Dlaczego powstaje ganglion?

Ganglion zwany również torbielą galaretowatą jest dość częstą przypadłością u młodych pracujących lub uprawiających sport osób, rzadziej występuje u dzieci. Zmiany o charakterze podskórnych guzków lokalizują się wokół stawów, głównie w okolicy nadgarstka. Ganglion jest zmianą łagodną, powstającą jako uwypuklenie torebki stawowej, wypełnia go gęsty płyn. Jak diagnozujemy torbiel galaretowatą i jakie mamy możliwości jej leczenia? Czy zdarzają się nawroty?

Ganglion – co to takiego? U kogo może się pojawić?

Ganglion (torbiel galaretowata) to nienowotworowa przestrzeń jamista wypełniona płynem lub galaretowatą substancją, zbudowana jest z tkanki łącznej. Zwykle ganglion to pojedynczy guzek niezwiązany z innymi chorobami. Pojawienie się ganglionu dotyka głównie młode, pracujące osoby.

Ganglion – przyczyny

Wśród przyczyn powstawania ganglionu wymienia się zmiany degeneracyjne tkanki łącznej, urazy, przeciążenia oraz stany zapalne ścięgien mięśni lub torebek stawowych. Dotykają one głównie osób, u których w trakcie wykonywania pracy (np. długotrwała praca przy komputerze, praca kasjera) lub uprawiania sportu dochodzi do obciążenia stawów. Fizjologicznie w obrębie pochewek znajduje się niewielka ilość płynnej substancji zapewniająca swobodę przesuwu ścięgna podczas wykonywania ruchu. Na skutek przeciążeń czy powtarzających się mikrourazów zmian zwyrodnieniowych pochewki mogą produkować nadmierną ilość płynu, skutkując pogrubieniem i uwypukleniem jej ściany w postaci galaretowatego tworu wyczuwalnego pod skórą.

Ganglion – lokalizacja i objawy

Ganglion może wystąpić praktycznie wszędzie, najczęściej jednak obecny jest w okolicy nadgarstka, grzbietu stopy oraz stawu skokowego. Guzek zwykle jest częściowo przesuwalny, niebolesny przy ucisku. Niekiedy zmiany mogą powodować bolesność podczas wykonywania codziennych czynności. Bardzo rzadko torbiel galaretowata może powodować zaburzenia czucia skóry i objawy neurologiczne na skutek ucisku struktur nerwowych.

Diagnostyka ganglionu (torbieli galaretowatej)

Pacjenci wyczuwający guzek najczęściej trafiają do gabinetów lekarza rodzinnego lub ortopedy. Rozpoznanie ganglionu opiera się na podstawie obrazu klinicznego i badania przedmiotowego. Niekiedy w sytuacjach wątpliwych w celu wykluczenia innych jednostek chorobowych (stany zapalne stawów, nowotworowe zmiany złośliwe, narośla, martwica kości) wykonuje się badania obrazowe. Najpowszechniej stosowane jest badanie ultrasonograficzne (USG). Rezonans magnetyczny (MRI) jest dokładniejszy, jednak ze względu na wysokie koszty rzadziej wykonywany.

Jak wygląda leczenie ganglionu?

Jeżeli pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości ze strony torbieli galaretowatej, leczenie zwykle nie jest konieczne. Zdarza się że gangliony wchłaniają się samoistnie w ciągu kilku miesięcy lub lat. Dolegliwości bólowe i względy estetyczne są wskazaniem do leczenia.

Początkowo zaleca się metody zachowawcze. Podstawą jest odciążenie kończyny przez unikanie wykonywania ruchów predysponujących do powstania ganglionu. Odciążenie kończyny często wymaga zastosowania specjalnych ortez lub stabilizatorów. Dodatkowo w celu złagodzenia dolegliwości bólowych i zmniejszenia stanu zapalnego stosujemy maści z lekami przeciwzapalnymi oraz fizykoterapię.

Jeżeli leczenie zachowawcze nie daje zadowalających efektów, lekarz pod kontrolą USG może wykonać nakłucie ganglionu celem jego opróżnienia i miejscowego podania leku sterydowego. Niestety, po tej interwencji zdarzają się częste nawroty.

Fizjoterapia przy ganglionie

Fizjoterapia polega na stosowaniu jonoforezy, fotoforezy, terapii ultradźwiękowej, magnetoterapii i lasera. Kinesiotaping pozwala na odciążenie stawu i regenerację tkanek objętych procesem zapalnym.

Leczenie operacyjne ganglionu

Leczenie chirurgiczne ganglionu polegające na operacyjnym, doszczętnym usunięciu zmiany daje najbardziej zadowalające efekty. Zabieg operacyjny zarezerwowany jest dla zmian o dużych rozmiarach, bolesnych, uciskających okoliczne struktury. Sposób wycięcia ganglionu zależy od jego umiejscowienia i może być wykonana metodą klasyczną lub artroskopowo. Sama operacja nie trwa długo, a czas do odzyskania pełnej sprawności wynosi od kilku dni do kilku tygodni. W tym czasie pacjent pozostaje na zwolnieniu lekarskim. W okresie pooperacyjnym stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, zalecana jest rehabilitacja, pozwalająca na szybszy powrót do zdrowia.

Domowe sposoby na ganglion

Domowe sposoby opisywane na forach internetowych na pozbycie się ganglionu obejmujące stosowanie maści ichtiolowej, z żywokostu, maści końskiej czy oleju rycynowego nie mają potwierdzenia w badaniach klinicznych i mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Uzasadnienia nie ma także stosowanie tłuczonych liści kapusty czy stosowania preparatów z aloesem na ganglion. Również i proponowane przez niektórych silne uciskanie ganglionu prowadzące do jego pęknięcia nie jest żadnym sposobem leczenia i może prowadzić do częstych nawrotów lub zakażenia.

Czy można zapobiec powstaniu ganglionu?

Podstawą profilaktyki jest unikanie przeciążeń w obrębie dłoni i nadgarstków. W pracy, która polega na wykonywaniu powtarzających się ruchów, należy robić regularne przerwy. Niewłaściwa technika wykonywania ćwiczeń i brak odpoczynku między treningami również sprzyjają powstawaniu torbieli galaretowatej.