Hipotermia - zimowe zagrożenie

Czym jest hipotermia?

Organizm człowieka został wyposażony w niezwykle precyzyjne mechanizmy utrzymywania odpowiedniej temperatury ciała. Niekiedy jednak i one nie są w stanie przeciwstawić się narażeniu na surowe warunki. Mianem hipotermii określamy sytuację, kiedy temperatura głęboka ciała spada poniżej 35⁰C. Utrata ciepła jest wówczas o wiele większa niż jego wytwarzanie. Obniżenie fizjologicznej temperatury ciała może nastąpić wskutek niewydolności narządów, które biorą udział w procesach termoregulacyjnych. O wiele częściej mamy jednak do czynienia z hipotermią powstałą przy całkowicie sprawnych mechanizmach regulacyjnych -  wtedy, gdy ustrój jest po prostu narażony na działanie zimna i nie ma jak się przed nim obronić.

Co się wtedy dzieje?

Podczas takiego działania zimna na organizm dochodzi do uruchomienia adaptacyjnej kaskady. W pierwszej fazie następuje pobudzenie ośrodka oddychania i krążenia krwi. Zintensyfikowanej pracy tych układów towarzyszy zwiększona produkcja ciepła. Jeśli ilość ciepła dostarczanego tą drogą jest niewystarczająca, uruchomiona zostaje termogeneza drżeniowa (dreszcze). Jednak mechanizmy adaptacyjne nie tylko nasilają procesy wytwarzania ciepła, ale również hamują jego utratę prze ograniczenie przepływu skórnego. Po fazie pobudzenia następuje etap drugi - zmniejszonej reaktywności ośrodków rdzenia przedłużonego. Obserwuje się postępujące zwolnienie akcji serca, co tłumaczy się oddziaływaniem na układ bodźco-przewodzący serca. W miarę obniżania temperatury ciała również czynność układu oddechowego ulega redukcji. Postępują także zaburzenia świadomości. W fazie trzeciej (hipotermia głęboka, odpowiadająca letargowi) czynność układu krążenia i oddychania jest już prawie nieuchwytna.

Głęboka hipotermia i sztuczne płuco-serce

W poważnych przypadkach hipotermii, wymagającej postępowania szpitalnego, możemy spotkać się z pojęciem ogrzewania pozaustrojowego. Zabieg ten polega na podpięciu pacjenta do sztucznego płuco-serca (specjalnego aparatu), ogrzaniu i utlenowaniu jego krwi poza organizmem oraz ponownym jej wprowadzeniu do układu tętniczego. Dzięki tej metodzie lekarze są w stanie zabezpieczyć układ krążenia, układ oddechowy oraz aktywnie leczyć hipotermię.

Jak zapobiegać wychłodzeniu na co dzień?

Przede wszystkim pamiętajmy o ubiorze dostosowanym do panujących temperatur. Warto podkreślić, że właściwym izolatorem nie jest sam materiał, z którego wykonano nasze ubranie, ale powietrze zamknięte w tkaninie (puch) lub pomiędzy warstwami (dlatego wskazany jest ubiór warstwowy). Ważne też, aby ubranie było suche, abyśmy nie ulegali przegrzaniu. Dłonie i stopy są najbardziej narażone na odmrożenia – osłaniajmy je rękawicami, ale takimi odrobinę luźniejszymi (zalecane rękawice bezpalcowe).