Propriocepcja – jak objawiają się zaburzenia propriocepcji? Jak wzmacniać czucie głębokie?
Mateusz Burak

Propriocepcja – jak objawiają się zaburzenia propriocepcji? Jak wzmacniać czucie głębokie?

Propriocepcja, zwana także kinestezją, to zdolność organizmu do identyfikowania swojego położenia oraz ruchów. To właśnie dzięki czuciu głębokiemu możemy się swobodnie poruszać, bez myślenia o otoczeniu, w którym się znajdujemy. U osób z zaburzeniami propriocepcji bodźce przekazywane przez układ nerwowy są zbyt intensywne lub docierają do mózgu zbyt późno. Pojawiają się wówczas zaburzenia równowagi, zaburzenia koordynacji, częste upadki, a u dzieci także zaburzenia rozwoju psychomotorycznego. 

Co to jest propriocepcja?

Propriocepcja, inaczej czucie głębokie lub kinestezja, jest zmysłem, który umożliwia odbieranie informacji o położeniu, ruchu i działaniu poszczególnych części ciała w przestrzeni. Dzięki połączeniu układu proprioceptywnego z innymi zmysłami możliwa jest lokalizacja obiektów zewnętrznych względem narządu ruchu. 

Kinestezja jest także ściśle powiązana z kontrolą ruchu. Niezaburzone odbieranie informacji pochodzących z układu proprioceptywnego pozwala swobodnie poruszać się w otoczeniu. Inaczej mówiąc, nie jest wówczas potrzebne nieustanne, świadome myślenie o otaczających przedmiotach, przeszkodach i infrastrukturze. Przykładami umiejętności zawdzięczanych dobremu czuciu głębokiemu są: chodzenie lub kopanie bez patrzenia na kończyny dolne, utrzymywanie równowagi podczas stania na jednej nodze z zamkniętymi oczami, dotykanie czubka nosa opuszkiem palca wskazującego bez kontroli wzroku.

Czym charakteryzują się zaburzenia propriocepcji? Niezachwiana propriocepcja umożliwia swobodne poruszanie się bez głębszego analizowania swoich ruchów. Zaburzenia w tym obszarze powodują objawy, które utrudniają wykonywanie nawet najprostszych codziennych czynności.

Przyczyny zaburzeń propriocepcji

Dysfunkcje propriocepcji mogą być spowodowane urazami bądź zaburzeniami, które wpływają na dowolną część całego układu kinestetycznego. Może to odbywać się na poziomie receptorów zlokalizowanych w ciele lub też w obrębie mózgu, który odpowiada za interpretację bodźców. Ryzyko pogorszenia możliwości związanych z czuciem głębokim wzrasta wraz z wiekiem. Ma to związek ze zmianami, jakie zachodzą w obrębie stawów, mięśni oraz nerwów. Nie jest to jednak jedyna możliwość. Zaburzenia propriocepcji są także częste wśród dzieci. 

Przyczyn problemów z propriocepcją może być bardzo wiele. Przeważnie wśród dysfunkcji, urazów i stanów chorobowych mogących wpływać na deficyty kinestezji wyróżnia się:

  • urazy mózgu,
  • artretyzm,
  • przepuklinę kręgosłupa,
  • stwardnienie rozsiane,
  • zaburzenia ze spektrum autyzmu,
  • zaburzenia Integracji Sensorycznej,
  • cukrzycę,
  • neuropatię obwodową,
  • chorobę Parkinsona,
  • chorobę Huntingtona,
  • stwardnienie zanikowe boczne – SLA,
  • skręcenia, zwichnięcia, złamania,
  • operacje w obrębie stawów, takie jak np. endoprotezoplastyka.

Istnieje jeszcze szereg innych przyczyn mogących wpływać na zaburzenia propriocepcji. W przypadku podejrzenia takich dysfunkcji należy skonsultować się ze specjalistą.

Polecane dla Ciebie

Objawy zaburzeń propriocepcji

Zaburzenia czucia głębokiego generują bardzo wiele objawów utrudniających funkcjonowanie w codziennym życiu. Wśród dysfunkcji mogących świadczyć o dysfunkcyjnym działaniu receptorów kinestetycznych znajdują się:

  • problemy z utrzymaniem równowagi, szczególnie podczas stania na jednej nodze z oczami zamkniętymi,
  • częste upadki podczas przemieszczania się oraz zmian pozycji,
  • ataksja (niezborność ruchowa),
  • wypadanie przedmiotów z rąk,
  • potrącanie przedmiotów,
  • osłabiona kontrola postawy ciała,
  • brak umiejętności utrzymywania prawidłowej postawy ciała, garbienie się,
  • nieumiejętność dostosowania siły potrzebnej do wykonania jakiejś czynności, np. zbyt mocne ściskanie długopisu podczas pisania,
  • unikanie przemieszczania po schodach,
  • lęk przed chodzeniem po nierównych powierzchniach, strach przed upadkiem.

Nie należy ignorować zaburzeń czucia głębokiego, szczególnie u dzieci. Może to bowiem wpłynąć na rozwój motoryczny dziecka i utrudnić jego prawidłowy rozwój.

Propriocepcja – wskazania do treningu propriocepcji

Stymulacja i ćwiczenia propriocepcji są wskazane w bardzo wielu przypadkach. Tak naprawdę każdy uraz narządu ruchu wymaga poprawy kinestezji. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku zabiegów chirurgicznych, jak np. rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego kolana czy endoprotezoplastyka stawu biodrowego. Amputacje, uszkodzenia nerwów, splotów nerwowych, zaburzenia procesów Integracji Sensorycznej o charakterze podwrażliwości proprioceptywnej to także wskazania do treningu koordynacji i propriocepcji.

Propriocepcja – jak wygląda trening czucia głębokiego? Przykłady ćwiczeń na propriocepcję

Usuwanie zaburzeń układu kinestetycznego jest uzależnione od przyczyny i często może wymagać leczenia choroby bądź urazu. Poza tym skuteczna jest stymulacja proprioceptorów. Obejmuje to terapie i ćwiczenia, które wpływają na parametry związane z koordynacją, kontrolą motoryczną, równowagą. Istnieje mnóstwo doniesień naukowych mówiących o pozytywnym wpływie treningu proprioceptywnego na zmniejszenie ryzyka kontuzji. 

Stymulacja układu proprioceptywnego to przede wszystkim działania związane z dociskami w obrębie stawów, wykorzystaniem wibracji, ćwiczeń równoważnych, rozciągania czy z zajęciami Integracji Sensorycznej. Te ostatnie są szczególnie ważne w przypadku chęci poprawy propriocepcji u dzieci i niemowląt. 

Przykłady ćwiczeń mogących służyć do treningu czucia głębokiego to:

  1. Pozycja: podpór przodem na piłce bosu (jest to specjalna platforma do balansowania, nazywana także trenerem równowagi). Ruch polega na utrzymaniu równowagi na wyprostowanych kończynach górnych, balansując na piłce. Pozycję utrzymujemy 10-40 sekund. Ćwiczenie można powtórzyć 10 razy.
  2. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder na platformie wibracyjnej. Ruch polega na utrzymaniu pozycji przez 2-3 minuty, stojąc na platformie, która emituje wibracje o niskiej częstotliwości. Jednorazowo zaleca się wykonanie 3 powtórzeń z 2 minutową przerwą po każdej ekspozycji na działanie wibracji.
  3. Pozycja: stanie na jednej nodze na dysku równoważnym. Ruch: polega na utrzymaniu pozycji jak najdłużej, nie dotykając kończyną przeciwną podłoża. Ćwiczenie można powtórzyć kilkukrotnie. 
  4. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder, z ugiętymi lekko stawami kolanowym na trampolinie. Ruch: polega na wykonywaniu rytmicznych podskoków. Ćwiczenie można wykonać, stosując kilkanaście powtórzeń w kilku seriach. W przypadku dzieci może to być po prostu forma zabawy.
  5. Pozycja: leżenie tyłem na macie lub kocu, ręce wzdłuż tułowia, nogi złączone. Ruch polega na rolowaniu maty bądź koca w taki sposób, aby dziecko zostało ściśle nim owinięte. Wymaga to pomocy drugiej osoby. Następnie poleca się, aby dziecko samo się rozwinęło. Jest to doskonała forma zabawy i ćwiczenie czucia głębokiego dzieci wykorzystywane przez terapeutów Integracji Sensorycznej.
  1. Prosperini L., Leonardi L., De Carli P. i in., Visuo-proprioceptive training reduces risk of falls in patients with multiple sclerosis, „Mult Scler.” 2010, nr 16, s. 491-499.
  2. Suetterlin K. J., Sayer A. A., Proprioception: where are we now? A commentary on clinical assessment, changes across the life course, functional implications and future interventions, „Age Ageing” 2014, nr 43, s. 313–318.
  3. Han J., Waddington G., Adams R. i in., Assessing proprioception: a critical review of methods, „J Sport Health Sci.” 2016, nr 5, s. 80-90.
  4. Puh U., Dečman M., Palma P., Vsebina in učinki programov proprioceptivne vadbe za spodnje ude-pregled literaturę, „Fizioterapija” 2016, nr 24, s. 50-58.
  5. Martínez-Amat A., Hita-Contreras F., Lomas-Vega R. i in., Effects of 12-week proprioception training program on postural stability, gait, and balance in older adults: a controlled clinical trial, „J Strength Cond Res.” 2013, nr 27, s. 2180-2188.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Krwawienie z odbytu – przyczyny, leczenie, powikłania

    Krwawienie z odbytu jest najczęściej objawem schorzeń, takich jak hemoroidy, szczeliny odbytu, nieswoiste zapalenie jelit, wrzody i rak jelita grubego. Zwykle krwawienie z odbytu można zauważyć na papierze toaletowym, w wodzie w muszli klozetowej lub w stolcu. Ważne jest, aby w momencie zauważenia problemu skontaktować się z lekarzem, ponieważ może to być oznaką poważnej choroby, która rozwija się w organizmie.

  • Czy można od urodzenia nie czuć bólu? Co to jest analgezja?

    Ból jest wpisany w ludzkie istnienie. Wbrew pozorom to zjawisko pozytywne, ponieważ informuje nas o zagrożeniach zdrowia, a nawet życia. Jednakże są ludzie, którzy nie są zdolni do odczuwania bólu, cierpią bowiem na analgezję wrodzoną.

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić się śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest tego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jeast chemioterapia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij