Hipotonia ortostatyczna
Natalia Bień

Hipotonia ortostatyczna – co to jest?

Wielu pacjentów w szczególności w podeszłym wieku zadaje sobie pytanie: co to jest hipotonia ortostatyczna? Krótko mówiąc, jest to spadek ciśnienia krwi przy szybkiej zmianie pozycji z leżącej bądź siedzącej na stojącą, w wyniku którego może dojść nawet do zasłabnięć lub omdleń. Szczególnie jest ona charakterystyczna dla osób w podeszłym wieku.

Hipotonia ortostatyczna – co to jest?

Hipotonię ortostatyczną definiuje się jako spadek ciśnienia o co najmniej 20 mm Hg lub ciśnienia rozkurczowego o co najmniej 10 mm Hg w ciągu 3 minut po przyjęciu pozycji stojącej. Jest to objaw zaburzeń adaptacyjnych układu krążenia w trakcie zmiany pozycji. Bardzo często towarzyszy jej również współistniejące nadciśnienie w pozycji leżącej oraz poposiłkowe spadki ciśnienia tętniczego. Hipotonia ortostatyczna u osób starszych pojawia się zdecydowanie najczęściej. Szacuje się, że nawet około 30% osób w wieku powyżej 65 lat zmaga się z tą przypadłością. Stwierdza się także dodatnią korelację pomiędzy wiekiem, a nasileniem dolegliwości.

Hipotonia ortostatyczna – patogeneza

W pozycji leżącej rozkład krwi w organizmie jest równomierny, zaś gdy zmieniamy pozycję na stojącą w wyniku działania sił grawitacji, dochodzi do gromadzenia się krwi w dolnych partiach ciała. Fizjologicznie obecne są mechanizmy adaptacyjne, które odpowiadają za redystrybucję krwi w pozycji stojącej oraz zapewnienie ciśnienia krwi na prawidłowym poziomie, które gwarantuje odpowiedni dopływ krwi do serca oraz mózgu. Do mechanizmów kompensacyjnych zaliczamy:

  • aktywację układu autonomicznego, głównie części współczulnej,
  • regulację hormonalną polegającą na wzroście aktywności układu adrenergicznego (zwiększenie wydzielania adrenaliny oraz noradrenaliny), układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz nasileniu wydzielania wazopresyny.
Powyżej wymienione procesy powodują wzrost oporu naczyniowego, przyspieszenie pracy serca oraz zwiększenie retencji soli i wody w organizmie, co prowadzi do utrzymania prawidłowych wartości ciśnienia. U osób, u których występuje objawowa hipotensja ortostatyczna, dochodzi do upośledzenia funkcjonowania któregoś z wymienionych wcześniej mechanizmów.

Polecane dla Ciebie

Hipotonia ortostatyczna – przyczyny

Do głównych przyczyn występowania hipotonii ortostatycznej zaliczamy:

  • podeszły wiek ,
  • ciążę,
  • długotrwałe unieruchomienie,
  • pierwotną niewydolność autonomiczną najczęściej w przebiegu choroby Parkinsona czy zaniku układowego,
  • wtórną niewydolność autonomiczną w przebiegu cukrzycy (ok. 8% pacjentów z cukrzycą), amyloidozy, porfirii, niewydolności nadnerczy, guza chromochłonnego nadnerczy, pierwotnego hiperaldosteronizmu czy zaburzeń elektrolitowych,
  • działanie leków w szczególności leków moczopędnych (hydrochlorotiazyd, furosemid, inhibitory konwertazy angiotensyny - najczęściej lisinopril) i rozszerzających naczynia (alfa-blokerów-terazosyna), ale również  trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych czy trazodonu.

Hipotonia ortostatyczna u młodzieży i dorosłych może być również wywołana nadużywaniem alkoholu.

Hipotonia ortostatyczna – objawy

W pierwszym okresie często występuje postać klinicznie bezobjawowa. Często pierwszymi objawami, jakie się pojawiają są poposiłkowa hipotonia ortostatyczna, zwłaszcza po daniach obfitych w węglowodany, czy ta występująca po wysiłku fizycznym, w wyniku którego rośnie temperatura ciała. Z biegiem czasu pojawiają się zawroty głowy obecne po pionizacji szczególnie nasilone rano. Do pozostałych objawów zaliczamy:

  • osłabienie,
  • przewlekłe zmęczenie,
  • bóle głowy,
  • nudności,
  • zaburzenia widzenia,
  • duszność,
  • bóle dławicowe,
  • omdlenia z utratą przytomności - bardziej zaawansowana postać.

Hipotonia ortostatyczna – diagnostyka

W hipotonii ortostatycznej rozpoznanie możemy postawić na podstawie wyników specjalistycznych testów. Wykonywane w trakcie diagnostyki hipotonii ortostatycznej testy to:

  1. próba pionizacyjna

Pacjent przebywa 10 minut w pozycji leżącej, w której dokonuje się pierwszego pomiaru ciśnienia. Następnie pionizuje się pacjenta do pozycji stojącej, w której pozostaje na 3 minuty. W tracie tych trzech minut mierzymy co minutę ciśnienie krwi pacjenta.

Dodatni wynik testu - spadek ciśnienia skurczowego o min. 20 mmHg lub ciśnienia rozkurczowego o min. 10 mmHg bądź wartość ciśnienia skurczowego poniżej 90 mmHg ze współwystępującymi objawami hipotonii.

2. test pochyleniowy

EKG, tętno oraz ciśnienie krwi monitorowane jest przez cały test w sposób ciągły. Do badania wykorzystuje się specjalny stół pionizujący z podpórką na nogi. Na początku pacjent spędza kilkanaście minut w pozycji leżącej, a następnie stół pochylany jest do kąta 60-80 stopni. U pacjentów, u których nie zaobserwowano objawów po przechyleniu stołu, można wykonać farmakologiczną próbę prowokacyjną polegającą na podaniu leków wpływających na aktywność układu krążenia.

Hipotonia ortostatyczna – jak leczyć?

W leczeniu hipotonii ortostatycznej główny nacisk kładzie się na metody niefarmakologiczne. Zaleca się pacjentom:

  • szczególną ostrożność w trakcie zmiany pozycji w gorących pomieszczeniach czy po obfitych posiłkach,
  • siedzenie ze skrzyżowanymi nogami,
  • stosowanie opaski brzusznej z uciskiem 15-20 mmHg,
  • wypicie dwóch szklanek zimnej wody przed wstaniem,
  • zwiększenie spożycia soli kuchennej w diecie,
  • sen w pozycji z lekko uniesioną górną połową ciała,
  • aktywność fizyczną np. pływanie,
  • zmniejszenie dawek lub odstawienie leków mogących wywołać hipotonię.

W hipotonii ortostatycznej leczenie farmakologiczne stosuje się dopiero gdy nieskuteczne są metody niefarmakologiczne. Stosowane w hipotonii ortostatycznej leki to sympatykomimetyki, takie jak etylefryna, norfenefryna czy midodryna, która stosowana jest najczęściej oraz fludrokortyzon. W hipotonii ortostatycznej w chorobie Parkinsona zaleca się stosowanie ergotaminy, kofeiny czy desmopresyny.

Hipotonia ortostatyczna czy jest groźna? Hipotonia ortostatyczna – skutki

Hipotonia ortostatyczna zazwyczaj nie jest groźna, chociaż może obniżać jakość życia pacjentów. Ostatnie badania pokazują, że patrząc długoterminowo może ona zwiększać ryzyko chorób układu krążenia oraz zgonu chorego, dlatego należy pamiętać, że zawsze wystąpienie niepokojących objawów powinno skonsultować z lekarzem. Pacjenci często zastanawiają się w przypadku wystąpienia objawów hipotonii ortostatycznej, do jakiego lekarza powinni się udać na konsultacje. Najlepiej skonsultować się z kardiologiem bądź internistą, ale objawy można również zgłosić swojemu lekarzowi rodzinnemu.

  1. https://www.czytelniamedyczna.pl/540,hipotonia-ortostatyczna.html [dostęp: 17.02.2023]
  2. https://podyplomie.pl/kardiologia/10014,przewlekle-niedocisnienie-leczyc-czy-nie-leczyc [dostęp: 17.02.2023]
  3. T Tykocki, K. Guzek, P. Nauman. Hipotonia ortostatyczna i nadciśnienie tętnicze w pozycji leżącej w pierwotnych zaburzeniach autonomicznych. Patofizjologia, diagnostyka i leczenie. Kardiologia Polska. 2010. 68. 9. 1057–1063

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij