10 faktów o czosnku

Okazuje się, że choć czosnek jest niemal w każdej polskiej kuchni, to jednak mało o nim wiemy. Czy można mieć alergię na czosnek? Jak czosnek chroni nasze naczynia krwionośne i czy faktycznie działa jak antybiotyk?

Czosnek powszechnie nazywany jest naturalnym antybiotykiem, przypisuje się mu właściwości przeciwbakteryjne. Wiadomo też, że po zjedzeniu pozostawia nieprzyjemny zapach z ust i… to by było na tyle, jeśli chodzi o naszą powszechną wiedzę na temat czosnku. Można podejrzewać, że gdybyśmy wiedzieli o tej roślinie więcej, z pewnością sięgalibyśmy po nią częściej.

1. Silniejszy niż antybiotyki

Uwaga, czosnek może nie tylko działać jak antybiotyk, może być wielokrotnie od niego silniejszy! Odkryto, że zawarty w roślinie siarczek diallilu jest 100 razy mocniejszy niż dwa popularne antybiotyki stosowane w zwalczaniu bakterii Campylobacter (bakteria powodująca ostre zapalenie żołądka i jelit). Wiadomo też, że czosnek potrafi zwalczać niektóre szczepy bakterii beztlenowych, np. Bacteroides czy Fusobacterium. Wyciągi z czosnku są również zdolne do zwalczania grzybów drożdżopodobnych. Czosnkowy olejek eteryczny radzi sobie też skutecznie z bakteriami wywołującymi zakażenia jamy ustnej i górnych dróg oddechowych, paciorkowcami, gronkowcami, bakteriami wywołującymi gruźlicę. Na tym nie koniec. Badania pokazały, że ekstrakt z czosnku zwalcza oporną na leczenie bakterię, która wywołuje zakażenia dróg moczowych. Naukowcy wyizolowali z zainfekowanych obszarów 166 szczepów drobnoustrojów, z których ok. połowy nie można było zlikwidować żadnym dostępnym antybiotykiem. Za to surowy ekstrakt z czosnku wyeliminował aż 82 proc. z nich.

2. Czosnek działa korzystnie na mikroflorę jelit

Błonnik zawarty w niektórych produktach, w tym czosnku, działa korzystniej na jelita od owoców i warzyw, które przeważnie uważa się za najlepsze źródło błonnika – dowiedli naukowcy z King’s College London. Czosnkowy błonnik pełni rolę prebiotyku, co oznacza, że stanowi pożywkę dla dobrych bakterii (tzw. probiotyków), pomaga im się namnażać i rosnąć w siłę. To oznacza, że czosnek nie tylko działa jak antybiotyk, ale ma też nad nim decydującą przewagę – wspomaga regenerację naturalnej mikroflory człowieka, w przeciwieństwie do antybiotyków, które ją niszczą.

3. Czosnek obniża zły cholesterol

Czosnek to również naturalny sposób na obniżenie cholesterolu. Dodanie go do codziennego jadłospisu pomaga zredukować cholesterol całkowity oraz cholesterol LDL, czyli tzw. zły cholesterol – wykazała analiza 39 badań. Inna praca dowiodła natomiast, że specjalny ekstrakt czosnkowy (tzw. aged garlic extract, w skrócie AGE) może być skuteczny w obniżeniu stężenia całkowitego cholesterolu i LDL kolejno o 7 i 10 proc. A jak wiadomo, za wysoki cholesterol to prosta droga do poważnych problemów z układem krążenia.

4. Czosnek zapobiega stwardnieniu ważnych naczyń krwionośnych

Składniki tej rośliny (czosnek pospolity) poprawiają funkcjonowanie śródbłonka – tkanki pokrywającej wnętrze naczyń krwionośnych. Pod wpływem działania substancji czynnych  rośliny wydzielają się związki, które sprawiają, że naczynia stają się elastyczniejsze. Okazuje się też, że przeciwmiażdżycowa właściwość czosnku jest dla nas tym intensywniejsza, im starsi jesteśmy. Dowiodło tego choćby badanie Gustava Beltza i Harisiosa Boudoulasa. Uczeni zauważyli, że codzienna dawka tej intensywnej przyprawy może zapobiegać stwardnieniu najważniejszej tętnicy w ludzkim ciele – aorty.

