Zasady przechowywania żywności – o czym warto pamiętać?

Właściwe przechowywanie żywności jest niezwykle istotne, i to nie tylko ze względu na pandemię. Dzięki zachowaniu odpowiednich zasad możemy uniknąć zatrucia, a także zapobiec marnotrawieniu pokarmu. Sprawdźmy, na co zwrócić uwagę podczas planowania zakupów na kilka, kilkanaście dni do przodu oraz jak przechowywać produkty, które mają tendencję do szybkiej utraty świeżości.

Przechowywanie produktów z długim terminem ważności

Makarony, ryż oraz konserwy mięsne, warzywne, rybne czy owocowe to produkty spożywcze, które jako pierwsze przychodzą na myśl, gdy rozważamy zakup żywności z długim terminem przydatności do spożycia. Ponadto nie musimy przekładać ich do specjalnych pojemników i nie wymagają one specjalnych warunków przechowywania. 

Zboża bezsprzecznie stanowią dużą cześć naszej codziennej diety. Spożywamy je nie tylko w postaci dodatku skrobiowego do obiadu, ale również pod postacią pieczywa czy płatków śniadaniowych. Planując zaopatrzenie na kilka, kilkanaście dni do przodu, warto kupić nie tylko makarony i ryż, ale również – często niedoceniane i przez wielu zapomniane – kasze (np. orkiszową, gryczaną czy jaglaną), które dostarczą naszemu organizmowi wiele witamin i minerałów.  

Żywność zamknięta w puszkach konserwowych, owszem, ma długie daty przydatności do spożycia, jednak często jej jakość pozostawia wiele do życzenia. Pamiętajmy, że wnętrze większości puszek wyściełane jest polimerem, z którego może uwalniać się do żywności chorobotwórczy bisfenol A (BPA). Dodatkowo w wielu przetworach tego typu znajdziemy liczne konserwanty oraz spore ilości soli, dlatego też konserwy nie powinny być podstawą naszego żywienia. Mimo wszystko warto zaopatrzyć się w kilka sztuk warzyw, owoców, ryb czy mięsa zamkniętych w puszkach, aby urozmaicić nasze zapasy. Dobrze będzie poszukać przetworów w słoikach i butelkach, jak pomidorowe czy groszkowe passaty.       

Jak przechowywać mięso, nabiał oraz inne źródła białka?

Głównymi źródłami białka w naszej diecie są mięso, ryby oraz nabiał. Niestety mają tę wadę, że stosunkowo szybko ulegają zepsuciu. Robiąc zakupy, stawiajmy na produkty, których data przydatności do spożycia jest długa (np. wędliny pakowane w ochronnej atmosferze azotu). Jeżeli decydujemy się na zakup surowego mięsa czy ryb, rozważmy ich zamrożenie.

Takie źródła białka jak jajka czy sery żółte można przechowywać przez ok. 14 dni, należy jedynie pamiętać, aby ser po otwarciu oryginalnego opakowania umieścić w szczelnie zamykanym pojemniku, co zapobiegnie jego wysychaniu. 

W przypadku twarogu, fety czy serka wiejskiego zwróćmy uwagę na jak najdłuższą datę przydatności do spożycia. Jogurty, które nie tylko dostarczają nam białka, ale również wzbogacają nasze jelita w cenne bakterie, możemy samodzielnie wyprodukować w domu. W Internecie znajdziemy wiele przepisów, jak samodzielnie zrobić jogurt. Nie potrzebujemy specjalistycznego sprzętu, wystarczą: mleko (nie musi być świeże, nawet mleko UHT o długiej dacie przydatności, sprawdzi się w tym sposobie), łyżka jogurtu, odpowiednia temperatura i czas.  

Nie zapominajmy, że pokaźnym rezerwuarem białka są rośliny strączkowe: fasola, groch, ciecierzyca, soczewica, soja i inne. Mają one tę przewagę nad wymienionymi wcześniej produktami, że przechowujemy je w postaci suchej, czyli bardziej trwałej i – podobnie jak mąka, ryż czy makaron – nie wymagają one przekładania do specjalnych pojemników.   

Warzywa i owoce – jak zachować ich świeżość na dłużej?

Świeże warzywa i owoce to bezsprzecznie podstawa dobrze zbilansowanej diety. Planując dwutygodniowe zapasy, nie musimy z nich rezygnować. Warzywa korzeniowe (ziemniaki, marchew, seler, pietruszka, pasternak, buraki, bataty i inne), jabłka, gruszki, cebula czy kapusta przechowywane w chłodnym, suchym i ciemnym miejscu (piwnica lub odpowiednia szuflada w lodówce) bez problemu przetrwają ten czas.

