Pokrzywa, skrzyp polny i nagietek lekarski nie tylko jako składnik herbatek ziołowych

Rośliny lecznicze, wykorzystywane szeroko w profilaktyce oraz leczeniu wielu schorzeń, dostępne są powszechnie, nie tylko w aptekach i sklepach zielarskich. Domową apteczkę możemy także stworzyć samodzielnie, z naturalnych zasobów łąk i pól. Najprostsza forma podania większości roślin leczniczych to wszelkiego rodzaju herbatki powstałe z suszu.

Rośliny lecznice mogą być jednak używane również do przygotowywania wyciągów, naparów, kropli, past, maści czy emulsji. Zioła znajdują zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce, kulinariach i przemyśle włókienniczym.

A oto najczęstsze wykorzystanie najbardziej znanych w Polsce roślin leczniczych.

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa zwyczajna to popularna i znana od wieków roślina lecznicza. Stosowana jest w produkcji kosmetyków, zdrowej żywności oraz włókiennictwie. Podstawowe właściwości lecznicze to:

• oczyszczanie krwi,
• wzmacnianie organizmu,  
• łagodzenie dolegliwości reumatycznych,
• działanie moczopędne,
• wspomaganie oczyszczania organizmu ze szkodliwych produktów przemiany materii,
• utrudnianie wytworzenia się kamieni nerkowych,
• hamowanie rozwoju stanów zapalnych w układzie moczowym i pokarmowym.

Pokrzywa zawiera w swoim składzie nieco witamin z grupy B i beta-karotenu, a także minerałów (w tym magnezu, żelaza, krzemu, wapnia oraz potasu). Preparaty z pokrzywy można łatwo wykonać samodzielnie. Do stosowania zewnętrznego i wewnętrznego możemy przygotować sok ze świeżej pokrzywy lub odwar z suszonego ziela bądź korzenia.

Jest zatem jednym z najczęściej wykorzystywanych składników szamponów i odżywek do włosów (drogeryjnych i aptecznych). Kolejne popularne zastosowanie wyciągu z pokrzywy znajdujemy przy produkcji preparatów do oczyszczania skóry twarzy, głównie tej z problemem nadmiernej produkcji sebum i zaskórnikami. Preparaty zawierające w swoim składzie wyciąg z pokrzywy pomagają w leczeniu trądziku i wyprysków, poprawiają koloryt i ukrwienie skóry. Wspomagają także regenerację tkanek naszego organizmu. Pokrzywa zwyczajna, jako suplement diety, często występuje w połączeniu ze skrzypem polnym — krzem zawarty w skrzypie pomaga w utrzymaniu dobrego stanu skóry, włosów i paznokci, minerały i pierwiastki śladowe zawarte w pokrzywie również przejawiają podobne działanie, oba składniki funkcjonują więc na zasadzie komplementarności.

Pokrzywa coraz częściej wykorzystywana jest również jako produkt spożywczy. Można ją stosować do przygotowywania zup, sałatek oraz jako dodatek do jajek, pieczywa czy różnego rodzaju wypieków. Równie często używana jest do sporządzania napojów, koktajli czy popularnych smoothie — duża zawartość chlorofilu w jej liściach wraz z zestawem niezbędnych witamin i mikroelementów wzmacnia organizm, oczyszcza i regeneruje. A oto przepis na najprostszy (i zarazem najsmaczniejszy) koktajl „urodowy” dla naszej skóry: potrzebujemy do niego garść młodych liści pokrzywy, pęczek natki pietruszki, 2 kiwi, 1 jabłko, sok z połowy cytryny, szklankę wody lub zielonej herbaty. Całość blendujemy, na koniec możemy dodać do smaku niewielką ilość miodu.

Skrzyp polny

Skrzyp polny, generalnie traktowany jako uporczywy chwast, posiada jednakże dość wszechstronne właściwości lecznicze. Wykorzystywany jest powszechnie do łagodzenia, leczenia i profilaktyki wielu chorób i schorzeń:

• poprawia kondycję włosów i paznokci,
• pomocny przy zapaleniach dolnych dróg moczowych,
• wspomaga gojenie się ran,
• łagodzi problemy skórne (np. trądzik, wysypki),
• odtruwa organizm,
• uzupełnia niedobory mikroelementów,
• pomocny przy leczeniu gruźlicy, miażdżycy naczyń krwionośnych, kamicy nerkowej,
• wykorzystywany w leczeniu schorzeń nietrzymania moczu, hemoroidów, obfitych miesiączek.

Do samodzielnego przygotowania warto polecić:

• wywar z ziela skrzypu do stosowania jako preparat wzmacniający włosy czy paznokcie,
• ekstrakt ze skrzypu do stosowania jako płukanka przy zapaleniu jamy ustnej, dziąseł, czy gardła,
• kąpiel leczniczą na bazie ziela skrzypu pomocną m. in. w bólach reumatycznych.

W aptekach i sklepach zielarskich skrzyp polny możemy nabyć w postaci suszu, ekstraktu (w proszku lub płynie), herbatek i kapsułek.

Nagietek lekarski

Nagietek lekarski to naturalny środek wykorzystywany przy leczeniu wielu chorób. Dawniej był jedną z najważniejszych roślin leczniczych stosowanych w medycynie hinduskiej, arabskiej i greckiej. Surowcem zielarskim są tu kwiatostany, czyli koszyczki nagietka. Kwiaty nagietka lekarskiego zawierają m. in. saponiny, sterole, karetonoidy, związki śluzowe, kwasy organiczne, flawonoidy, witaminę C i sole mineralne (głównie magnez).

Jest on rośliną jadalną, przed wiekami traktowany był jako warzywo oraz przyprawa. Później przez długi czas służył głównie jako roślina lecznicza i kosmetyczna. Obecnie ponownie powraca na niego moda. Młode liście mogą być składnikiem sałatek i surówek, suszone płatki kwiatowe dodaje się do zup i sosów. Płatki nagietka mogą być także używane do barwienia potraw. Stosuje się go również do aromatyzowania mieszanek herbat, głównie czarnych.

Roślina przejawia szerokie spektrum działań leczniczych, w tym głównie:

• działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze i grzybobójcze,
• przyspiesza gojenie ran, działa wzmacniająco na naskórek,
• pobudza działanie wątroby,
• zwiększa ilość wydzielanego moczu,
• wzmacnia odporność organizmu,
• posiada silnie kojące działanie na oczy (jest stosowany przy zapaleniu spojówek).

Lecznicze zastosowanie wykazują tylko kwiaty nagietka. Samodzielnie możemy wykonać okłady z nagietka (kompresy), które można stosować chociażby w przypadku oparzeń słonecznych. Powszechnie ekstrakt z nagietka znajduje zastosowanie w maści.