5. Czosnek może neutralizować toksyny

Czosnek może być skuteczny nie tylko w walce z bakteriami i cholesterolem, ale też z niektórymi metalami ciężkimi. Przytoczyć można eksperyment przeprowadzony na pracownikach zakładu produkującego akumulatory samochodowe. Badani narażeni byli na kontakt z ołowiem. Po podaniu im znacznych ilości czosnku udało się o 19 proc. zmniejszyć stężenie tego pierwiastka we krwi. W trakcie doświadczenia osiągnięto też inny rezultat – u pracowników fabryki ustąpiły bóle głowy i wysokie ciśnienie krwi, które wynikały z działania toksyn.

6. Czosnek ma działanie przeciwnowotworowe

I przeczytamy o tym w niejednej pracy naukowej. Ta niedroga, powszechnie dostępna, niewyszukana roślina zjadana dwa razy w tygodniu może w pewnym stopniu zmniejszać ryzyko wystąpienia raka płuc. Co więcej, naukowcy sugerują, że wprowadzenie do jadłospisu czosnku na stałe może o połowę zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby. Czosnek wykazywał w innych pracach właściwości prewencyjne – zapobiegające rozwojowi raka żołądka, jelita grubego, przełyku, trzustki czy piersi. W jaki sposób? Odpowiedzialnych jest co najmniej kilka właściwości: zdolność blokowania substancji rakotwórczych i rozrostu komórek nowotworowych, działanie przeciwbakteryjne czy potencjał w naprawie DNA. W niektórych pracach czosnkowi przypisuje się też zdolność likwidowania komórek rakowych.

7. Świeży czosnek ma mniej przeciwutleniaczy niż stary

Eksperyment pod kierunkiem Jong-Sang Kima obnażył zaskakujący fakt – podstarzały czosnek ma większą wartość przeciwutleniającą niż świeży. Naukowiec porównał składowe czosnku, który przez pięć dni wypuszczał pęd, ze świeżą główką rośliny. Okazało się, że to ten pierwszy zawierał znacznie więcej przeciwutleniaczy, a także innych zdrowych dla nas związków. Starszy czosnek powinien więc dostać honorowe miejsce na naszym stole, zamiast lądować w koszu.

8. Czosnek obniża za wysokie ciśnienie krwi

Każdy lekarz potwierdzi, że bez odpowiedniej diety nie ma dobrej profilaktyki nadciśnienia. Czosnek także powinien znaleźć w niej swoje miejsce, i to ważne. Jego regularne zjadanie w niektórych przypadkach może pomóc unormować ciśnienie tętnicze. Ochronny efekt przyprawy ma związek z przekształcaniem się w organizmie zawartych w czosnku związków siarki w siarkowodór, który rozszerza naczynia poprzez „rozluźnienie” mięśni gładkich budujących ścianę naczyń krwionośnych. Siarkowodór hamuje też produkcję związku odpowiedzialnego za agregację, czyli zlepianie się płytek krwi (tromboksanu), i dzięki temu działa przeciwzakrzepowo.

9. Czosnek chroni przed zwyrodnieniem stawu biodrowego

Ten, kto je czosnek, może liczyć nie tylko na zdrowsze drogi oddechowe czy układ krążenia, ale też na dodatkowe wzmocnienie stawów. Naukowcy odkryli, że regularne zjadanie produktów takich jak czosnek czy cebula zmniejsza ryzyko osteoartrozy (choroby zwyrodnieniowej) stawu biodrowego. Badacze z King's College London i University of East Anglia zauważyli, że zawarty w czosnku disiarczek diallilu zmniejsza ilość enzymów uszkadzających chrząstkę po wprowadzeniu do ludzkiej linii komórkowej chrząstki w laboratorium.

10. Czosnek może wywoływać alergię

Warto wiedzieć, że, choć zdarza się to bardzo rzadko, czosnek może wywoływać objawy alergii, a w najgroźniejszych przypadkach nawet anafilaksję. Częściej jednak może nam doskwierać nietolerancja pokarmowa wywołana zjedzeniem czosnku. Wówczas objawy pojawiają się w dłuższym czasie (alergia powoduje gwałtowniejsze i szybsze symptomy) i występują najczęściej jako odbijanie, wzdęcia, ale też ból głowy, mdłości czy łzawienie oczu.

Cienie czosnku, bo również zapach z ust po jego zjedzeniu nie jest dla wszystkich do strawienia, nie przysłaniają jednak w najmniejszym stopniu jego blasków. Czosnek najlepiej jeść regularnie, a nie tylko wtedy, gdy drapie nas w gardle.