Przechowywanie zielonych roślin, jak sałaty czy zioła, również nie stanowi problemu. Warto jednak poświęcić im czas i po przyniesieniu do domu umyć, dokładnie osuszyć i umieścić w lodówce, w szczelnym pojemniku z ręcznikiem papierowym na dnie, który zaabsorbuje nadmiar wilgoci. Inne produkty, jak pomidory, banany czy awokado, możemy kupić niedojrzałe i pozostawić poza lodówką na kilka dni.

W kontekście urozmaicenia diety w warzywa i owoce, nie zapominajmy o ich mrożonej postaci. Ten sposób konserwacji umożliwia zachowanie wszelkich walorów odżywczych.

Również suszone owoce  i warzywa (np. jabłka i pomidory) są dobrą alternatywą. Możemy je samodzielnie przygotować w piekarniku lub za pomocą specjalnych suszarek. Należy jedynie zwrócić uwagę na to, aby w trakcie przechowywania były chronione przed wilgocią – można użyć foliowych torebek z zamknięciem lub tekturowych pudełek. 

Tłuszcze i składniki urozmaicające – jak przechowywać i które warto mieć? 

Tłuszcze to ważne składniki naszej diety, które m.in. umożliwiają wchłanianie z pokarmu witamin A, D, E oraz K. Szczęśliwie, oprócz masła i oleju lnianego, raczej nie wymagają przechowywania w lodówce. Dobrym źródłem tłuszczy są orzechy, pestki i nasiona, które mogą być przechowywane w oryginalnym opakowaniu lub w czystym i szczelnym pojemniku, jak np. słoik. 

Robiąc listę zakupów, warto dopisać coś, co urozmaici nasz jadłospis i dostarczy wartości odżywczych, jak suszone owoce, miód, ulubione sosy (np. musztarda, keczup czy majonez), masło orzechowe.

W jaki sposób przechowywać pieczywo? 

Chleb oraz bułki są w naszej kulturze podstawowym składnikiem śniadań i kolacji. Niestety, stosunkowo szybko tracą świeżość, warto więc po zakupie część schować do lodówki, dzięki czemu wydłużymy ich przydatność o kilka dni.  

Co nie jest oczywiste: pieczywo można mrozić. Wystarczy na 2–3 godziny przed planowanym posiłkiem wyjąć porcję z zamrażarki i pozostawić ją w temperaturze pokojowej. Do rozmrażania pieczywa można użyć także mikrofalówki, która przyspieszy proces, ale wówczas chleb należy zjeść stosunkowo szybko, gdyż po czasie zdecydowanie straci na jakości. W okresie pandemii możemy również spróbować zrobić pieczywo samodzielnie. Nie jest to trudne, ale niezbędne do tego będą mąka, drożdże (np. suszone) i odrobina chęci. 

Jak dobrze zrobić zakupy i mądrze z nich korzystać? 

1. Zaplanuj posiłki (choćby orientacyjnie) na najbliższe 2 tygodnie. 
2. Zrób listę zakupów podzieloną na działy, żeby podczas wizyty w sklepie o niczym nie zapomnieć. 
3. Produkty po przyniesieniu do domu, jeżeli tego wymagają, wyjmij z opakowania i włóż do lodówki, piwnicy czy szafek, w których panują warunki optymalne do ich przechowywania.  
4. Zwróć uwagę na specjalne strefy w lodówce – oddzielne szuflady czy półki przeznaczone do przechowywania mięsa, warzyw czy nabiału. Odwiedź stronę producenta, aby dowiedzieć się, jak została zaprojektowana przestrzeń w twoim urządzeniu. 
5. Ułóż produkty tak, aby te, z najkrótszym terminem przydatności znajdowały się z przodu, dzięki czemu wykorzystasz je jako pierwsze. 
6. Nie trzymaj w lodówce tego, co nie wymaga niskich temperatur. Wiele osób niepotrzebnie przechowuje w lodówkach takie produkty, jak mleko UHT, jajka czy zamknięte przetwory (sosy, warzywa w zalewie czy puszki konserwowe). Takie postępowanie powoduje, że przeładowane urządzenie działa mniej wydajnie. Przyjmij zasadę, według której, jeżeli jakiś produkt nie leży w sklepie w ladzie chłodniczej, to nic się nie stanie, jeśli nie będziesz przechowywać go w lodówce.
7. Przygotowując żywność do zamrożenia, podziel ją na jednorazowe porcje, aby nie odmrażać dużych partii, które mogą się zmarnować. Opisz opakowania, umieść też na nich datę.
8. Zrób listę rzeczy, które masz w lodówce, zamrażarce i szafkach. Dzięki temu korzystanie z zapasów będzie łatwiejsze. 
9. Codziennie sprawdzaj świeżość warzyw, owoców, wędlin i zużywaj te, których termin przydatności do spożycia jest najkrótszy.
10. Planuj posiłki tak, aby otwarty produkt wykorzystać również kolejnego dnia. Jeżeli akurat nie masz ochoty jeść czegoś 2 dni pod rząd, zamroź resztki, wpisz na listę i wykorzystaj w kolejnych dniach.