Gangrena (zgorzel) – objawy, przyczyny i leczenie

Jakie są przyczyny rozwoju gangreny, czyli zgorzeli gazowej?

Do powstania zgorzeli gazowej dochodzi na skutek zakażenia beztlenową bakterią z rodzaju Clostridium. Rezerwuarem tej bakterii jest przewód pokarmowy różnych zwierząt, z którego bakterie przedostają się do ziemi. W ziemi natomiast bakterie zgorzeli gazowej wytwarzają przetrwalniki, które poza tym, że są obecne przede wszystkim w glebie, mogą być też obecne w kurzu domowym. 

U kogo najczęściej dochodzi do rozwoju zgorzeli gazowej?

Czynnikami, które predysponują do rozwoju zgorzeli gazowej, czyli gangreny, jest też cukrzyca, jak również różnego rodzaju choroby naczyń, a także zakażenie wirusem HIV i spadki odporności u osób cierpiących z powodu choroby nowotworowej. 

Jakie są objawy zgorzeli gazowej?

Zgorzel gazowa rozwija się po około 1-3 dniowym okresie wylęgania, w następstwie powstania zanieczyszczonych ran głębokich, ran z martwicą, czasami nawet po zabiegach chirurgicznych, u osób z obszarami niedokrwienia, miedzy innymi u chorych w następstwie zmian naczyniowych w przebiegu cukrzycy. Pierwszym objawem zgorzeli gazowej jest to, że najpierw w ranie pojawia się silny i gwałtowny ból oraz obrzęk. Początkowo zmiany ograniczone są tylko do okolic rany. Proces szerzy się na tkanki głębsze, obejmuje również zdrowe okoliczne mięśnie prowadząc do ich martwicy. Z rany sączy się ropna wydzielina, w tkankach przy ich dotykaniu wyczuwa się obecność gazu. Obecność gazu jest odczuwalna jako podskórne trzeszczenie powstałych pęcherzyków. Skóra w okolicy zmian jest napięta, marmurkowata, blada, z odcieniem niebieskawym, wyraźnie chłodna. Rozwój choroby następuje dość szybko, poszerza się obszar zmian martwiczych i występowania gazu.

Mimo narastania objawów toksemii, wzrostu temperatury ciała, przyspieszenia czynności serca (tachykardii) oraz czasami wymiotów i biegunki, chory zazwyczaj zachowuje świadomość. Do śpiączki może dojść dopiero przed ewentualnym zgonem pacjenta. Tak ciężki stan chorego jest efektem produkowania przez bakterie Clostridium perfringens toksyn, które przedostają się do krwi. Toksyny te wywołują właśnie objawy toksemii, dochodzi do uszkodzenia różnych narządów wewnętrznych, a to z kolei może doprowadzić do wstrząsu i zgonu, do którego może dojść nawet w ciągu dwunastu godzin od momentu początku wszystkich objawów. 

W jaki sposób lekarz stawia rozpoznanie zgorzeli gazowej?

Rozpoznanie zgorzeli gazowej jest stawiane przez lekarza przede wszystkim na podstawie wywiadu wskazującego na możliwość zarażenia się przez chorego bakteria Clostridium perfringens, przede wszystkim chodzi tu obserwacje ewentualnych zranień, ran i kontaktu z brudną ziemią. Do rozpoznania jest też niezbędna obecność charakterystycznych objawów dotyczących rany, czyli jej wygląd oraz obecność podskórnych pęcherzyków powietrza dojących typowe dla zgorzeli gazowej trzeszczenie. 

W jaki sposób leczy się zgorzel gazową?

Zdarza się, że w leczeniu zgorzeli gazowej znajduje również zastosowanie terapia hiperbaryczna, czyli jest to leczenie tlenem pod wysokim ciśnieniem, takie postępowanie może dotyczyć przede wszystkim zgorzeli, która zlokalizowana jest w obrębie tułowia. W sytuacji, kiedy pacjent jest leczony z powodu zgorzeli gazowej, celem potwierdzenia tej diagnozy, ale już po rozpoczęciu leczenia, pobiera się wymaz z zakażonej rany, w której stwierdza się obecność bakterii Clostridium perfringens.

Celem jeszcze dokładniejszej weryfikacji diagnozy wykonuje się też oznaczenie obecności jednej z toksyn w krwi pacjenta lub też ewentualnie w płynie wysiękowym z rany. Ponadto, zawsze zachodzi też potrzeba wykonania szczegółowych badań laboratoryjnych, dzięki którym można ocenić wydolność nerek, wątroby i serca. Zawsze należy też wykonać zdjęcie radiologiczne zajętego na ciele miejsca, w zdjęciu tym w przypadku potwierdzenia zgorzeli gazowej będą obecne pęcherzyki gazu. 

Czy zgorzel gazowa, czyli gangrena, jest niebezpieczną chorobą?

Jeśli zgorzel nie będzie właściwie i szybko leczona, może prowadzić do śmierci. W sytuacji, kiedy rozpoznanie jest postawione szybko i zostaje włączone właściwe leczenie, wtedy śmiertelność zgorzeli gazowej jest zdecydowanie mniejsza.