Złamanie trójkostkowe – przyczyny, diagnostyka, leczenie, rehabilitacja

Do złamania trójkostkowego dochodzi, gdy podczas urazu przerwanie ciągłości tkanki kostnej następuje w obrębie struktur tworzących staw skokowy. Leczenie zwykle obejmuje interwencję chirurgiczną oraz rozległą fizjoterapię. Tego typu kontuzja może mieć bardzo poważny wpływ na obniżenie jakości życia pacjenta nawet po wyzdrowieniu.

Złamanie trójkostkowe – czym jest?

Złamanie trójkostkowe to uszkodzenie struktur kostki bocznej, przyśrodkowej oraz tylnej. Bardzo często współwystępuje jednoczesne zwichnięcie stawu skokowego i zerwanie więzozrostu strzałkowo-piszczelowego. Oznacza to, że opisywany uraz jest bardzo poważny i może powodować całkowite, długotrwałe przemieszczenie powierzchni stawowych kości poza obręb stawu. Jest też przyczyną widocznych deformacji.

Przyczyny złamania trójkostkowego

Złamania trójkostkowe mogą mieć kilka przyczyn. Najczęściej powstają w wyniku upadków i urazów, takich jak:

• wypadki komunikacyjne,
• upadki z wysokości,
• wypadki podczas uprawiania sportu wyczynowo,
• wypadki w trakcie aktywności wymagających nagłej zmiany kierunku, przebiegające z dynamicznym skręcaniem goleni, stopy w przeciwnym kierunku.

Objawy złamania trójkostkowego

Niektóre objawy złamania trójkostkowego przypominają symptomy mniej złożonego urazu kostki. Mogą one obejmować:

• bardzo silne dolegliwości bólowe,
• tkliwość palpacyjną w okolicy urazu,
• utratę zdolności chodzenia,
• duże trudności lub brak możliwości obciążania stopy,
• krwiaki i zasinienia pod skórą,
• widoczną deformację stawu skokowego,
• obrzęk powodujący zatarcie obrysów stawu.

Złamanie trójkostkowe – diagnostyka

Diagnostyka złamania trójkostkowego to oczywiście zebranie wywiadu w celu określenia mechanizmu urazu. Badanie fizykalne obejmuje testy oraz palpację okolicy podudzia, kości goleni. Do dokładanego obrazowania zmian, jakie zaszły pod wpływem kontuzji, lekarze stosują różne metody. W pierwszej kolejności jest to zdjęcie rentgenowskie, które uwidacznia uszkodzenia tkanki kostnej. Równie często w tym przypadku wykorzystuje się skan tomografii komputerowej oraz rezonans magnetyczny.

Złamanie trójkostkowe – leczenie

Zazwyczaj zalecanym sposobem leczenia jest zabieg chirurgiczny. Wynika to z faktu, iż opisywane złamanie powoduje bardzo dużą niestabilność. Leczenie bez operacji stosuje się raczej w przypadku braku możliwości zakwalifikowania pacjenta do zabiegu ze względu na duże obciążenia wywołane innymi schorzeniami współistniejącymi. Częścią terapii jest zażywanie leków przeciwbólowych zarekomendowanych przez lekarza.

Konieczny może okazać się także przeszczep struktur kostnych. Umożliwia to szybszą regenerację i odbudowę kośćca w miejscu uszkodzonym. Dodatkowo wpływa na bardziej efektywne zespolenie odłamków kostnych w przypadku, gdy było ich wiele. W perspektywie czasu zmniejsza to także ryzyko wystąpienia powikłań w postaci zapalenia stawów. Po zabiegu następuje unieruchomienie w opatrunku gipsowym lub ortezie. Jest to uzależnione od zastosowanych procedur operacyjnych oraz rozległości złamania. Jeżeli zabieg został przeprowadzony zbyt późno, to wówczas należy się liczyć z koniecznością przeprowadzenia kolejnego w późniejszym czasie. Będzie on miał na celu korekcję pozostałej deformacji.

Proces gojenia kości po złamaniu trójkostkowym to około 6 tygodni. W sytuacji, kiedy doszło także do uszkodzenia struktur więzadłowych, czas ten ulega wydłużeniu nawet do 12 tygodni. Okres rekonwalescencji jest sprawą indywidualną i wpływa na niego bardzo wiele zmiennych. Wobec tego nie można określić dokładnego momentu całkowitego wyzdrowienia pacjenta.

Kiedy powrót do sprawności? Kiedy można chodzić po złamaniu trójkostkowym? Po 6 tygodniach od założenia gipsu następuje jego zdjęcie. Po upływie 9–12 tygodni można wrócić do jazdy samochodem. Jednocześnie rozpoczyna się proces nauki chodzenia bez opatrunku gipsowego z wykorzystaniem kul łokciowych. Po upływie około 4 miesięcy można zaobserwować jeszcze utykanie i spowolnienie tempa chodu.

Złamanie trójkostkowe – rehabilitacja

Rehabilitacja po złamaniu trójkostkowym zaczyna się bardzo szybko, bo już w 2–3 dobie po wykonanym zabiegu chirurgicznym. Wówczas pacjent zostaje spionizowany, unika obciążania chorej kończyny.

Kolejnym ważnym elementem jest praca z blizną po zdjęciu szwów. Zapobiegnie to zrostom tkankowym, przerastaniu blizny, opuchliźnie i restrykcjom powięziowo-skórnym. Uzupełniająco wykorzystuje się laseroterapię oraz miejscowe schładzanie za pomocą par ciekłego azotu.

W następnym etapie rehabilitacja skupia się na przywracaniu pełnej funkcji stopy, możliwości jej pełnego obciążania oraz właściwej stabilizacji podczas różnych aktywności. Do tego celu wykorzystuje się szereg metod i koncepcji terapeutycznych, takich jak np. taśmy kinezjologiczne, ćwiczenia metodą PNF, trening na bieżni, suche igłowanie, ćwiczenia równoważne, mobilizacje powięzi czy flossing.