Propriocepcja – jak objawiają się zaburzenia propriocepcji? Jak wzmacniać czucie głębokie?
Mateusz Burak

Propriocepcja – jak objawiają się zaburzenia propriocepcji? Jak wzmacniać czucie głębokie?

Propriocepcja, zwana także kinestezją, to zdolność organizmu do identyfikowania swojego położenia oraz ruchów. To właśnie dzięki czuciu głębokiemu możemy się swobodnie poruszać, bez myślenia o otoczeniu, w którym się znajdujemy. U osób z zaburzeniami propriocepcji bodźce przekazywane przez układ nerwowy są zbyt intensywne lub docierają do mózgu zbyt późno. Pojawiają się wówczas zaburzenia równowagi, zaburzenia koordynacji, częste upadki, a u dzieci także zaburzenia rozwoju psychomotorycznego. 

Co to jest propriocepcja?

Propriocepcja, inaczej czucie głębokie lub kinestezja, jest zmysłem, który umożliwia odbieranie informacji o położeniu, ruchu i działaniu poszczególnych części ciała w przestrzeni. Dzięki połączeniu układu proprioceptywnego z innymi zmysłami możliwa jest lokalizacja obiektów zewnętrznych względem narządu ruchu. 

Kinestezja jest także ściśle powiązana z kontrolą ruchu. Niezaburzone odbieranie informacji pochodzących z układu proprioceptywnego pozwala swobodnie poruszać się w otoczeniu. Inaczej mówiąc, nie jest wówczas potrzebne nieustanne, świadome myślenie o otaczających przedmiotach, przeszkodach i infrastrukturze. Przykładami umiejętności zawdzięczanych dobremu czuciu głębokiemu są: chodzenie lub kopanie bez patrzenia na kończyny dolne, utrzymywanie równowagi podczas stania na jednej nodze z zamkniętymi oczami, dotykanie czubka nosa opuszkiem palca wskazującego bez kontroli wzroku.

Czym charakteryzują się zaburzenia propriocepcji? Niezachwiana propriocepcja umożliwia swobodne poruszanie się bez głębszego analizowania swoich ruchów. Zaburzenia w tym obszarze powodują objawy, które utrudniają wykonywanie nawet najprostszych codziennych czynności.

Przyczyny zaburzeń propriocepcji

Dysfunkcje propriocepcji mogą być spowodowane urazami bądź zaburzeniami, które wpływają na dowolną część całego układu kinestetycznego. Może to odbywać się na poziomie receptorów zlokalizowanych w ciele lub też w obrębie mózgu, który odpowiada za interpretację bodźców. Ryzyko pogorszenia możliwości związanych z czuciem głębokim wzrasta wraz z wiekiem. Ma to związek ze zmianami, jakie zachodzą w obrębie stawów, mięśni oraz nerwów. Nie jest to jednak jedyna możliwość. Zaburzenia propriocepcji są także częste wśród dzieci. 

Przyczyn problemów z propriocepcją może być bardzo wiele. Przeważnie wśród dysfunkcji, urazów i stanów chorobowych mogących wpływać na deficyty kinestezji wyróżnia się:

  • urazy mózgu,
  • artretyzm,
  • przepuklinę kręgosłupa,
  • stwardnienie rozsiane,
  • zaburzenia ze spektrum autyzmu,
  • zaburzenia Integracji Sensorycznej,
  • cukrzycę,
  • neuropatię obwodową,
  • chorobę Parkinsona,
  • chorobę Huntingtona,
  • stwardnienie zanikowe boczne – SLA,
  • skręcenia, zwichnięcia, złamania,
  • operacje w obrębie stawów, takie jak np. endoprotezoplastyka.

Istnieje jeszcze szereg innych przyczyn mogących wpływać na zaburzenia propriocepcji. W przypadku podejrzenia takich dysfunkcji należy skonsultować się ze specjalistą.

Powiązane produkty

Objawy zaburzeń propriocepcji

Zaburzenia czucia głębokiego generują bardzo wiele objawów utrudniających funkcjonowanie w codziennym życiu. Wśród dysfunkcji mogących świadczyć o dysfunkcyjnym działaniu receptorów kinestetycznych znajdują się:

  • problemy z utrzymaniem równowagi, szczególnie podczas stania na jednej nodze z oczami zamkniętymi,
  • częste upadki podczas przemieszczania się oraz zmian pozycji,
  • ataksja (niezborność ruchowa),
  • wypadanie przedmiotów z rąk,
  • potrącanie przedmiotów,
  • osłabiona kontrola postawy ciała,
  • brak umiejętności utrzymywania prawidłowej postawy ciała, garbienie się,
  • nieumiejętność dostosowania siły potrzebnej do wykonania jakiejś czynności, np. zbyt mocne ściskanie długopisu podczas pisania,
  • unikanie przemieszczania po schodach,
  • lęk przed chodzeniem po nierównych powierzchniach, strach przed upadkiem.

Nie należy ignorować zaburzeń czucia głębokiego, szczególnie u dzieci. Może to bowiem wpłynąć na rozwój motoryczny dziecka i utrudnić jego prawidłowy rozwój.

Propriocepcja – wskazania do treningu propriocepcji

Stymulacja i ćwiczenia propriocepcji są wskazane w bardzo wielu przypadkach. Tak naprawdę każdy uraz narządu ruchu wymaga poprawy kinestezji. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku zabiegów chirurgicznych, jak np. rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego kolana czy endoprotezoplastyka stawu biodrowego. Amputacje, uszkodzenia nerwów, splotów nerwowych, zaburzenia procesów Integracji Sensorycznej o charakterze podwrażliwości proprioceptywnej to także wskazania do treningu koordynacji i propriocepcji.

Propriocepcja – jak wygląda trening czucia głębokiego? Przykłady ćwiczeń na propriocepcję

Usuwanie zaburzeń układu kinestetycznego jest uzależnione od przyczyny i często może wymagać leczenia choroby bądź urazu. Poza tym skuteczna jest stymulacja proprioceptorów. Obejmuje to terapie i ćwiczenia, które wpływają na parametry związane z koordynacją, kontrolą motoryczną, równowagą. Istnieje mnóstwo doniesień naukowych mówiących o pozytywnym wpływie treningu proprioceptywnego na zmniejszenie ryzyka kontuzji. 

Stymulacja układu proprioceptywnego to przede wszystkim działania związane z dociskami w obrębie stawów, wykorzystaniem wibracji, ćwiczeń równoważnych, rozciągania czy z zajęciami Integracji Sensorycznej. Te ostatnie są szczególnie ważne w przypadku chęci poprawy propriocepcji u dzieci i niemowląt. 

Przykłady ćwiczeń mogących służyć do treningu czucia głębokiego to:

  1. Pozycja: podpór przodem na piłce bosu (jest to specjalna platforma do balansowania, nazywana także trenerem równowagi). Ruch polega na utrzymaniu równowagi na wyprostowanych kończynach górnych, balansując na piłce. Pozycję utrzymujemy 10-40 sekund. Ćwiczenie można powtórzyć 10 razy.
  2. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder na platformie wibracyjnej. Ruch polega na utrzymaniu pozycji przez 2-3 minuty, stojąc na platformie, która emituje wibracje o niskiej częstotliwości. Jednorazowo zaleca się wykonanie 3 powtórzeń z 2 minutową przerwą po każdej ekspozycji na działanie wibracji.
  3. Pozycja: stanie na jednej nodze na dysku równoważnym. Ruch: polega na utrzymaniu pozycji jak najdłużej, nie dotykając kończyną przeciwną podłoża. Ćwiczenie można powtórzyć kilkukrotnie. 
  4. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder, z ugiętymi lekko stawami kolanowym na trampolinie. Ruch: polega na wykonywaniu rytmicznych podskoków. Ćwiczenie można wykonać, stosując kilkanaście powtórzeń w kilku seriach. W przypadku dzieci może to być po prostu forma zabawy.
  5. Pozycja: leżenie tyłem na macie lub kocu, ręce wzdłuż tułowia, nogi złączone. Ruch polega na rolowaniu maty bądź koca w taki sposób, aby dziecko zostało ściśle nim owinięte. Wymaga to pomocy drugiej osoby. Następnie poleca się, aby dziecko samo się rozwinęło. Jest to doskonała forma zabawy i ćwiczenie czucia głębokiego dzieci wykorzystywane przez terapeutów Integracji Sensorycznej.
  1. Prosperini L., Leonardi L., De Carli P. i in., Visuo-proprioceptive training reduces risk of falls in patients with multiple sclerosis, „Mult Scler.” 2010, nr 16, s. 491-499.
  2. Suetterlin K. J., Sayer A. A., Proprioception: where are we now? A commentary on clinical assessment, changes across the life course, functional implications and future interventions, „Age Ageing” 2014, nr 43, s. 313–318.
  3. Han J., Waddington G., Adams R. i in., Assessing proprioception: a critical review of methods, „J Sport Health Sci.” 2016, nr 5, s. 80-90.
  4. Puh U., Dečman M., Palma P., Vsebina in učinki programov proprioceptivne vadbe za spodnje ude-pregled literaturę, „Fizioterapija” 2016, nr 24, s. 50-58.
  5. Martínez-Amat A., Hita-Contreras F., Lomas-Vega R. i in., Effects of 12-week proprioception training program on postural stability, gait, and balance in older adults: a controlled clinical trial, „J Strength Cond Res.” 2013, nr 27, s. 2180-2188.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij