Zimne dłonie i stopy – przyczyny

Prawie każdy z nas, szczególnie kobiety, choć raz w życiu doznał uczucia zimnych dłoni lub stóp. W większości przypadków dolegliwości te są niegroźne. Dotyczą przede wszystkim osób zdrowych, u których jest to wynikiem tzw. „ich urody” i nie wymaga jakiegokolwiek leczenia, a jedynie zapobiegania wychłodzeniu. W niektórych jednak przypadkach zimne stopy i/lub dłonie mogą być objawem choroby.

Zimne stopy i dłonie to dolegliwość, która najczęściej pojawia się jesienią i zimą. Nic w tym dziwnego, ponieważ właśnie w trakcie tych pór roku temperatura otoczenia obniża się, co sprzyja wychłodzeniu najbardziej dystalnych (czyli końcowych) części ciała. Dzieje się tak za sprawą skurczu drobnych, końcowych tętniczek stóp i rąk, który doprowadza do gorszego ich ukrwienia lub nawet do całkowitego niedokrwienia. Patrząc na dłonie lub stopy możemy wtedy zauważyć, że stają się one (szczególnie palce jako najbardziej krańcowe części ciała) najpierw blade, a potem nawet woskowo–białe. Ich zmianie wyglądu może również towarzyszyć uczucie drętwienia. Poza tym, gdy jest zimno układ krążenia dąży przede wszystkim do utrzymania odpowiedniej temperatury narządów wewnętrznych, kluczowych dla funkcjonowania całego organizmu. Dlatego wzmożony obieg krwi występuje w obrębie klatki piersiowej i brzucha, gdzie znajdują się m.in. nerki, płuca, serce.

W efekcie tej tzw. centralizacji krążenia dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi przez dystalne naczynia krwionośne, które zaopatrują w krew a tym samym składniki odżywcze i ciepło kończyny dolne i górne. Wszystko to potęguje uczucie zimna właśnie w tych krańcowych częściach ciała. Takie chwilowe wychłodzenie stóp i dłoni nie jest powodem do niepokoju, a raczej właściwą reakcją organizmu na panujące warunki środowiska zewnętrznego. Jeśli jednak zimne stopy i ręce to problem występujący przez cały rok, to może to wskazywać na objawy choroby np. anemii lub miażdżycy.

Skarpetki/rękawiczki z ciasnym ściągaczem

Część z przyczyn powodujących zimne stopy i dłonie może być bardzo błaha i prosta do wyeliminowania jak np. skarpetki/rękawiczki z ciasnym ściągaczem. Ciasny ściągacz skarpet, podkolanówek czy samonośnych pończoch wciskający się w skórę nóg, na podobnej zasadzie jak opaska elastyczna (stosowana w ratownictwie), może znacznie ograniczać, a nawet całkowicie zablokować przepływ krwi poniżej ucisku, wywołując uczucie marznięcia stóp. Podobny efekt daje zbyt ciasny ściągacz rękawiczek, czy też ciasne bransoletki lub zbyt mocno zapięty pasek od zegarka. Dlatego najlepiej wybierać skarpetki z szerokim i niezbyt ciasnym ściągaczem, natomiast zapinając zegarek należy pamiętać, że pomiędzy paskiem a nadgarstkiem powinien zmieścić się palec.

Długotrwałe przebywanie w jednej pozycji

Inną przyczyną również wynikającą z zaburzenia/upośledzenia przepływ krwi, mogącą również prowadzić do marznięcia stóp, może być długotrwałe przebywanie w jednej pozycji (siedzącej lub stojącej). Aby temu zapobiec, podczas długotrwałego stania należy przenosić ciężar ciała z nogi na nogę a podczas wielogodzinnego siedzenia zamiast zakładać nogę na nogę lepiej co jakiś czas wykonywać ćwiczenia stóp np. zginania i prostowania palców.

Stres

Duże znaczenie w występowaniu zimnych nóg i dłoni mogą mieć również emocje, a właściwie ich nadmiar. W sytuacjach stresowych dochodzi do produkcji i wyrzutu zwiększonej ilości adrenaliny, co wiąże się z silnym skurczem obwodowych naczyń krwionośnych prowadzących do blednięcia i schłodzenia dłoni i stóp oraz centralizacji krążenia wokół narządów niezbędnych dla przeżycia, czyli serca i mózgu.

