Wirusowe zapalenie wątroby typu C

Wirusowe zapalenie wątroby jest ostrą chorobą zakaźną cechującą się pierwotnym uszkodzeniem wątroby w wyniku martwicy komórek wątrobowych wywołanej przez namnażające się w nich wirusy. Sam przebieg choroby uzależniony jest od typu wirusa, których znamy już kilka.

W naszym kraju najczęściej zachorowania związane są z zakażeniem wirusem typu B i C. Do zakażenia tymi wirusami dochodzi przede wszystkim drogą pozajelitową albo płciową. Dlatego tak ważne jest zwracanie uwagi na przebyte zabiegi operacyjne, przetoczenia krwi, zabiegi kosmetyczne, stomatologiczne, akupunkturę, podróże. Nie wolno również zapominać o tak wstydliwych sprawach jak zażywanie narkotyków, przygodne kontakty seksualne czy pobyty w zakładach odosobnienia. Światowa Organizacja Zdrowia ocenia, że na świecie żyje około 350 milionów zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu B i około 170 milionów zakażonych wirusem C.

Z tego niemała część ludzi ma zakażenie mieszane B i C.

O wzw typu B wiele się mówi i pisze, natomiast o wzw typu C znacznie mniej. Tymczasem jest to nie mniej niebezpieczna choroba.

Źródła zakażenia wzw typu C

W Polce około 1,5 procent populacji stanowią nosiciele wirusa wzw typu C zwanego w skrócie HCV (Hepatitis C Virus), którzy są źródłem zakażenia dla innych. Zakażać również mogą chorzy na bezobjawowe lub przewlekle wzw C, rzadziej natomiast chorzy na jawne wzw C. Wirus HCV znajduje się przede wszystkim we krwi, ale w małych ilościach występuje również w ślinie, nasieniu i wydzielinie pochwy. Najczęściej zakażenie HCV przenosi się w czasie kontaktów z krwią i produktami krwiopochodnymi. Ale prawdopodobnie do zakażenia może również dojść podczas stosunków seksualnych lub w czasie „agresywnych” pocałunków, którym towarzyszy uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej.

Do grup ryzyka narażenia na wzw C należą osoby przewlekle chore i często hospitalizowane, osoby dializowane oraz narkomani uzależnieni od preparatów dożylnych. Zresztą sama hospitalizacja może być czynnikiem ryzyka zakażenia HCV w placówkach, które nie mają właściwych programów zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Wirusy HCV bowiem można skutecznie zniszczyć sterylizując sprzęt w autoklawie lub formalinie.

Wbrew obiegowej opinii, że do zakażenia dochodzi najczęściej podczas zabiegów operacyjnych, wzw C można zarazić się również podczas rutynowych zabiegów diagnostycznych i leczniczych. Zakażenie to może przenosić się przez sprzęt medyczny, jak i personel. Natomiast, odkąd wprowadzono testy na przeciwciała anty-HCV u dawców krwi, ryzyko zakażenia HCV poprzez przetoczenia krwi uległo w dużym stopniu zmniejszeniu.

Osoby należące do grup ryzyka:

• narkomani – stosujący narkotyki drogą dożylną (używając wspólnych igieł) to około 30% chorych.
• pacjenci, którym wykonano transfuzję krwi – 6%
• osoby mające bardzo liczne kontakty heteroseksualne lub homoseksualne – 6%
• ludzie mający ścisły, długotrwały kontakt z chorym domownikiem – 3%
• pracownicy służby zdrowia 2%
• pacjenci poddawani zabiegom hemodializ – 1%

Rozwój wzw typu C

Okres wylęgania po zakażeniu się HCV wynosi 15-150 dni. Objawy wzw C występują jedynie u 25-35% osób zakażonych. Początkowo przypominają one niestrawność. Często nie ma żółtaczki, za to pojawia się świąd skóry. Z innych symptomów można wymienić bóle pod prawym łukiem żebrowym związane z powiększaniem się wątroby. Tak więc większość zakażonych staje się bezobjawowymi przewlekłymi nosicielami HCV i jednocześnie chorymi z tego powodu na przewlekłe zapalenie wątroby typu C.

Potwierdzenie rozpoznania wzw C opiera się na badaniach laboratoryjnych takich, jak:

• stężenia bilirubiny całkowitej w surowicy,
• wzrostu aktywności AlAT i AspAT w surowicy do kilkuset jednostek,
• oznaczenia w surowicy obecności przeciwciał anty –HCV,
• oznaczenia w surowicy obecności RNA wirusa tzw. HCV-RNA.

Rokowanie co do wyleczenia w przypadku wzw C jest złe, ponieważ tylko 20 procent chorych eliminuje HCV i całkowicie zdrowieje. Pozostali stają się przewlekłymi nosicielami HCV często razem z przewlekłym wzw C.

Leczenie przewlekłej choroby

Podstawową metodą leczenia przewlekłych zapaleń wątroby jest stosowanie interferonu alfa i leków hamujących replikację wirusów. Leczenie to może trwać nawet rok. Niestety nie udaje się wyleczyć wszystkich chorych na przewlekłe wzw typu C.

Przewlekłe wzw typu C prowadzi do rozwoju różnorodnych powikłań, z których najważniejsze to:

• marskość wątroby pozapalna typu C rozwijająca się po kilku lub kilkunastu latach trwania przewlekłego wzw. Dotyczy około 10-20% chorych. Często pierwszymi objawami są objawy niewydolności wątroby takie, jak: żółtaczka, wodobrzusze, skaza krwotoczna, zaburzenia świadomości.
• Pierwotny rak wątroby, który co roku rozwija się u kilku procent chorych z marskością wątroby pozapalną typu C. Ryzyko rozwoju raka zwiększa się znacznie, jeśli chory nie dba o siebie i codziennie pije alkohol.
• Choroby krwi związane z zaburzeniami czynności szpiku kostnego np. trombocytopenia, leukopenia, aplazja szpiku.
• Choroby skóry.
• Choroby reumatoidalne np. zapalenie stawów, mialgia.
• Inne choroby np. guzkowe zapalenie tętnic.

Wieloletnie zakażenie HCV, które doprowadziło do krańcowej niewydolności wątroby jest jednym z najczęstszych wskazań do transplantacji tego narządu.

Zapobieganie wirusowemu zapaleniu wątroby typu C

• dezynfekcja bieżąca sprzętu medycznego wielorazowego użytku,
• wyjaławianie w autoklawie każdego sprzętu medycznego wielorazowego użytku zbudowanego z materiału termostabilnego wraz z kontrolą sterylizacji.

Szczepionki przeciwko wzw typu C póki co nie mamy, dlatego tak ważne jest uświadomienie sobie zagrożenia zdrowotnego związanego z zakażeniami wirusem HCV i wirusowym zapaleniem wątroby typu C, które śmiało można obecnie nazywać „cichą epidemią”.