Dyskalkulia - objawy, diagnoza i przyczyny

Jakie są przyczyny dyskalkulii?

Dyskalkulia związana jest z uwarunkowanymi genetycznie nieprawidłowościami, które dotyczą zaburzenia funkcjonowania tej części mózgu, która jest odpowiedzialna za rozwój i dojrzewanie wszelkiego rodzaju umiejętności matematycznych wraz z wiekiem. Widać zatem, że jest to zaburzenie absolutnie niezależne od pacjenta, z takim zaburzeniem pacjent po prostu się rodzi. 

Jakie są objawy dyskalkulii?

W przypadku dyskalkulii pacjent ma problem z liczeniem i wykonywaniem wszelkiego rodzaju działań matematycznych. Jednak nie wszystkie problemy z liczeniem i matematyką można określić tym mianem- jako dyskalkulię można bowiem określić jedynie te przypadki, w których problemy z działaniami matematycznymi są obecne u dziecka, którego tzw. wiek matematyczny jest zdecydowanie niższy i słabiej rozwinięty od jego rozwoju umysłowego. Pacjenci cierpiący z powodu dyskalkulii mają duże problemy z wykonywaniem podstawowych działań matematycznych, nie umieją dodawać, odejmować, mnożyć ani dzielić. Nie potrafią też logicznie myśleć w trakcie rozwiązywania wszelkiego rodzaju zadań matematycznych, nie sa w stanie wyciągać żadnych wniosków z działań matematycznych. Zdarza się, że u pacjentów obserwuje się ataki nerwicowe lub stresowe przed wykonaniem jakiegokolwiek działania matematycznego.

Zdarza się też, że u pacjentów z dyskalkulią można zaobserwować różnego rodzaju objawy dotyczące życia codziennego. Czasami bowiem zdarza się, że nie potrafią oni we właściwy sposób odczytywać godziny z zegarka, jak również mają problem z odczytywaniem map, a licznie na palcach sprawia im ogromną trudność. Ponadto, chorzy z dyskalkulią często też mylą klawisze na kalkulatorze, mają problem w kontynuowaniu rozpoczętych wcześniej działań matematycznych. Uczniowie w szkole zwykle nie potrafią porównywać figur geometrycznych, nie umieją odczytywać danych w układzie współrzędnych oraz określać kierunku wektorów. Mają problem z odczytywaniem cyfr i liczb oraz nazywaniem i zapisywaniem różnego rodzaju symboli matematycznych. Często problem sprawiają im podstawowe działania matematyczne jak dodawanie czy odejmowanie. Często mylą lub w ogóle nie rozróżniają jednostek miar, nie są w stanie zapamiętać żadnych wzorów matematycznych, nie umieją liczyć wstecz oraz uszeregować liczb ze względu na ich wartość. 

Jakie można wyróżnić rodzaje dyskalkulii?

Jednym z rodzajów dyskalkulii jest dyskalkulia leksykalna. Polega ona na tym, że chorzy nie potrafią odczytywać żadnych symboli matematycznych, nie umieją odczytać ani cyfr, ani innych symboli wykorzystywanych w matematyce, np. x w równaniach czy znaki mniejszości, większości, plus i minus. Czasami stwierdza się także tzw. dyskalkulię werbalną. W jej przebiegu chorzy mają problem z nazywaniem cyfr, liczb, symboli i działań matematycznych. Jeszcze jednym rodzajem dyskalkulii jest dyskalkulia graficzna. W jej przebiegu chory nie potrafi zapisywać działań dodawania, odejmowania, mnożenia ani dzielenia, ma też problem z pisaniem poszczególnych cyfr i lub oraz wszelkiego rodzaju znaków matematycznych, pomimo że wie, co one oznaczają i kiedy powinny zostać użyte. W przebiegu dyskalkulii pojęciowo-poznawczej pacjent natomiast nie jest w stanie zrozumieć idei matematycznych, które są niezbędne do wykonywania wszelkiego rodzaju działań matematycznych. Czasami można też zdiagnozować dyskalkulię wykonawczą oraz operacyjną. 

W jaki sposób rozpoznaje się dyskalkulię?

Podejrzenie dyskalkulii wysuwają początkowo zwykle sami rodzice dziecka- oczywiście nie nazywają problemu w ten sposób, jednak obserwują, że ich dziecko, pomimo tego, że z innych przedmiotów nie ma problemów z nauką, nie jest w stanie opanować podstawowych działań matematycznych, ma problem z liczeniem i zapisywaniem cyfr i liczb. Problemy zaczynają stopniowo też dostrzegać nauczyciele, którzy początkowo myślą, że dziecku po prostu nie chce się uczyć, ale po rozmowie z rodzicami i po dokładnej obserwacji zachowań dziecka i porównaniu jego wyników w matematyce z wynikami w innych przedmiotach, widzą, że to nie lenistwo ucznia powoduje, że dziecko ma problem z matematyką. Wtedy zwykle rodzice zgłaszają się z dzieckiem do specjalnej poradni psychologicznej, gdzie na podstawie szczegółowo zebranego wywiadu oraz po obserwacji wykonywania przez dziecko zadanych przez psychologa zadań matematycznych, jest stawiana diagnoza. 

Co zrobić, kiedy u dziecka zostanie postawione rozpoznanie dyskalkulii?

Przede wszystkim trzeba zgłosić to w szkole, aby nauczyciele wiedzieli, że dziecko będzie miało duże problemy z nauką matematyki. Wtedy też nauczyciel będzie wiedział, że z naszym dzieckiem będzie musiał pracować innym trybem niż z pozostałymi uczniami, być może konieczne będzie indywidualny program nauczania. Nauczyciel dostosuje wtedy tempo i rytm pracy do możliwości naszego dziecka, nie będzie oceniał dziecka w sposób standardowy- przede wszystkim bowiem będzie oceniał tok rozumowania ucznia, a nie wyniki jakiegoś zadania matematycznego. Dzięki takiemu postępowaniu dziecko będzie chciało się uczyć matematyki, bowiem będzie wiedziało, że trud, jaki wkłada w naukę, będzie przez nauczycieli doceniany.