Perły Epsteina – przyczyny i leczenie torbieli dziąsłowych u dziecka

Czym są perły Epsteina? U kogo występują?

Perły Epsteina to wypełnione keratyną cysty, występujące po obu stornach szwu łączącego podniebienie twarde w jamie ustnej. Obserwuje się je fizjologicznie u ok. 65-85% noworodków i niemowląt, z taką samą częstością u chłopców i dziewczynek. Z wyglądu przypominają prosaki obserwowane czasem na skórze. 

Jako pierwszy torbiele dziąsłowe opisał czeski pediatra Alois Epstein w 1880 r., a w 1967 r. Alfred Fromm zbadał i sklasyfikował je, wyróżniając oprócz pereł Epsteina także guzki Bohna oraz torbiele listewki zębowej (dental lamina cysts). Guzki Bohna znajdują się na wale dziąsłowym po stronie językowej lub policzkowej i są torbielami prawdziwymi, stanowiącymi pozostałość po gruczołach ślinowych, natomiast dental lamina cysts występują na szczycie dziąseł w okolicy wyrostków zębodołowych i wywodzą się z listewki zębowej. W literaturze wszystkie określane są łącznie mianem torbieli dziąsłowych.

Perły Epsteina – przyczyny

Perły Epsteina powstają na skutek gromadzenia się przetrwałej tkanki nabłonkowej w obrębie błony śluzowej. Wykształcają się w trakcie rozwoju podniebienia w okresie płodowym. Opisywane są jako grudki, cysty z nagromadzoną w środku keratyną, będącą produktem keratynocytów.

W jednym z badań zaobserwowano, że perły Epsteina występują częściej u dzieci wieloródek, z większą masą urodzeniową, a rzadziej w przypadku ciąży zakończonej po terminie.   

Perły Epsteina a afty, pleśniawki i inne schorzenia w obrębie jamy ustnej

Perły Epsteina należy różnicować z występującymi na podniebieniu zmianami, takimi jak:

1. Pleśniawki – to zmiany zlokalizowane na błonie śluzowej jamy ustnej, których przyczyną jest zakażenie grzybicze (drożdżakiem Candida albicans). Najczęściej występują na języku oraz podniebieniu, choć mogą również pojawiać się na wargach czy dziąsłach. Przybierają formę niewielkich, białych plamek, które mogą się ze sobą zlewać. Pleśniawki mogą powodować ból i trudności ze ssaniem oraz przełykaniem.
2. Afty – są to owrzodzenia pojawiające się na błonie śluzowej jamy ustnej (najczęściej warg i policzków). Ich cechą charakterystyczną jest biały nalot i zaczerwieniony brzeg. Afty są niezwykle bolesne, towarzyszy im bowiem stan zapalny. Często uniemożliwiają spożywanie pokarmów. Przyczyny ich wystąpienia mogą być różne, często są to zaburzenia odporności.
3. Afty Bednara – to uszkodzenie podniebienia miękkiego u niemowląt, które pojawiają się na skutek mikrouszkodzeń (np. powstających podczas ssania kciuka przez dziecko czy wkładania do buzi gryzaków i zabawek). Mają żółtoszary kolor i zazwyczaj same ustępują.
4. Zęby wrodzone lub noworodkowe – jest to zjawisko rzadkie, które polega na występowaniu uzębienia u dziecka już w okresie okołoporodowym lub do 30. dni po narodzinach. Są to przedwcześnie wyrznięte zęby mleczne, ich obecność może powodować problemy z karmieniem niemowlaka. Etiologia tego zjawiska nie została do końca wyjaśniona, najczęściej zwraca się tu uwagę na infekcje oraz zaburzenia hormonalne.
5. Grzybica jamy ustnej – to zakażenie błony śluzowej jamy ustnej spowodowane przez drożdżaki z rodzaju Candida. Objawia się m.in. białym nalotem na języku oraz podniebieniu, występowaniem czerwonych, bolesnych owrzodzeń, suchością i pieczeniem, nieprzyjemnym zapachem z ust. Często przyczyną zakażenia grzybiczego jamy ustnej są: przebyta antybiotykoterapia, niewłaściwa higiena, spożywanie dużej ilości cukru, stosowanie sterydów.

Perły Epsteina – leczenie

Perły Epsteina nie wymagają żadnej interwencji medycznej. Zanikają samoistnie w czasie od 2 tygodni do 5 miesięcy. Sprzyja temu złuszczanie na skutek pocierania smoczkiem w trakcie jedzenia. Nie należy przekłuwać, wyciskać cyst, ponieważ grozi to niepotrzebną traumatyzacją dziecka i nadkażeniem bakteryjnym.