Kaszel na tle nerwowym – jakie są jego przyczyny i jak można go wyleczyć?

Przyczyn przewlekłego kaszlu u dziecka jest wiele. Jedną z nich jest tzw. kaszel psychogenny, wymagający wdrożenia odpowiedniego postępowania oraz opieki. Jakie są najczęstsze przyczyny kaszlu na tle nerwowym oraz jak wygląda jego diagnostyka?

1. Kaszel psychogenny – co to jest?
2. Jakie są najczęstsze przyczyny kaszlu na tle nerwowym?
3. Jak wygląda diagnostyka problemu kaszlu na tle nerwowym?
4. Leczenie kaszlu na tle nerwowym

Kaszel psychogenny – co to jest?

Kaszel psychogenny, określany niekiedy jako kaszel stresogenny, to jeden z rodzajów kaszlu przewlekłego. Charakteryzuje się brakiem występowania uchwytnej patologii, która wyjaśniać by mogła przyczyny jego występowania. Do postawienia tego typu diagnozy potrzebne jest jednak przeprowadzenie badań mających na celu wykluczenie chorobowego podłoża tego typu dolegliwości. Kaszel ze stresu pojawia się najczęściej u dzieci w wieku szkolnym, poddanym dużej presji i będących ambitnymi uczniami. Stanowi on swego rodzaju odzwierciedlenie lęku oraz stresu jakiemu poddawane jest dziecko. Kaszel ten może być niezwykle męczący dla dziecka, gdyż czuje ono usilną potrzebę odkrztuszania nawet co kilka sekund. Dziecko opisuje bardzo często dolegliwości, takie jak drapanie czy łaskotanie w gardle, które ustępują chwilowo po odkaszlnięciu.

Jakie są najczęstsze przyczyny kaszlu na tle nerwowym?

Jak sama nazwa wskazuje, kaszel psychogenny to w pewnym sensie kaszel idiopatyczny, którego diagnoza stawiana jest w momencie niestwierdzenia odchyleń w innych wykonanych badaniach. Najczęściej kaszel psychogenny związany jest ze stresem, który przeżywa dziecko, a także poważniejszymi stanami natury psychiatrycznej, takimi jak zaburzenia lękowe czy depresja. Nie bez powodu nie obserwuje się go w przypadku dzieci małych, a raczej wśród młodzieży szkolnej, która nierzadko musi sprostać wielu stawianym wymaganiom będącym niekiedy ponad ich siły i możliwości.

Jak wygląda diagnostyka problemu kaszlu na tle nerwowym?

Aby możliwe było postawienie diagnozy w postaci kaszlu psychogennego, konieczne jest pogłębienie diagnostyki pod kątem ewentualnych przyczyn przewlekłego kaszlu.

Tok diagnostyczny w przypadku kaszlu psychogennego najczęściej polega na wykluczeniu:

• nadreaktywności oskrzeli po przebytej w ostatnim czasie infekcji – należy pamiętać, że pomimo ustąpienia choroby i braku obecności patogenu w drogach oddechowych nabłonek w trakcie jej trwania zostaje uszkodzony; powoduje to odsłonięcie receptorów kaszlowych, a tym samym skłonności do kaszlu utrzymujące się jeszcze przez kolejne tygodnie;
• spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła – często zjawisko to jest spowodowane przez zapalenie zatok czy też przerost migdałków podniebiennych; w celu potwierdzenia bądź też wykluczenia tego typu dolegliwości jako przyczyny kaszlu psychogennego konieczne jest badanie laryngologiczne oraz wykonanie tomografii komputerowej tego obszaru;
• astmy oskrzelowej – objawy towarzyszące tej jednostce chorobowej bardzo nasilają się w nocy;
• refluksu żołądkowo-przełykowego – może powodować przewlekłe podrażnienie śluzówki dróg oddechowych, a tym samym wywoływać odruch obronny, jakim jest kaszel;
• zespołu pierwotnej dyskinezy rzęsek – schorzeniu towarzyszy także przewlekłe zapalenie zatok oraz obecny od momentu urodzenia dziecka katar;
• wad wrodzonych serca oraz układu oddechowego.

W tym celu konieczne jest wykonanie badań, takich jak tomografia komputerowa klatki piersiowej, RTG klatki piersiowej, spirometria, testy w kierunku alergii, a także próba wysiłkowa. Charakterystyczny dla kaszlu psychogennego jest również wywiad. Zauważa się, że objawy nie pojawiają się w nocy, a także nie ulegają redukcji mimo podania leków. Co więcej, kaszel nasila się w momencie zwrócenia uwagi na dziecko i ma niejednokrotnie bardzo specyficzny charakter opisywany jako metaliczny, nieprzyjemny, nienaturalny i dudniący. Kaszel psychogenny u dziecka jest również wskazaniem do konsultacji psychiatrycznej.

Leczenie kaszlu na tle nerwowym

Jedyną metodą walki z tego typu objawami jest wdrożenie postępowania mającego na celu łagodzenie współwystępującego stresu, lęku czy też zaburzeń depresyjnych. W przypadku dzieci jedną z podstawowych metod terapeutycznych są zajęcia z psychoterapeutą, które mają na celu stwierdzenie, co jest powodem obecności zaburzeń lękowych czy też depresyjnych. Jest to również najskuteczniejsza metoda w przypadku nie tylko osób młodych, ale również dorosłych zmagających się z tego rodzaju chorobami psychicznymi. W terapii dzieci konieczne jest bardzo często zaangażowanie najbliższego środowiska w postaci rodziny czy też nauczycieli w szkole, aby terapia mogła przynieść zamierzone skutki. W niektórych sytuacjach, zwłaszcza w przypadku nastolatków, konieczne może być podjęcie okresowego leczenia farmakologicznego mającego na celu łagodzenie towarzyszących dziecku stanów lękowych. Niezwykle ważna jest także rozmowa dziecka z rodzicami, aby czuło ono niezbędne w takiej sytuacji wsparcie płynące ze strony otoczenia.

Warto pamiętać również, że objawy sugerujące kaszel psychogenny nie wykluczają okresowo występujących infekcji powodujących dolegliwości w postaci nasilonego kaszlu. W takiej sytuacji towarzyszą im najczęściej inne objawy, takie jak podwyższona temperatura ciała, pogorszenie samopoczucia czy też nieżyt nosa. Konieczna jest zatem pilna obserwacja dziecka, aby nie zbagatelizować objawów związanych z infekcją wirusową bądź bakteryjną, która wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem pediatrą, który w oparciu o posiadaną wiedzę odpowie, czy występujące objawy związane są z przeziębieniem czy też kaszlem psychogennym.