Gastropareza – czym jest i jak się ją leczy? Czy jest niebezpieczna dla zdrowia?

Gastropareza to zaburzenia motoryki żołądka powodujące jego opóźnione opróżnianie. Może to być przyczyną nieprzyjemnych objawów takich jak niestrawność, nudności i wymioty. Najczęściej przyczyną gastroparezy jest uszkodzenie autonomicznego układu nerwowego w przebiegu chorób przewlekłych lub zakażeń wirusowych. 

Gastropareza – co to takiego? 

Gastropareza oznacza porażenie funkcji czynności żołądka powodujące jego opóźnione opróżnianie. Żołądek, podobnie jak pozostałe części przewodu pokarmowego, wykonuje ruchy perystaltyczne umożliwiające przechodzenie pokarmu do dwunastnicy. Czynność żołądka jest kontrolowana przez niezależny od naszej woli autonomiczny układ nerwowy za pośrednictwem nerwu błędnego i nerwów współczulnych. Pewną rolę w pobudzaniu i hamowaniu motoryki żołądka pełnią także hormony takie jak gastryna, somatostatyna, sekretyna i VIP (wazoaktywny peptyd jelitowy).  

Czynniki ryzyka – kto jest narażony na gastroparezę? 

Istnieje wiele czynników mogących przyczyniać się do rozwoju gastroparezy. Należą do nich: 

• wieloletnia cukrzyca, 
• zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej i przewodu pokarmowego, 
• infekcje, głównie wirusami z rodziny herpeswirusów, 
• choroby układu nerwowego takie jak choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane i stany po udarach mózgu, 
• twardzina układowa. 

Gastropareza – przyczyny 

Często określenie dokładnej przyczyny gastroparezy jest trudne. W wielu przypadkach uważa się, że za chorobę odpowiedzialne jest uszkodzenie części układu nerwowego zaopatrującego żołądek, głównie nerwu błędnego. Jego nieprawidłowe funkcjonowanie może być wtórne do zaburzeń metabolicznych takich jak cukrzyca czy mocznica, a także zakażeń wirusowych wywołanych przez wirusy cytomegalii, Epsteina-Barr lub wirusa ospy i półpaśca.

Przyczyną zaburzeń opróżniania żołądka mogą być też zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej. Wagotomia, czyli przecięcie włókien nerwu błędnego, jest obecnie bardzo rzadko wykorzystywaną metodą leczenia choroby wrzodowej żołądka. Jej skutkiem ubocznym może być właśnie gastropareza. Uszkodzenie nerwu błędnego może być także powikłaniem po niektórych zabiegach w obrębie jamy brzusznej. 

Gastropareza – objawy  

Objawy gastroparezy wynikają głównie z zalegania pokarmu w żołądku. Mogą pojawić się symptomy niestrawności, czyli dyskomfort i ból w nadbrzuszu, wczesne uczucie sytości, odbijanie treścią pokarmową i zgaga. W cięższych przypadkach występują wymioty, które po pewnym czasie mogą skutkować utratą masy ciała, niedożywieniem lub odwodnieniem. W takiej sytuacji należy koniecznie zasięgnąć pomocy lekarskiej. Z kolei osoby z łagodnymi zaburzeniami motoryki żołądka mogą nie odczuwać żadnych objawów. 

Gastropareza – diagnostyka 

Rozpoznanie gastroparezy jest możliwe jedynie na podstawie współwystępowania typowych objawów oraz stwierdzenia opóźnienia opróżniania żołądka. Podstawową metodą diagnostyczną jest scyntygrafia po spożyciu specjalnego posiłku znakowanego radioaktywnym izotopem technetu. Ten rodzaj badania obrazowego przeprowadza się zwykle w pracowni medycyny nuklearnej. Jest to wysokospecjalistyczne i trudno dostępne badanie. Dodatkowo konieczne jest wykluczenie przeszkody mechanicznej, np. guza utrudniającego opróżnianie żołądka. Można to zrobić za pomocą badań obrazowych (np. tomografii komputerowej) i endoskopowych. 

Gastropareza – leczenie  

W leczeniu gastroparezy stosuje się tzw. leki prokinetyczne, tzn. pobudzające motorykę żołądka. Krótkotrwale stosować można preparaty substancji takich jak domperydon, erytromycyna i cisapryd. Przewlekle stosować można leki zawierające itopryd. Leki prokinetyczne zażywa się kilkanaście minut przed posiłkami. Dodatkowo, w razie potrzeby włącza się leki zmniejszające nudności oraz przeciwwymiotne takie jak dimenhydrynat, prochlorperazyna lub ondansetron.

W gastroparezie bardzo duże znaczenie ma leczenie żywieniowe. W przypadkach opornych na leczenie farmakologiczne lub u osób, u których istnieją przeciwwskazania do stosowania leków, można rozważyć leczenie zabiegowe. Wykonuje się m.in. ostrzykiwanie odźwiernika żołądka toksyną botulinową, a także endoskopową lub chirurgiczną plastykę odźwiernika. 

Dieta w gastroparezie – o czym należy pamiętać?  

Osoby cierpiące na gastroparezę powinny unikać produktów spożywczych opóźniających opróżnianie żołądka i nasilających objawy. Do substancji wykazujących takie działanie należą m.in. kawa, kakao i czekolada, tłuszcze oraz produkty pełnoziarniste. Zalecane jest stosowanie diety łatwostrawnej, podobnej jak w przypadku choroby refluksowej. Należy wykluczyć z jadłospisu wspomniane produkty. Ponadto należy pamiętać, by spożywać posiłki w małych porcjach oraz unikać leżenia i wysiłku fizycznego po jedzeniu. W ciężkich przypadkach gastroparezy konieczne może być stosowanie diety płynnej, pokarmów rozdrobnionych, a nawet żywienie pozajelitowe.