Palenie papierosów

Nikotyna zawarta w papierosach jest substancją chemiczną powodującą skurcz naczyń krwionośnych. Szczególnie wrażliwe na jej działanie są małe naczynia znajdujące się w palcach dłoni i stóp. W wyniku ich skurczu dochodzi do zmniejszenia ukrwienia i oziębienia dystalnych części rąk i nóg.

Leki

Leki oprócz korzystnych efektów mają również działania niepożądane. Zimne stopy i dłonie mogą się pojawić u osób stosujących przede wszystkim beta-blokery, ale także doustne środki antykoncepcyjne. W takim przypadku warto skontaktować się z lekarzem, który rozważy konieczność stosowanego leku ale także możliwość jego zmiany na inny.

Mimo tego, że w wielu przypadkach zimne stopy i dłonie są wywołane błahą lub modyfikowalną przyczyną warto pamiętać, że mogą być także pierwszym sygnałem, że z naszym ciałem dzieje się coś niepokojącego. Wtedy nasze domowe metody jak np. ciepłe skarpetki nie wystarczą i konieczna będzie wizyta u lekarza, który zdiagnozuje przyczynę przewlekłego marznięcia stóp. Zimne stopy i dłonie zazwyczaj bez względu na czynnik go wywołujący wskazują na szeroko rozumiane problemy z krążeniem.

Jakie choroby mogą prowadzić do upośledzenia krążenia?

• zakrzepica żył głębokich - bardzo groźna choroba, która przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo. Zakrzepy krwi powstające w naczyniach żylnych (najczęściej w wyniku zwolnionego/upośledzonego przepływu), mogą powstawać powoli, stopniowo powiększając się. W przypadku nagłego oderwania się ich od naczynia i popłynięcia wraz z krwią do naczyń płucnych mogą być przyczyną zatoru, który nierozpoznany może doprowadzić do śmierci,
• miażdżyca - złogi cholesterolowe odkładające się wewnątrz naczyń tętniczych doprowadzają do ich uszkodzenia oraz zwężenia utrudniając tym samym przepływ krwi,
• niedoczynność tarczycy - jeśli podstawowe badania potwierdzą, że tarczyca nie pracuje prawidłowo, konieczna jest konsultacja z endokrynologiem,
• cukrzyca,
• anemia wywołana niedoborem żelaza, który wchodzi w skład hemoglobiny odpowiedzialnej za transport tlenu we krwi,
• choroba Raynauda – czyli schorzenie polegające na skurczu, pod wpływem stresu lub zimna, tętniczek zaopatrujących w krew palce rąk i nóg: dłonie i stopy najpierw stają się woskowo-białe, potem sinieją, drętwieją i czerwienieją,
• hipotonia (niedociśnienie) czyli wartości ciśnienia tętniczego krwi poniżej 90/60 mm Hg, warto w tym przypadku wykonać dodatkowe badania, w celu wykluczenia groźny dolegliwości kardiologicznych, których hipotonia jest jednym z objawów,
• odmrożenia, zwłaszcza jeśli uczuciu zimna towarzyszy pieczenie, swędzenie, zaczerwienienie i ból, należy pamiętać, że aby doszło do odmrożenia, nie musimy wcale przebywać na mrozie godzinami. Przy odmrożeniach bardzo ważne jest unikanie nagłego ogrzewania!
• choroby hematologiczne np. białaczka, chłoniaki,
• choroba Buergera (zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń),
• zespół cieśni nadgarstka.

Jeśli jednak wykluczymy poważne choroby których objawem są zimne stopy i dłonie warto zapoznać się z  kilkoma domowymi metodami zapobiegania zimnym dłoniom i stopom:

• ciepłe rękawiczki i skarpetami z naturalnych materiałów,
• unikanie noszenia zbyt ciasnych rękawiczek, skarpetek i butów,
• ćwiczenia i rozciąganie palców,
• stosowanie tzw. ogrzewaczy dłoni,
• delikatne masaże dłoni i stóp (uwaga nie stosować w przypadku odmrożeń),
• unikanie kofeiny i nikotyny,
• częste zmiany pozycji ciała,
• używanie specjalnych podkładek pod nadgarstki u osób pracujących na komputerze.