Hipotonia ortostatyczna
Natalia Bień

Hipotonia ortostatyczna – co to jest?

Wielu pacjentów w szczególności w podeszłym wieku zadaje sobie pytanie: co to jest hipotonia ortostatyczna? Krótko mówiąc, jest to spadek ciśnienia krwi przy szybkiej zmianie pozycji z leżącej bądź siedzącej na stojącą, w wyniku którego może dojść nawet do zasłabnięć lub omdleń. Szczególnie jest ona charakterystyczna dla osób w podeszłym wieku.

Hipotonia ortostatyczna – co to jest?

Hipotonię ortostatyczną definiuje się jako spadek ciśnienia o co najmniej 20 mm Hg lub ciśnienia rozkurczowego o co najmniej 10 mm Hg w ciągu 3 minut po przyjęciu pozycji stojącej. Jest to objaw zaburzeń adaptacyjnych układu krążenia w trakcie zmiany pozycji. Bardzo często towarzyszy jej również współistniejące nadciśnienie w pozycji leżącej oraz poposiłkowe spadki ciśnienia tętniczego. Hipotonia ortostatyczna u osób starszych pojawia się zdecydowanie najczęściej. Szacuje się, że nawet około 30% osób w wieku powyżej 65 lat zmaga się z tą przypadłością. Stwierdza się także dodatnią korelację pomiędzy wiekiem, a nasileniem dolegliwości.

Hipotonia ortostatyczna – patogeneza

W pozycji leżącej rozkład krwi w organizmie jest równomierny, zaś gdy zmieniamy pozycję na stojącą w wyniku działania sił grawitacji, dochodzi do gromadzenia się krwi w dolnych partiach ciała. Fizjologicznie obecne są mechanizmy adaptacyjne, które odpowiadają za redystrybucję krwi w pozycji stojącej oraz zapewnienie ciśnienia krwi na prawidłowym poziomie, które gwarantuje odpowiedni dopływ krwi do serca oraz mózgu. Do mechanizmów kompensacyjnych zaliczamy:

  • aktywację układu autonomicznego, głównie części współczulnej,
  • regulację hormonalną polegającą na wzroście aktywności układu adrenergicznego (zwiększenie wydzielania adrenaliny oraz noradrenaliny), układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz nasileniu wydzielania wazopresyny.
Powyżej wymienione procesy powodują wzrost oporu naczyniowego, przyspieszenie pracy serca oraz zwiększenie retencji soli i wody w organizmie, co prowadzi do utrzymania prawidłowych wartości ciśnienia. U osób, u których występuje objawowa hipotensja ortostatyczna, dochodzi do upośledzenia funkcjonowania któregoś z wymienionych wcześniej mechanizmów.

Powiązane produkty

Hipotonia ortostatyczna – przyczyny

Do głównych przyczyn występowania hipotonii ortostatycznej zaliczamy:

  • podeszły wiek ,
  • ciążę,
  • długotrwałe unieruchomienie,
  • pierwotną niewydolność autonomiczną najczęściej w przebiegu choroby Parkinsona czy zaniku układowego,
  • wtórną niewydolność autonomiczną w przebiegu cukrzycy (ok. 8% pacjentów z cukrzycą), amyloidozy, porfirii, niewydolności nadnerczy, guza chromochłonnego nadnerczy, pierwotnego hiperaldosteronizmu czy zaburzeń elektrolitowych,
  • działanie leków w szczególności leków moczopędnych (hydrochlorotiazyd, furosemid, inhibitory konwertazy angiotensyny - najczęściej lisinopril) i rozszerzających naczynia (alfa-blokerów-terazosyna), ale również  trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych czy trazodonu.

Hipotonia ortostatyczna u młodzieży i dorosłych może być również wywołana nadużywaniem alkoholu.

Hipotonia ortostatyczna – objawy

W pierwszym okresie często występuje postać klinicznie bezobjawowa. Często pierwszymi objawami, jakie się pojawiają są poposiłkowa hipotonia ortostatyczna, zwłaszcza po daniach obfitych w węglowodany, czy ta występująca po wysiłku fizycznym, w wyniku którego rośnie temperatura ciała. Z biegiem czasu pojawiają się zawroty głowy obecne po pionizacji szczególnie nasilone rano. Do pozostałych objawów zaliczamy:

  • osłabienie,
  • przewlekłe zmęczenie,
  • bóle głowy,
  • nudności,
  • zaburzenia widzenia,
  • duszność,
  • bóle dławicowe,
  • omdlenia z utratą przytomności - bardziej zaawansowana postać.

Hipotonia ortostatyczna – diagnostyka

W hipotonii ortostatycznej rozpoznanie możemy postawić na podstawie wyników specjalistycznych testów. Wykonywane w trakcie diagnostyki hipotonii ortostatycznej testy to:

  1. próba pionizacyjna

Pacjent przebywa 10 minut w pozycji leżącej, w której dokonuje się pierwszego pomiaru ciśnienia. Następnie pionizuje się pacjenta do pozycji stojącej, w której pozostaje na 3 minuty. W tracie tych trzech minut mierzymy co minutę ciśnienie krwi pacjenta.

Dodatni wynik testu - spadek ciśnienia skurczowego o min. 20 mmHg lub ciśnienia rozkurczowego o min. 10 mmHg bądź wartość ciśnienia skurczowego poniżej 90 mmHg ze współwystępującymi objawami hipotonii.

2. test pochyleniowy

EKG, tętno oraz ciśnienie krwi monitorowane jest przez cały test w sposób ciągły. Do badania wykorzystuje się specjalny stół pionizujący z podpórką na nogi. Na początku pacjent spędza kilkanaście minut w pozycji leżącej, a następnie stół pochylany jest do kąta 60-80 stopni. U pacjentów, u których nie zaobserwowano objawów po przechyleniu stołu, można wykonać farmakologiczną próbę prowokacyjną polegającą na podaniu leków wpływających na aktywność układu krążenia.

Hipotonia ortostatyczna – jak leczyć?

W leczeniu hipotonii ortostatycznej główny nacisk kładzie się na metody niefarmakologiczne. Zaleca się pacjentom:

  • szczególną ostrożność w trakcie zmiany pozycji w gorących pomieszczeniach czy po obfitych posiłkach,
  • siedzenie ze skrzyżowanymi nogami,
  • stosowanie opaski brzusznej z uciskiem 15-20 mmHg,
  • wypicie dwóch szklanek zimnej wody przed wstaniem,
  • zwiększenie spożycia soli kuchennej w diecie,
  • sen w pozycji z lekko uniesioną górną połową ciała,
  • aktywność fizyczną np. pływanie,
  • zmniejszenie dawek lub odstawienie leków mogących wywołać hipotonię.

W hipotonii ortostatycznej leczenie farmakologiczne stosuje się dopiero gdy nieskuteczne są metody niefarmakologiczne. Stosowane w hipotonii ortostatycznej leki to sympatykomimetyki, takie jak etylefryna, norfenefryna czy midodryna, która stosowana jest najczęściej oraz fludrokortyzon. W hipotonii ortostatycznej w chorobie Parkinsona zaleca się stosowanie ergotaminy, kofeiny czy desmopresyny.

Hipotonia ortostatyczna czy jest groźna? Hipotonia ortostatyczna – skutki

Hipotonia ortostatyczna zazwyczaj nie jest groźna, chociaż może obniżać jakość życia pacjentów. Ostatnie badania pokazują, że patrząc długoterminowo może ona zwiększać ryzyko chorób układu krążenia oraz zgonu chorego, dlatego należy pamiętać, że zawsze wystąpienie niepokojących objawów powinno skonsultować z lekarzem. Pacjenci często zastanawiają się w przypadku wystąpienia objawów hipotonii ortostatycznej, do jakiego lekarza powinni się udać na konsultacje. Najlepiej skonsultować się z kardiologiem bądź internistą, ale objawy można również zgłosić swojemu lekarzowi rodzinnemu.

  1. https://www.czytelniamedyczna.pl/540,hipotonia-ortostatyczna.html [dostęp: 17.02.2023]
  2. https://podyplomie.pl/kardiologia/10014,przewlekle-niedocisnienie-leczyc-czy-nie-leczyc [dostęp: 17.02.2023]
  3. T Tykocki, K. Guzek, P. Nauman. Hipotonia ortostatyczna i nadciśnienie tętnicze w pozycji leżącej w pierwotnych zaburzeniach autonomicznych. Patofizjologia, diagnostyka i leczenie. Kardiologia Polska. 2010. 68. 9. 1057–1063

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij