Kołdra obciążeniowa – działanie i wskazania do stosowania kołdry sensorycznej

Kołdra obciążeniowa jest wykorzystywana w zaburzeniach propriocepcji, które pojawiają się m.in. u osób z autyzmem, ADHD czy zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Często jest także zalecana przy bezsenności, depresji, zespołach lękowych. Kołderka sensoryczna stymuluje czucie głębokie, „wyciszając” układ nerwowy. Jej stosowanie rozluźnia, relaksuje, poprawia jakość snu, redukuje napięcie. Wyjaśniamy, jak prawidłowo używać kołdrę obciążającą oraz jak dobrać jej wagę i rozmiar do potrzeb użytkownika. 

Kołdra obciążeniowa – działanie

Kołdra obciążeniowa, znana także jako kołdra sensoryczna, jest narzędziem wykorzystywanym w terapii zaburzeń czucia głębokiego. Nacisk, jaki wywiera generuje dodatkowy ciężar, który naśladuje techniki terapeutyczne stymulujące propriocepcję.

Kołderka obciążeniowa nie jest zazwyczaj jedynym elementem terapii. Jej działanie wykorzystuje się dodatkowo i w połączeniu z innymi interwencjami z zakresu integracji sensorycznej. Zastosowanie, waga koca (kołderki) oraz dokładny sposób, w jaki się go używa, muszą być skonsultowane z terapeutą. 

Kołdra obciążeniowa – wskazania

Kołderka polecana jest osobom z zaburzeniami SI. Wówczas koc sensoryczny może być wykorzystywany zarówno w gabinecie, jak i w domu (po wcześniejszej instrukcji terapeuty).

Najnowsze badania wskazują na dobre rezultaty zastosowania kołdry obciążeniowej u osób dorosłych. Wykazano, że mocny nacisk pomaga zmniejszyć pobudliwość układu autonomicznego, to z kolei redukuje lęk i objawy związane z pobudzeniem psychoruchowym. Tętno zwalnia, a reakcje somatyczne są wyraźnie słabsze. Skuteczność takiej interwencji może być bardzo wysoka, co opisują badania. 

Kołdra obciążeniowa – przeciwwskazania

Istnieje niewiele przeciwskazań i zagrożeń związanych ze stosowaniem kołdry obciążeniowej. Producenci nie zalecają jej dla dzieci poniżej 2. roku życia, jest to związane z ryzykiem uduszenia podczas snu czy w trakcie zabawy. Przed zakupem zawsze należy skonsultować się z pediatrą i terapeutą integracji sensorycznej.

Koc może okazać się także nieodpowiedni dla osób zmagających się z pewnymi schorzeniami. Wśród nich wyróżnia się:

• obturacyjny bezdech śródsenny,
• astmę,
• klaustrofobię,
• łamliwość kości,
• osteoporozę.

Powyższe schorzenia mogą generować trudności w oddychaniu, osłabiać strukturę kości, nasilać lęk. Dodatkowe obciążenie zewnętrzne mogłoby spotęgować te objawy i doprowadzić do pogłębienia się stanów patologicznych.

Kołderka obciążeniowa – jaką wybrać? Rozmiar, waga, cena kołdry sensorycznej

Kołdra obciążeniowa powinna stanowić od 5 do 15% masy ciała użytkownika. Bardzo ważne jest także, aby koc sensoryczny posiadał odpowiedni rozmiar. Oznacza to, że powinien on pasować do rozmiaru łóżka. Jego cena jest uzależniona od rozmiarów i wagi, zazwyczaj waha się w granicach 80-300 złotych.

Kołderkę obciążeniową można także uszyć samodzielnie. Do jej wykonania wykorzystuje się bawełnę oraz drobne kamyczki, piasek, mikrokulki szklane czy inne materiały zapewniające pożądaną wagę. 

Kołdra obciążeniowa – możliwości zastosowania

Koc obciążeniowy można wykorzystać na kilka sposobów. W terapii można wykonać bardzo wiele różnych ćwiczeń, które następnie, po instruktażu, terapeuta może zalecić do wykonywania w domu.

Najbardziej klasycznym przykładem jest tzw. zabawa w naleśnik. Polega na owijaniu dziecka w kołderkę, a następnie dodaniu docisku, wykorzystując piłkę. Docisk jest aplikowany tak, aby dziecko go akceptowało, wykonywany jest on na okolice stawów barkowych, biodrowych, kolanowych. Ciekawym rozwiązaniem może być również układanie kołderki na kolanach, np. podczas siedzenia przy stoliku, ciężar powinien zadziałać stymulująco na proprioreceptory. Można ją także wykorzystać jako jeden z elementów toru przeszkód. Dziecko może wówczas próbować wchodzić pod kołderkę, czołgając się po dywanie. Terapeuta może ją wtedy przytrzymywać i dodatkowo dociskać ciało dziecka od góry. 

Kołdra obciążeniowa – alternatywy

Podobnym działaniem odznacza się wykorzystywanie obciążników na stawy. Zastosowanie ciężarków w postaci mankietów zapinanych na rzepy wokół połączeń kości, przez kilkanaście minut w ciągu dnia, np. podczas zabawy, może przynieść podobny rezultat. Jeszcze innym rozwiązaniem jest wykorzystanie kamizelki dociążającej. Jest to specjalnie skonstruowana odzież, posiadająca właściwy ciężar. Zakładanie jej podczas aktywności w ciągu dnia także będzie stymulowało receptory czucia głębokiego. 

Warto wykorzystywać wymienione przyrządy w połączeniu z ćwiczeniami i podczas różnych form ruchu. Będzie to wykazywało zdecydowanie lepsze działanie niż stosowanie ich w sposób izolowany, w bezruchu. Koncepcja integracji sensorycznej wyraźnie wskazuje na większą korzyść podczas czynnej stymulacji i dostarczania dziecku bodźców w sposób aktywny. Nie oznacza to, że bierny rodzaj bodźcowania jest zły, ale z pewnością mniej efektywny.