Bruceloza – objawy, rozpoznanie, leczenie

Bruceloza – charakterystyka i przebieg choroby

Bruceloza, inaczej nazywana gorączką śródziemnomorską lub gorączką mleka koziego, to choroba odzwierzęca wywoływana przez gram-ujemne bakterie z rodzaju Brucella. Istnieją 4 gatunki będące chorobotwórcze dla człowieka i zwierząt. Są to: B. melitensis odpowiadająca za zachorowania w Azji, Afryce i krajach basenu Morza Śródziemnego, B. suis spotykane w Ameryce Północnej i Europie Środkowej, B. abortus obecna w Europie i krajach klimatu umiarkowanego oraz B. canis wywołująca głównie zachorowania u psów, sporadycznie u ludzi w Japonii, Stanach Zjednoczonych i Europie. Bakterie potrafią przetrwać w wodzie lub glebie nawet kilka miesięcy. Wykazują wrażliwość na wysokie temperatury (>65°C) oraz na środki do dezynfekcji.

Bruceloza – co ją powoduje? Jak dochodzi do zakażenia?

Do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku kontaktu z zakażonymi wydzielinami lub wydalinami chorego zwierzęcia. Bakterie obecne są również w mleku, serach, mięsie jeśli nie zostało poddane obróbce termicznej. U rolników, weterynarzy często dochodzi do zakażeń po kontakcie z łożyskiem, wodami płodowymi podczas porodów zakażonych zwierząt gospodarskich.

Kto jest narażony na brucelozę? Jak często występuje ta choroba?

Bruceloza jest typową chorobą zawodową osób wykonujących zawody związane z rolnictwem czy hodowlą zwierząt gospodarskich np. weterynarzy, pracowników rzeźni, u osób zajmujących się łowiectwem. Zakażenia występują na wszystkich kontynentach. W 2011 r. potwierdzono 330 zachorowań na brucelozę, najwięcej zakażeń stwierdzono w Grecji, Portugalii i Hiszpanii.

Bruceloza – objawy. Do kogo należy się zgłosić?

Bruceloza ze względu na bardzo bogatą, ale mało swoistą symptomatologię nazywana jest „wielkim imitatorem”, ponieważ swoimi objawami przypomina inne, dużo bardziej powszechne choroby, wydłużając przy tym czas rozpoznania.

Obraz kliniczny zależy od wielu czynników m.in. od gatunku bakterii, drogi zakażenia, współistniejących chorób.  Choroba może przebiegać od postaci bezobjawowej po ciężkie zakażenia zagrażające życiu. Wyróżniamy postać ostrą, kiedy objawy występują do 8 tygodni od zakażenia, i postać przewlekłą z objawami pojawiającymi się stopniowo w przeciągu tygodni/miesięcy.

Bruceloza może zajmować praktycznie wszystkie narządy i układy. Najczęściej zgłaszanymi objawami w postaci ostrej są:

• wysoka gorączka z dreszczami,
• osłabienie,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• poty,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• zapalenie wątroby,
• bóle jąder u mężczyzn,
• przeczulica skóry.

Dla postaci przewlekłej charakterystyczny jest jej nawrotowy przebieg, występujący do 6 miesięcy po zakończeniu leczenia. Dolegliwości zgłaszane w postaci przewlekłej obejmują:

• zmiany o podłożu zwyrodnieniowo-zapalnym układu kostno-stawowego (bóle dużych stawów, bóle mięśni, zespoły korzeniowe),
• zburzenia neurologiczne (bóle głowy, problemy ze snem, spadek koncentracji, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, upośledzenie słuchu),
• u kobiet zaburzenia miesiączkowania, zapalenie narządów płciowych, poronienia, a u mężczyzn objawy zapalenia jąder, impotencja.

Diagnostyka i leczenie brucelozy

Podstawą rozpoznania brucelozy są badania serologiczne. Przeciwciała w klasie IgM obecne są już po tygodniu od zakażenia, a od 2. tygodnia produkowane są przeciwciała klasy IgG. Z biegiem czasu stężenia przeciwciał maleją. Brak ich zanikania świadczy o nawrocie choroby bądź o przejściu w fazę przewlekłą.

Podstawą terapii brucelozy jest antybiotykoterapia. W leczeniu zakażeń wywołanych przez  gram-ujemne pałeczki z rodzaju Brucella stosuje się najczęściej doksycyklinę, ryfampicynę, cyprofloksacynę i gentamycynę.

Jak zapobiegać brucelozie?

Do metod swoistych zapobiegania brucelozie należą szczepienia ochronne przeznaczone dla osób wykonujących zawody szczególnie narażone na zachorowania. W Polsce szczepionka nie jest dostępna.

Do metod nieswoistych zaliczamy:

• podnoszenie świadomości ludzi w zakresie bezpieczeństwa żywności,
• unikanie spożywania niepasteryzowanego mleka, miękkich serów, zwłaszcza kozich, surowego mięsa,
• stosowanie właściwych środków ochrony osobistej przez myśliwych oraz ludzi z grup wysokiego ryzyka,
• odosabnianie zwierząt podejrzanych o zakażenie,
• utylizacji sztuk zakażonych brucelozą,
• okresowe badanie zwierząt w kierunku brucelozy,
• profilaktyczne szczepienie stad,
• systematyczne odkażanie obór.