Cystoskopia, badanie urodynamiczne i azotyny w moczu

Najprostszym badaniem układu moczowego jest badanie ogólne moczu. Jest ono wykonywane zazwyczaj jako tzw. badanie pierwszego rzutu w sytuacji, kiedy istnieje podejrzenie zakażenia układu moczowego lub też podejrzenie jego nieprawidłowego funkcjonowania. Badanie ogólne moczu jest badaniem, które można wykonać w każdym laboratorium, skierowanie na badanie może wystawić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej lub też ewentualnie możemy wykonać badanie bez skierowania, w takiej sytuacji koszt jego wykonania to dosłownie kilka złotych.

Jak należy pobrać mocz do badania?

Mocz do badania należy pobrać po nocy, po dokładnym umyciu się. Następnie, do specjalnego pojemniczka na mocz, który można kupić w aptece, należy oddać mocz z tzw. środkowego strumienia- pierwsza porcje moczu należy oddać do toalety, środkowa do pojemniczka i końcowa znowu do toalety. Tak pobrany mocz należy dostarczyć jak najszybciej do laboratorium, które będzie wykonywało badanie.

Jakie parametry można ocenić w badaniu ogólnym moczu?

W badaniu ogólnym moczu można ocenić jego barwę, odczyn, czyli pH oraz jego gęstość względną, czyli ciężar właściwy moczu. Ponadto, można też ocenić ewentualną obecność białka, glukozy, ciał ketonowych, urobilinogenu. Dodatkowo, badanie ogólne moczu dostarcza też informacji o obecności w nim białych krwinek (leukocytow), czerwonych krwinek (erytrocytów), bakterii, wałeczków oraz kryształów. Ponadto, badanie ogólne moczu może też wykazać obecność azotynów w moczu.

O czym zatem może świadczyć obecność azotynów w moczu?

Azotyny w moczu w warunkach prawidłowych nie powinny być w ogóle obecne. Powstają one na skutek redukcji azotanów przez bakterie Gram- ujemne, czyli np. przez bakterie E.coli, która jest zdecydowanie najczęstszą bakterią odpowiedzialną za rozwój zakażeń układu moczowego. Obecność azotynów w moczu można  wykrywać tzw. testami paskowymi. Jeśli w takim teście uzyskamy wynik dodatni, to będzie to oznaczać, ze w badanej próbce moczu występuje ilość bakterii odpowiadająca ilości bakterii, którą  uznaje się za zakażenie układu moczowego.

Czym jest cystoskopia?

Innym badaniem, wykorzystywanym do diagnostyki chorób układu moczowego, jest cystoskopia. Jest to badanie polegające na wprowadzeniu cystoskopu, będącego specjalnym wziernikiem, do pęcherza moczowego poprzez cewkę moczową.

Jakie są wskazania do wykonywania cystoskopii?

Cystoskopie wykonuje się w przypadku rozpoznania chorób dolnego odcinka dróg moczowych. Jest ona wykonywana celem diagnostyki krwiomoczu niewiadomego pochodzenia, jak również w przypadku podejrzenia nowotworu pęcherza moczowego i w przypadku nawracających infekcji dróg moczowych. Ponadto, cystoskopie wykonuje się również w sytuacji, kiedy istnieje podejrzenie kamicy i gruźlicy dróg moczowych, często wskazaniem do wykonania cystoskopii jest także podejrzenie uszkodzenia pęcherza moczowego, obecność przetoki moczowej oraz różnego rodzaju wady rozwojowe dolnego odcinka dróg moczowych.

W jaki sposób wykonuje się cystoskopie?

Cystoskopia jest zabiegiem wykonywanym zwykle w warunkach szpitalnych, w specjalnym gabinecie zabiegowym lub też na sali operacyjnej. Po zabiegu pacjent musi zwykle pozostać w szpitalu przez jeden dzień celem obserwacji. Cystoskopia wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, stosowany jest specjalny żel znieczulający. Pacjent musi położyć się na fotelu ginekologicznym, a urolog wtedy zaczyna wprowadzać cystoskop w drogi moczowe i zaczyna je oglądać.

Czy cystoskopia boli?

Cystoskopia na pewno nie jest dla pacjenta przyjemnym badaniem, ale dzięki stosowaniu żelu znieczulającego zwykle pacjent nie odczuwa dużego bólu.

Czy po cystoskopii mogą  wystąpić jakieś powikłania?

Czasami zdarza się, że po wykonaniu cystoskopii pacjent odczuwa parcie na mocz, uczucie to mija zwykle samoistnie w przeciągu 1-2 dni. Poza tym, zdarza się, że po badaniu dojdzie do zakażenia układu moczowego, zaś u mężczyzn istnieje też możliwość  zatrzymania moczu po cystoskopii, co wymaga założenia na kilka dni cewnika do pęcherza moczowego i włączenia odpowiedniego leczenia. Ponadto, rzadko może też dojść po badaniu do krwiomoczu lub też do uszkodzenia cewki moczowej lub pęcherza. 

Badanie urodynamiczne - kiedy się je wykonuje i co ono ocenia? 

Kolejnym badaniem służącym do oceny funkcjonowania układu moczowego jest badanie urodynamiczne. Badanie urodynamiczne ma za zadanie ocenić prace pęcherza moczowego oraz cewki moczowej. Wskazaniem do wykonania badania urodynamicznego jest przede wszystkim moczenie nocne i dzienne dotyczące dzieci. Ponadto, badanie urodynamiczne wykonuje się w sytuacji, kiedy dochodzi do wydłużenia czasu oddawania moczu, jak również wtedy, kiedy pacjent oddaje mocz bardzo rzadko lub odwrotnie- zbyt często. Dodatkowo, badaniu urodynamicznemu poddawany jest też pacjent, który zgłasza, że odczuwa cały czas naglące parcie na mocz, jak również, jeśli oddaje mocz małymi porcjami. Badanie urodynamiczne pozwala  też ocenić ewentualne zaleganie moczu w pęcherzu moczowym po mikcji.

Jak wygląda badanie urodynamiczne? Jak należy się do niego przygotować?

Zaleca się, aby na około tydzień przez badaniem pacjent nie zażywał żadnych leków wywierających wpływ na pęcherz moczowy. W dniu poprzedzającym badanie pacjent powinien pić niegazowane płyny oraz jeść lekkostrawne posiłki, należy też wykonać lewatywę. W dniu badania należy oddać stolec, wypić około 0,5 litra płynów i zjeść lekkostrawne śniadanie. Do momentu badania pacjent nie powinien też oddawać moczu, bowiem badanie urodynaczmie należy wykonać przy pełnym pęcherzu moczowym. W czasie badania pacjent musi rozebrać się od pasa w dół i położyć na fotelu ginekologicznym. Po zastosowaniu  żelu znieczulającego, lekarz lub pielęgniarka wprowadza pacjentowi do pęcherza moczowego cewnik, a drugi cewnik jest umieszczany w odbycie. Do obydwu cewników są podłączone przetworniki ciśnienia. Za ich pomocą rejestruje się zmianę ciśnienia w pęcherzu moczowym i w jamie brzusznej. Przed rozpoczęciem badania cewniki są wypełniane solą fizjologiczną w celu usunięcia z nich powietrza. Przetworniki natomiast są zerowane do wartości ciśnienia atmosferycznego. Ponadto, w okolicy odbytu pacjenta przykleja się elektrody, dzięki którym wykonuje się badanie elektromiograficzne mięśni zwieraczy cewki moczowej. Potem pacjent jest proszony o oddanie moczu do specjalnego urządzania, które mierzy ilość oddanego moczu, a także szybkość jego oddawania, mierzone są także ciśnienia panujące w pęcherzu i jamie brzusznej.