Płyn w jamie opłucnej – co oznacza jego obecność?

Zdarzają się sytuacje, w których w jamie opłucnej zgromadzi się zdecydowanie większa ilość płynu surowiczego niż w warunkach fizjologicznych. Taki stan chorobowy w mowie potocznej często bywa nazywany "wodą w płucach". 

Jakie są objawy obecności nadmiernej ilości płynu w jamie opłucnej?

Pacjent, u którego doszło do nagromadzenia się płynu w jamie opłucnej, odczuwa przede wszystkim ból o różnym nasileniu, jak również różnie nasiloną duszność oraz objawy choroby podstawowej, która doprowadziła do zgromadzanie się nadmiernej ilości płynu. W czasie badania fizykalnego u pacjenta, u którego doszło do zgromadzenia się płynu w jamie opłucnej, lekarz stwierdza brak szmeru pęcherzykowego nad polami płucnymi po stronie, po której nagromadził się płyn. Jeśli płynu jest mało, wtedy może też być słyszalne tzw. tarcie opłucnowe, którego dźwięk czasami porównywany jest do chodzenia po śniegu (charakterystyczne skrzypienie). Ponadto, w czasie badania przedmiotowego, po stronie płynu, lekarz w czasie opukiwania klatki piersiowej pacjenta, stwierdza stłumiony odgłos opukowy. Dodatkowo, można też zaobserwować asymetryczne ruchy klatki piersiowej, które są zdecydowanie słabsze po stronie zgromadzonego płynu. Lekarz stwierdza też osłabione drżenie głosowe. 

Jakie są przyczyny gromadzenia się płynu w jamie opłucnej?

Płyn w jamie opłucnej może mieć charakter wysięku, przesięku, krwiaka lub też chłonotoku. 

Co zatem doprowadza do powstawania przesięku w jamie opłucnej?

Płyn przesiękowy w jamie opłucnej może gromadzić się w wyniku niewydolności serca, zwężenia zastawki mitralnej (dwudzielnej) serca oraz marskości wątroby. Ponadto, przyczyną powstawania przesięku w jamie opłucnej może też być hipoalbuminemia (czyli obniżony poziom białka albuminy w krwi), choroby osierdzia czy też niedoczynność tarczycy. Zdarza się, że do powstania przesięku w jamie opłucnej przyczynia  się również zatorowość płucna (choć rzadko) oraz zespół nerczycowy i dializy otrzewnowe. Płyn przesiękowy jest zwykle przejrzysty, jego kolor można porównać do koloru słomkowego. Charakteryzuje się on również małą zawartością białka oraz niską aktywnością enzymu dehydrogenazy mleczanowej i małą ilością komórek, którymi są przede wszystkim limfocyty. 

Jak leczy się przesięk w jamie opłucnej? 

Leczenie przesięku w jamie opłucnej polega po prostu na leczeniu choroby podstawowej. 

Jakie są przyczyny gromadzenia się wysięku w jamie opłucnej?

Wysięk w jamie opłucnej powstaje na skutek zapalenia lub też w przebiegu nowotworów. Jego przyczyną może być zatem zapalenie płuc (zazwyczaj jest to zapalenie bakteryjne, zdecydowanie rzadziej do rozwoju wysięku w jamie opłucnej doprowadza zapalenie płuc o etiologii wirusowej lub pasożytniczej) oraz nowotwory, w tym również rak jajnika (mówi się wtedy o tzw. zespole Meigsa). Ponadto, do rozwoju wysięku w jamie opłucnej przyczynia się też zatorowość płucna (płyn jest wtedy zazwyczaj surowiczo-krwisty, prawie zawsze towarzyszy zawałowi płuca), zawał serca, różnego rodzaju choroby trzustki czy też perforacja, czyli pęknięcie przełyku. Dodatkowo, wysięk w opłucnej gromadzi się również na skutek różnego rodzaju operacji w obrębie klatki piersiowej oraz jamy brzusznej, może też powstać w przebiegu chorób autoimmunologicznych (miedzy innymi w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego) oraz po napromienianiu klatki piersiowej i na skutek zażywania niektórych leków. 

W jaki sposób leczy się wysięk w jamie opłucnej? 

Kolejną przyczyna płynu w jamie opłucnej jest krwiak opłucnej. Do jego powstania dochodzi na skutek różnego rodzaju urazów, w tym również na skutek zabiegów w obrębie klatki piersiowej. Objawami krwiaka w jamie opłucnej jest przede wszystkim ból o różnym nasileniu oraz duszność. Dodatkowo mogą być również obecne objawy towarzyszące nadmiernej utracie krwi, czyli przede wszystkim spadek ciśnienia tętniczego (hipotensja), przyspieszona czynność serca (tachykardia) oraz niedokrwistość. 

W jaki sposób leczy się krwiaka opłucnej? 

Po zdiagnozowaniu krwiaka opłucnej zachodzi potrzeba szybkiego drenażu jamy opłucnej celem usunięcia zgromadzonej w jamie opłucnej krwi. 

Jeszcze jedną przyczyną płynu w jamie opłucnej może być chłonotok, czyli wysięk chłonny. 

Kiedy może dojść do jego powstania? 

Do powstania wysięku chłonnego w jamie opłucnej bardzo często dochodzi w przebiegu choroby nowotworowej. Najczęściej takie objawy może dawać chłoniak, jak również przerzuty raka innych narządów. Poza tym, do powstania chłonnego wysięku w jamie opłucnej  mogą też przyczynić się różnego rodzaju operacje, w tym przede wszystkim operacje przełyku, jak również urazy klatki piersiowej, niedrożność żył głównych czy też skrobiawica. 

W jaki sposób stawia się rozpoznania chłonotoku? 

Rozpoznanie wysięku chłonnego stawia się na podstawie badania płynu opłucnowego, który ma wiele cech charakterystycznych, ale przede wszystkim zwraca uwagę jego mlecznobiały kolor.

Czy obecność płynu w jamie opłucnej jest groźna?

Chory, u którego lekarz zdiagnozuje płyn w jamie opłucnej, musi być hospitalizowany, gdzie zostanie mu zapewniona właściwa opieka i leczenie.