Żółcień chinolinowa (E104) – właściwości i zastosowanie. Jaki ma wpływ na zdrowie?
Joanna Orzeł

Żółcień chinolinowa (E104) – właściwości i zastosowanie. Jaki ma wpływ na zdrowie?

Żółcień chinolinowa (E104) to żółty barwnik, który znalazł zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Zalicza się go do tzw. szóstki z Southampton – barwników, które mogą wywoływać u dzieci nadpobudliwość. Jakie są właściwości żółcieni chinolinowej i w jakich dokładnie produktach można ją znaleźć? Jaki ma wpływ na zdrowie?

Wiadome jest, że większość z nas „je oczami”. Faktycznie, jeżeli rozejrzymy się przykładowo po straganie, na którym oferowane są nam sezonowe warzywa i owoce, ferie obecnych tam barw sprawią, że będziemy chcieli je kupić i przyrządzić z nich smakowite potrawy. Podobnie wyglądają sklepowe półki, zwłaszcza te zawierające żywność wysoce przetworzoną. Barwne są nie tylko opakowania znajdujących się tam produktów, ale także ich zawartość. Wszystko to ma sprawić, żebyśmy skusili się na nie zawsze najzdrowsze przekąski. O ile w przypadku straganu z owocami czy warzywami, wszystkie obecne w produktach barwniki powinny być pochodzenia naturalnego, o tyle w produktach wysoce przetworzonych – obok tych naturalnych – znajdziemy również barwniki syntetyczne. Jako świadomi konsumenci wiemy, że nie wszystkie stosowane w przemyśle spożywczym barwniki są powodem do dyskredytowania danego produktu. Jednak, aby taką wiedzę posiadać należy znać właściwości poszczególnych substancji. W poniższym tekście znajduje się charakterystyka jednego z barwników spożywczych – żółcieni chinolinowej (E104).   

Żółcień chinolinowa – co to za barwnik? 

Ogólnie mówiąc, żółcień chinolinowa jest żółtym barwnikiem zaliczanym do związków organicznych. W swojej strukturze zawiera ugrupowanie nazywane grupą chinolinową. W substancjach handlowych, oznaczonych jako żółcień chinolinowa, znajdziemy de facto trzy substancje chemiczne różniące się w swojej budowie ilością grup sulfonowych przyłączonych do pierścienia chinolinowego (występują cząsteczki zawierające jedną, dwie lub trzy grupy sulfonowe).

Jest to barwnik pochodzenia naturalnego (odzwierzęcego), jednak na skalę przemysłową pozyskiwany jest głównie w sposób syntetyczny. 

Właściwości żółcieni chinolinowej 

W stanie stałym żółcień chinolinowa jest zielonokawo-żóltym proszkiem. Ze względu na występowanie w strukturze polarnych grup sulfonowych barwnik ten jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i daje żółte zabarwienie roztworów. Jego barwa zależy od występowania sprzężonych wiązań nienasyconych, dlatego też jej stabilność jest warunkowana występowaniem w otoczeniu chemicznym substancji, które mogą ten system zaburzyć np. czynników utleniających i redukujących, cukrów, kwasów czy niektórych soli. 

Powiązane produkty

Zastosowanie barwnika E104 

Żółcień chinolinowa znalazła szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Stosuje się ją między innymi do barwienia tkanin naturalnych i syntetycznych jak nylon, wełna czy jedwab. Jednak ważnym z punktu widzenia naszego zdrowia jest jej wykorzystanie do produkcji żywności, leków oraz kosmetyków. 

Na etykietach produktów spożywczych często zakodowana jest pod symbolem E104. Zwierają ją głównie wysoko przetworzone produkty, do których można zaliczyć: puszkowane owoce, dekoracje i masy cukiernicze, sery topione, desery (w tym smakowe przetwory mleczne), sosy, dressingi, pikle, chutney, musztardy, dżemy i marmolady, wędzone ryby i pasty rybne, paluszki surimi, gumy do żucia, napoje gazowane, aromatyzowane wina, gotowe napoje o niskiej zawartości alkoholu – drinki oraz cydry. 

W lekach i suplementach diety żółcień chinolinowa jest stosowana między innymi do barwienia otoczek tabletek, syropów, żelków witaminowych czy cukierków, lizaków i drażetek dedykowanych problemom z gardłem.  

Żółcień chinolinowa jest barwnikiem dopuszczonym do stosowania podczas produkcji wszystkich kosmetyków. Na listach składników możemy ją znaleźć pod kodem CI 47005. Używana jest jako składnik barwiący między innymi w szminkach, mydłach, pastach do zębów, środkach do pielęgnacji włosów, farbach do włosów, perfumach, a także w tuszach przeznaczonych do tatuowania.  

Szkodliwość żółcieni chinolinowej (E104) 

Badania przeprowadzone na szczurach i psach wykazały, że jedynie 3–4% porcji żółcieni chinolinowej jest absorbowane przez organizm. Oznacza to, że pozostała ilość jest wydalana w niezmienionej formie razem z odchodami. Niska absorbcja nie oznacza jednak, że jest to barwnik, który w 100% jest nieszkodliwy dla organizmu.  

Głównie u osób wrażliwych (o skłonnościach do alergii) może działać jako czynnik alergizujący – powoduje uwolnienie hormonu z naszych komórek – histaminy. W efekcie może wywoływać reakcje astmatyczne, pokrzywkę, wysypkę, zaczerwienienie skóry, nadpobudliwość, a w skrajnych przypadkach wstrząs anafilaktyczny.

Z dotychczas przeprowadzonych badań wiemy, że żółcieni chinolinowej w szczególności powinny unikać osoby uczulone na salicylany (np. aspirynę).  

E104 jest barwnikiem zaliczanym do tzw. „szóstki z Southampton”. Są to barwniki spożywcze, które – według badań przeprowadzonych w 2007 roku w Wielkiej Brytanii – połączone z konserwantem E211 (benzoesanu sodu) mogą wywoływać u dzieci nadpobudliwość. Ze względu na te kontrowersje żółcień chinolinowa została zakazana w produkcji żywności np. w Stanach Zjednoczonych, Japonii oraz w przez pewien czas w Australii. Na terenie Unii Europejskiej nadal można ją stosować, jednak każdy produkt, który zawiera ten barwnik powinien mieć na etykiecie umieszczoną informację o ewentualnym szkodliwym wpływie na aktywność i skupienie uwagi u dzieci. 

Jako barwnik dopuszczony do stosowania podczas produkcji żywności oraz leków, żółcień chinolinowa jest objęta szczególnym nadzorem. Na terenie Unii Europejskiej co kilka lat grono specjalistów z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority – EFSA) ocenia ryzyko jej używania. W 2009 roku (po publikacji badań z Southampton) dzienny limit spożycia (ang. Acceptably Daily Intake – AID) E104 został obniżony z dotychczasowych 10 mg/kg do 0,5 mg/kg. Ponowna ocena dokonana przez ekspertów EFSA w 2015 roku spowodowała, że limit został utrzymany na dotychczas ustalonym poziomie.   
  1. M. Krępska, M. Lasoń-Rydel, J. Jagiełło, Barwniki spożywcze i ich wpływ na organizm człowieka, "Technologia i Jakość Wyrobów", nr 60 2015. 
  2. M. Wilusz, J. Kalicińska, R. Śpiewak, Analiza występowania w produktach spożywczych barwników stosowanych również w kosmetykach, "Kosmetologia Estetyczna", nr 2 (5) 2016.  
  3. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources Added to Food, Scientific Opinion on the re‐evaluation of Quinoline Yellow (E 104) as a food additive, "EFSA Journal", nr 7 (11) 2009.  
  4. European Food Safety Authority, Refined exposure assessment for Quinoline Yellow (E 104), "EFSA Journal", nr 13 (3) 2015.  
  5. J. Gajda-Wyrębek, K. Kuźma, A. Świtka, J. Jarecka, M. Beresińska, J. Postupolski, Exposure of Polish children to Southampton food colours, "Food Additives & Contaminants", Part A, nr 1 2016.  

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Lukrecja – co to za roślina? Właściwości, działanie, przeciwwskazania

    Któż z nas chociaż jeden raz w życiu nie zetknął się z niezwykłymi, czarnymi cukierkami o ślimakowatym kształcie? Ponoć albo się je kocha, albo nienawidzi. Charakterystyczny kolor i smak słodycze te zawdzięczają zawartości ekstraktu z lukrecji – rośliny, nad której bogactwem zastosowań warto się pochylić. Czym zatem jest lukrecja, jakie ma właściwości i jaki może mieć wpływ na nasze zdrowie?

  • Kwas hialuronowy – charakterystyka, właściwości i zastosowanie

    Kwas hialuronowy to jedna z najbardziej znanych makrocząsteczek na świecie. Występuje nie tylko w ustroju człowieka, ale również w innych organizmach zwierzęcych, a takie rozpowszechnienie przekłada się na jego szerokie zastosowanie w medycynie i farmacji. Z czego wynika ta popularność? Jakie właściwości ma hialuronian? Oto garść informacji na jego temat.

  • Kreatyna – właściwości, działanie, efekty. Jak ją dawkować?

    Kreatyna – jakie pełni funkcje? Czy ma potencjał, aby stać się suplementem kojarzonym nie tylko z odżywkami dla sportowców? Czym różnią się jej formy? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.

  • Ceramidy – czym są? Jakie mają właściwości? Dla kogo kosmetyki z ceramidami?

    Ceramidy to naturalnie występujące w naskórku substancje budulcowe, które dzięki swojej budowie i właściwościom mają szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. W artykule odpowiemy na pytania o to, czym są ceramidy, jakie jest ich znaczenie w skórze oraz jak je stosować w codziennej pielęgnacji.

  • Dioksyny – toksyczność, objawy i skutki zatrucia

    Dioksyny należą do chorobotwórczych związków chemicznych, które od lat znajdują się na listach światowych organizacji dbających o zdrowie i życie ludzi oraz zwierząt, a także nadzorujących dobrostan środowiska. To substancje niemające żadnego praktycznego zastosowania, ale za to z długą listę skutków ubocznych ich obecności w organizmie. Czym są dioksyny i dlaczego są groźne?

  • Minerał mika – właściwości kosmetyków z łuszczykiem

    Mika, nazywana łuszczykiem, to minerał, który wykorzystuje się w wielu gałęziach przemysłu. Do branż, w których mika jest niezwykle ceniona, zalicza się przemysł kosmetyczny. Zwłaszcza producenci kosmetyków mineralnych korzystają z naturalnych złóż miki. Jakie cechy powodują, że ten minerał jest szczególnie ceniony? W jakich produktach można go znaleźć? Czy jest bezpieczny?

  • Wazelina – jak działa?

    Wazelina od lat cieszy się popularnością wśród ludzi w każdym wieku ze względu na jej uniwersalne zastosowanie. W poniższym artykule omawiamy wszystkie zalety i właściwości wazeliny, a także sprawdzamy, czy jej stosowanie jest bezpieczne.

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij