Poizometryczna relaksacja mięśni – na czym polega ta technika fizjoterapeutyczna? Jakie są wskazania do rozciągania mięśni metodą PIR? Przykładowe ćwiczenia
Mateusz Burak

Poizometryczna relaksacja mięśni – na czym polega ta technika fizjoterapeutyczna? Jakie są wskazania do rozciągania mięśni metodą PIR? Przykładowe ćwiczenia

Poizometryczna relaksacja mięśni metoda rozluźniania mięśni po ich uprzednim, celowym napięciu. PIR nie jest tym samym, co rozciąganie, rozluźnia on nadmiernie napięte włókna mięśniowe i dopiero przygotowuje do stretchingu. Poizometryczna relaksacja mięśni przynosi wiele korzyści, m. in. redukuje ból, zwiększa zakres ruchu w stawie i zmniejsza napięcie mięśniowe. 

Co to jest poizometryczna relaksacja mięśni?

Poizometryczna relaksacja mięśni jest techniką terapeutyczną używaną do terapii tkanek miękkich. Wykorzystuje zjawisko rozluźnienia mięśnia po wcześniej utrzymywanym, celowym skurczu trwającym kilka lub kilkanaście sekund.

PIR jest bardzo popularny w rehabilitacji, a zrozumienie jego zasad pozwala na właściwe zastosowanie tej metody zarówno podczas wizyty w gabinecie, jak i w domu, po wcześniejszym instruktażu pacjenta przez fizjoterapeutę – wówczas może on wykonać ją w formie autoterapii. Pozwala to systematycznie pracować nad obniżaniem napięcia włókien hipertonicznych mięśnia, przywracając jego fizjologiczną długość. 

Poizometryczna relaksacja mięśni – cele

Fizjoterapia oraz ćwiczenia metodą PIR mają za zadanie zmniejszyć patologiczne napięcie włókien mięśniowych, które może być generowane z różnych powodów. Jedną z najczęstszych jego przyczyn są przeciążenia, urazy, wady postawy, nieprawidłowa wymuszona pozycja ciała utrzymywana przez bardzo długi czas, stres emocjonalny, niedobory witamin, infekcje czy zmiany zwyrodnieniowe. 

Zastosowanie poizometrycznej relaksacji mięśni umożliwia wtedy osiągnięcie błyskawicznych celów terapeutycznych. Mowa tutaj przede wszystkim o normalizacji napięcia, relaksacji, a w następstwie o przywróceniu właściwej długości mięśnia. Pośrednio wpływa to na mobilizację struktury powięzi, zmniejszenie restrykcji tkankowych. Dodatkowo powoduje uelastycznienie tkanek, zmniejszenie generowanych dolegliwości oraz przyczynia się do przywrócenia równowagi narządu ruchu. 

Powiązane produkty

Poizometryczna relaksacja mięśni – wskazania

Wskazania do stosowania ćwiczeń metodą PIR obejmują:

  • wzmożone napięcie mięśniowe – hipertonię,
  • miejscową opuchliznę,
  • zastoje w naczyniach żylnych,
  • zaburzenia ruchomości stawów, które są spowodowane przez restrykcje tkanek miękkich,
  • przykurcze mięśni,
  • obniżoną kondycję struktur mięśniowych.
Bardzo istotne jest, że wykorzystanie techniki energizacji mięśni w rehabilitacji pod postacią PIR, daje możliwości oddziaływania na tkanki zarówno w okresach zaostrzeń objawów, jak również remisji. Modyfikacja polega jedynie na zmianie intensywności oddziaływania poprzez zmianę pozycji oraz ewentualnie ilości wykonywanych powtórzeń. 

Przeciwwskazaniami są PIR są poważne urazy mechaniczne prowadzące do zaburzenia ciągłości struktur tkankowych oraz niemożność aktywnej współpracy terapeuty z pacjentem. 

Poizometryczna relaksacja mięśni – metodyka

Źródła naukowe opisują zróżnicowane metodycznie wykonanie relaksacji poizometrycznej w kinezyterapii. Sugerują, aby skłaniać się ku metodyce zaproponowanej przez Lewitta i przedstawianej na kursach przeprowadzanych w Polsce przez dr Jarosława Ciechomskiego.

Mianowicie, mięsień z objawami napięcia hipertonicznego ustawia terapeuta do chwili, gdy pojawi się opór stawiany przez tkanki, a pozycja nie będzie generowała bólu. Następnie prosi pacjenta o zainicjowanie skurczu w kierunku przeciwnym do wyczuwalnego oporu ze strony tkanek. Może on trwać od 5 do nawet 30 sekund. W tym czasie pacjent pozostaje nieruchomo. Na końcu upływającego czasu prosimy go o wdech, potem wydech i rozluźnienie mięśnia. Powoduje to wygenerowanie na końcu dodatkowego napięcia, co w rezultacie spotęguje efekt zjawiska relaksacji włókien hipertonicznych.

Siła, z jaką należy napinać mięśnie określana jest jako 20% siły maksymalnej. W celu wzmocnienia rezultatu zaleca się wykorzystanie ruchu gałek ocznych. W stanach ostrych taką procedurę powtarza się 2–3 razy, w przypadku przewlekłych 4–5 razy. Na sam koniec, aby wzbudzić aktywność mięśni antagonistycznych zaleca się wygenerowanie w nich podobnego napięcia, jednorazowo przez 10 sekund. 

Metoda PIR – przykładowe ćwiczenia

Metoda PIR i ćwiczenia relaksacyjne nie służą typowo do rozciągania mięśni. Do tego służy stretching. Relaksacja poizometryczna może przygotować do rozciągania, przywraca bowiem normę długości tkanek, ale poprzez wspomniane rozluźnienie włókien nadmiernie napiętych, nie rozciąga. Jest to bardzo ważna zasada o której bardzo wielu terapeutów zapomina. 

Przykładów poizometrycznej relaksacji mięśni jest bardzo wiele. Proponowane ćwiczenia mają zazwyczaj przebieg statyczny. PIR można wykorzystać na mięśnie szyi, kończyny górnej, czworoboczny lędźwi, mięsień gruszkowaty czy mostkowo–obojczykowo–sutkowy. 
Terapia tego ostatniego może wyglądać następująco. Pozycja to leżenie na plecach, głowa ułożona na boku. Wzrok kierujemy w górę, po czym delikatnie unosimy głowę w taki sposób, aby nie odrywać jej całkowicie od podłoża, a jedynie wzbudzić napięcie pożądanych struktur. Po 10–30 sekundach, należy dokonać wdechu i wydechu, po czym skierować wzrok w dół, wrócić do pozycji początkowej, zapewniając tym samym całkowite rozluźnienie. Po 3–4 sekundowej przerwie powtarzamy proces. W stanach ostrych są to 2–3 powtórzenia, w przewlekłych 4–5. Na koniec należy z taką samą siłą nacisnąć głową w leżankę, aby wzbudzić dzięki temu napięcie mięśni antagonistycznych i utrwalić efekt terapii. 

Wykorzystując te same zasady, możemy dokonać autoterapii mięśni kulszowo–goleniowych. Ćwiczenie to przebiega w pozycji na plecach, wykorzystuje się do niego np. ręcznik. Należy go umieścić pod stopą, unieść kończynę dolną do komfortowego, bezbolesnego zakresu ruchu, dokonując zgięcia w biodrze. Potem chwytamy za końce ręcznika i wzbudzamy napięcie, delikatnie naciskając stopą w jego kierunku. Wzrok także skierowany jest w dół. Po upływie wspomnianego w metodyce czasu, dokonujemy wdechu oraz wydechu, wzrok przekierowujemy w górę, prowokujemy rozluźnienie i możemy zwiększyć nieco zakres ruchu. Następnie procedurę powtarzamy kilkukrotnie. 

Poizometryczna relaksacja mięśni – w domu czy z fizjoteraputą? PIR u dzieci

Opisane przykłady ćwiczeń relaksacyjnych mogą być wykonywane w domu oraz z udziałem terapeuty. Literatura opisuje także mnóstwo innych, PIR wydaje się być bardzo prostym sposobem na przywrócenie pełnego zakresu ruchu. Łagodny charakter opisanych ćwiczeń relaksacyjnych wykorzystywanych w fizjoterapii może być stosowany przez dzieci. Oczywiście po wcześniejszej konsultacji ze specjalistą. Istnieją także inne techniki, jak np. stretching, które służą typowo do rozciągania tkanek miękkich, takich jak łydki czy opisane mięśnie kulszowo–goleniowe.

Zjawisko izometrii ma też zastosowanie we wzmacnianiu struktur narządu ruchu. Ćwiczenia izometryczne i efekty takiego treningu są bogato opisywane w literaturze.

  1. L. Chaitow, Techniki energii mięśniowej, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
  2. G. Bidzińska, K. Ptaszkowski, L. Słupska i in., Ocena oddziaływania dwóch technik energizacji mięśni: hamowania reciprokalnego oraz poizometrycznej relaksacji na aktywność bioelektryczną mięśnia prostego uda, “Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne” 2015, nr 5, s.131–139.
  3. F. Budini, E. Gallasch, M. Christova i in., One minute static stretch of plantar flexors transiently increases H reflex excitability and exerts no effect on corticospinal pathways, “Experimental Physiology” 2017, nr 102, s. 901–910.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wielkanoc dla alergików: bez mleka, jaj i pszenicy

    Nietolerancje pokarmowe dają się szczególnie we znaki podczas świąt. Osoby nietolerujące laktozy, a więc mleka i jego przetworów, muszą zapomnieć o tradycyjnym serniku, bezglutenowcy nie zjedzą żurku, zaś uczuleni na jaja zostaną zmuszeni obyć się bez koronnej, wielkanocnej potrawy. Czym zastąpić żelazne pozycje ze świątecznego menu?

  • Błonnik pokarmowy – gdzie i czym jest? Jak wpływa na zdrowie?

    Błonnik pokarmowy, zwany włóknem pokarmowym, to grupa substancji, która odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu układu pokarmowego człowieka. Wyróżnia się dwie frakcje błonnika pokarmowego: rozpuszczalną i nierozpuszczalną w wodzie. Każda wywiera określony wpływ na organizm. W jakich produktach można znaleźć błonnik pokarmowy i jakie są jego właściwości?

  • Mleko kokosowe – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie. Jak zrobić je w domu?

    Mleko kokosowe stanowi smaczną alternatywę dla mleka krowiego, dzięki czemu może znaleźć miejsce m.in. w diecie osób chorujących na celiakię, cukrzycę czy nietolerancję laktozy. Jakie właściwości i zastosowanie ma mleko kokosowe? Jak w łatwy sposób przygotować je samodzielnie w domu?

  • Gruszka – właściwości, wartości odżywcze, przepisy

    Jej dodatek do diety może pomóc przy uciążliwych zaparciach. Świetnie sprawdzi się jako element maseczki na przetłuszczającą się cerę. W dodatku pysznie smakuje zarówno w daniach na słodko, jak i na wytrawnie. Gruszka – jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzuje? Czy jedzenie jej może zaszkodzić? Co dobrego przygotować z gruszek?

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający rzekomo najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Żele energetyczne – jak używać? Czy są tylko dla sportowców?

    Podczas długotrwałej, zwiększonej aktywności fizycznej, jak udział w maratonie, intensywny trening czy wyścig kolarski, organizm potrzebuje dużej ilości energii, którą czerpie z glukozy i glikogenu. W celu utrzymania wydolności na tym samym poziomie oraz niedopuszczenia do uczucia zmęczenia dobrym rozwiązaniem jest stosowanie żeli energetycznych, które w prosty sposób dostarczają łatwo przyswajalne węglowodany i pozwalają utrzymać cukier na odpowiednim poziomie.

  • E-book "Dieta na obniżenie cholesterolu. Produkty, suplementacja, jadłospis"

    Podwyższony poziom cholesterolu to stan, który może stanowić zagrożenie, prowadząc do rozwoju miażdżycy. Możesz przejąć kontrolę nad swoim profilem lipidowym. Jednym z kluczowych elementów leczenia tego stanu jest zmiana stylu życia. Codzienna aktywność fizyczna czy zaprzestanie palenia tytoniu to nie wszystko. Najważniejsza jest twoja dieta.  

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij