Próchnica butelkowa u dziecka – co to takiego? Przyczyny, leczenie i profilaktyka
Katarzyna Gmachowska

Próchnica butelkowa u dziecka – co to takiego? Przyczyny, leczenie i profilaktyka

Próchnica butelkowa (wczesna) dotyczy zębów mlecznych. Można ją rozpoznać po plamkach i odbarwieniami na zębach u dzieci. Nieleczona próchnica butelkowa prowadzi do problemów związanych z wyrzynaniem się zębów stałych oraz może przyczynić się do powstania wad zgryzu. W jaki sposób ją leczyć? Co robić, by jej zapobiec? 

Próchnica butelkowa u dzieci dotyczy zębów mlecznych i powstaje na skutek kontaktu szkliwa z pokarmami, zwłaszcza bogatymi w cukry proste. Początkowo przyjmuje ona postać smug i odbarwień, następnie tworzą się ciemne plamy na powierzchni zębów. Próchnica u dzieci postępuje gwałtownie i może się szerzyć na otaczające zęby, w tym także zęby stałe. Przedwczesna utrata zębów mlecznych powoduje nieprawidłowe wyrzynanie zębów stałych, prowadząc do powstawania wad zgryzu.  

Próchnica butelkowa u niemowląt i dzieci – czym jest i jak się objawia?  

Próchnica butelkowa rozwija się u niemowląt i małych dzieci i dotyczy zębów mlecznych. Początkowo ma postać smug, plamek lub odbarwień na zębach dziecka. Próchnica u dzieci dość szybko postępuje, zajmując kolejne zęby. Zazwyczaj dotyczy ona zębów przednich (siekaczy). W postaci zaawansowanej obserwuje się brązowe lub czarne plamy, zlokalizowane często blisko dziąseł lub po wewnętrznej stronie zębów przez co trudno je dostrzec.   

Co powoduje próchnicę butelkową (wczesną)? 

Próchnica butelkowa (próchnica wczesnego dzieciństwa) powstaje na skutek długiego kontaktu zębów ze smoczkiem i osadzaniem się pokarmów, zwłaszcza bogatych w cukier, na słabo zmineralizowanych zębach, co prowadzi do powstawania ubytków. Zalegający pokarm na powierzchni zębów zwłaszcza w nocy, gdy wydzielanie śliny jest mniejsze niż w dzień, sprzyja rozwojowi bakterii i niszczeniu szkliwa zębów przez produkowane przez nie substancje. Ślina pełni funkcję ochronną, gdyż oczyszcza zęby i chroni przed nadmiernym rozwojem patogenów w jamie ustnej.  

Dziecko pijące z butelki zdecydowanie dłużej pije niż ze zwykłego kubka, dlatego zęby są bardziej narażone na negatywne działanie rozwijających się bakterii. Na powstawanie próchnicy u dzieci ma wpływ nieregularna higiena jamy ustnej oraz predyspozycje genetyczne, wynikające z podatności szkliwa na działanie kwasów produkowanych przez namnażające się bakterie.  

Podsumowując, do czynników ryzyka rozwoju próchnicy wczesnodziecięcej zalicza się: 

  • posiłki bogate w cukry (np. słodycze, soki owocowe, dosładzane posiłki),
  • karmienie butelką przed snem i w nocy, gdy wydzielanie śliny jest mniejsze,
  • nieprawidłową higienę jamy ustnej,
  • zbyt późną opiekę stomatologiczną. 

Karmienie piersią a próchnica butelkowa 

Według danych naukowych ryzyko rozwoju próchnicy u dzieci karmionych sztucznie jest większe niż u dzieci karmionych piersią. Pokarm matki zawiera bakterie kwasu mlekowego (Lactobacillus), kazeinę oraz immunoglobuliny IgA, które ograniczają wzrost bakterii i ich przyleganie do szkliwa, przez co mogą zapobiegać uszkodzeniom powierzchni zębów i powstaniu próchnicy.  

Równocześnie podkreśla się fakt, iż karmienie piersią po ukończeniu 12. miesiąca życia u dzieci (podobnie jak karmienie butelką), zwłaszcza w nocy, może zwiększać ryzyko rozwoju próchnicy z uwagi na fakt zmniejszonego wydzielania śliny u dziecka podczas snu oraz długotrwałego narażenia na pokarmy.  

Próchnica butelkowa a zęby stałe 

Próchnica butelkowa może rozprzestrzeniać się na zęby stałe lub prowadzić do przedwczesnej utraty zębów mlecznych, co może powodować problemy z  prawidłowym wyrzynaniem zębów stałych i powstawaniem wad zgryzu, wymagających długotrwałego leczenia.  

Polecane dla Ciebie

Leczenie próchnicy butelkowej u dzieci – jak wygląda?  

Leczenie próchnicy u dziecka uzależnione jest od jej zaawansowania. W przypadku niewielkiego zaawansowania zmian zalecana jest fluoryzacja zębów. Natomiast jeśli obecne są ciemne plamy na powierzchni zębów, konieczna może być impregnacja azotem srebra, który ma działanie bakteriobójcze. Zabieg impregnacji powtarza się 5 razy w tygodniowych odstępach. Po zaimpregnowaniu pozostaje ciemna plama na leczonym zębie.  

U starszych dzieci możliwe jest zastosowanie tradycyjnego leczenia ubytku. Można także zastąpić tradycyjne wiertło piaskarką abrazyjną, która nie wydaje nieprzyjemnego dźwięku i wibracji. Urządzenie to usuwa próchnicę poprzez strumień powietrza zmieszany z tlenkiem glinu. W metodzie tej nie używa się znieczulenia, stosuje się specjalny ślinochron, który zapobiega gromadzeniu się piasku w jamie ustnej. W leczeniu próchnicy u dzieci stosuje się także ozonowanie, które dzięki powstawaniu tlenu o właściwościach bakteriobójczych, powoduje zahamowanie rozwoju próchnicy. Natomiast w leczeniu laserowym zęba wykorzystuje się wiązkę światła, wnikającą w głąb zęba i usuwającą próchnicę.  

Jak zapobiec próchnicy butelkowej u dziecka? 

Próchnica u dzieci postępuje gwałtowanie, dlatego bardzo ważna jest jej profilaktyka. Do podstawowych zasad zapobiegania próchnicy u dzieci zaliczamy: 

  • dbanie o higienę jamy ustnej, szczotkowanie zębów pastą z fluorem dla dzieci minimum 2 razy dziennie,
  • ograniczanie zawartości cukrów prostych w diecie, unikanie soków owocowych i napojów słodzonych, 
  • regularne wizyty u stomatologa od 1. roku życia,
  • nie wolno oblizywać smoczków czy łyżeczek dzieciom, gdyż ze śliną przekazujemy bakterie wywołujące próchnicę,
  • u starszych dzieci należy ograniczać karmienie butelką, zwłaszcza w nocy, 
  • nie podawać jedzenia i słodkich napojów po wieczornym szczotkowaniu zębów. 
  1. M. Szpringer-Nodzak, Stomatologia wieku rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.  
  2. D. Olczak-Kowalczyk, M.Borysewicz-Lewicka, B.Adamowicz-Klepalska i in., Stanowisko polskich Ekspertów dotyczące indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży, "Nowa Stomatologia", nr  21 (1) 2016.  
  3. A. Turska-Szybka, D. Olczak-Kowalczyk, Zastosowanie środków profilaktycznych z wysokim stężeniem fluoru u dzieci i młodzieży. Możliwości i ograniczenia, "Nowa Stomatologia", nr 3 2012. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Przezierność karkowa – przebieg badania, skuteczność i cena

    Ocena przezierności karkowej to badanie, które pozwala lekarzowi na ocenę zbiorniczka płynu znajdującego się w karku każdego płodu. Dzięki niemu lekarz może zdiagnozować różne wady genetyczne dziecka, jak np. zespół Downa. Jest to badanie przesiewowe, które choć wykazuje bardzo wysoką czułość w wykrywaniu poważnych wad u płodu, tak nigdy nie osiąga 100% skuteczności. Jednak mimo to jest badaniem, które dostarcza wielu informacji na temat rozwoju dziecka i wykonuje się je na całym świecie.

  • Czego nie robić, kiedy dziecko ma gorączkę? Najczęstsze błędy

    Kiedy dziecko jest chore i ma gorączkę, rodzice próbują zbić ją za wszelką cenę. Gorączka u dzieci sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem. Jak sobie z nią poradzić? Które domowe sposoby na gorączkę u dziecka mogą wyrządzić mu więcej szkody niż korzyści?

  • Objawy chorób serca u dzieci

    Przyczyn wad serca u dzieci może być wiele. Zalicza się do nich czynniki genetyczne, środowiskowe, a także infekcje przebyte przez kobietę w okresie ciąży. Sposób leczenia dobierany jest w zależności od występującego schorzenia. Czy obserwując swojego malucha, należy przyjrzeć się niespecyficznym objawom, które mogłyby wskazywać na wadę serca dziecka?

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij