kobieta po chemioterapii odżywia się zdrowo
Maria Brzegowy

Jak stosować żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?

Czym jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego? Jak ją stosować? Gdzie można kupić poszczególne preparaty? Podpowiadamy.

Żywność medyczna to stały element dobrze prowadzonego leczenia w wybranych grupach chorych. Specjaliści i wyniki badań naukowych wskazują na potrzebę nie tylko prawidłowego odżywiania się na co dzień, ale i jego uzupełnienia diety o specjalistyczne preparaty. Ważne jest bowiem, by zapobiegać niedożywieniu i leczyć je w trakcie terapii. Zwłaszcza, gdy apetyt chorego ulega obniżeniu, a jego samego czeka skomplikowany plan leczenia.

Żywność medyczna – co to takiego?

Pod pojęciem żywności medycznej kryją się preparaty pozwalające na uzupełnienie codziennej diety pacjenta w potrzebne mu kilokalorie oraz wybrane składniki odżywcze. W terminologii medycznej żywnością taką są tzw. gotowe diety przemysłowe przeznaczone do podaży zarówno doustnej, jak i poprzez dostęp sztuczny do przewodu pokarmowego (za pomocą zgłębnika bądź przetoki odżywczej, tj. gastro- bądź jejunostomii). W tym artykule skupimy się jednak tylko na preparatach przyjmowanych drogą doustną.

Żywność medyczna jest przez większość osób kojarzona szerzej z tzw. nutridrinkami i tak też nazywa ją większość personelu medycznego. Prawidłowo powinny być one określane jako ONS-y, przełożone z angielskiego (ang. oral nutritional supplements) – żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.

Podział preparatów wynika z ich przeznaczenia. Odżywki mogą stanowić element codziennej diety chorego, uzupełniać ją o konkretne składniki albo też całkowicie ją czasowo zastąpić. W związku z powyższym wyróżniamy diety:

  • kompletne pod względem odżywczym – używane jako jedyne źródło pożywienia lub jako uzupełnienie zwykłej diety pacjenta, wszystkie makro- i mikroskładniki;
  • niekompletne pod względem odżywczym – stosowane tylko w celu uzupełnienia diety pacjenta, a nie jako wyłączne źródło składników pokarmowych (np. białko w proszku).

Poza powyższym podziałem żywność medyczną można również zaklasyfikować jako diety:

  • standardowe – odzwierciedlające skład i proporcje zwykłej diety doustnej, dostarczające wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin, pierwiastków śladowych i elektrolitów;
  • specjalne – produkowane wg. wymagań żywieniowych wynikających z danych chorób, sytuacji (np. dla cukrzyków czy chorych z odleżynami).

Dla kogo jest przeznaczona żywność medyczna?

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, jak sama nazwa wskazuje, będzie rekomendowana w wybranych grupach pacjentów. Włącza się ją przede wszystkim chorym, którzy z różnych powodów nie są w stanie właściwie się odżywiać, np. w wyniku obniżenia apetytu, trudności w przyjmowaniu tradycyjnych pokarmów czy też dolegliwości wynikających z zaordynowanego leczenia.

Żywność medyczna sprawdzi się więc szczególnie u pacjentów:

  • onkologicznych (celem zapobieżenia spadkowi masy ciała oraz w następstwie utraty apetytu np. w czasie chemioterapii);
  • poddawanych interwencjom chirurgicznym (jako element protokołu przygotowawczego do zabiegu, w okresie pooperacyjnym i w czasie rekonwalescencji);
  • neurologicznych (w przebiegu dysfagii utrudniającej przyjmowanie normalnego pożywienia oraz dla uzupełnienia zwiększonego zapotrzebowania na m.in. energię ogółem oraz białko);
  • niedożywionych ogółem (np. w anoreksji, u osób w podeszłym wieku);
  • pediatrycznych (w okresie leczenia bądź rekonwalescencji, w tym także u dzieci po chorobach przebiegających z gorączką i/lub brakiem apetytu).

Powiązane produkty

Żywność specjalnego przeznaczenie medycznego a suplement diety

Żywność medyczna to rodzaj suplementacji. Preparaty te są dobrze przebadane i poparte wynikami z wielu publikacji naukowych. Należy jednak pamiętać, że uważa się je za formę wspomagającą leczenie, stąd ich stosowanie powinno odbywać się pod okiem specjalistów medycyny i/lub żywienia.

Lekarz, farmaceuta, dietetyk kliniczny albo pielęgniarka doradzą, które preparaty najlepiej wybrać (dostosowując go do aktualnych potrzeb i możliwości pacjenta) oraz pokażą, jak je przyjmować. W sytuacji, w której nie byłyby one dobrze tolerowane, wskażą także inne rozwiązania.

Jak stosować żywność medyczną?

Żywność medyczna występuje zwykle pod postacią preparatów płynnych, ale i też w proszku, do rozpuszczenia. Choć odżywki te wyglądają często jak zwykły jogurt, należy pamiętać, że ich przyjmowanie jest związane z pewnymi założeniami tj.:

  • preparaty pije się wolno, małymi łykami, zwykle przez przynajmniej 30 minut – celem profilaktyki ewentualnych zaburzeń pracy przewodu pokarmowego, takich jak nudności, ból brzucha czy biegunka;
  • standardowe postępowanie obejmuje przynajmniej 2 odżywki dziennie wypijane przez 14 dni;
  • w przypadku ich nietolerancji zaleca się zwolnić ich podaż bądź wymienić na inny preparat (inny smak, typ, firma);
  • odżywki można dodawać do tradycyjnych posiłków, delikatnie je podgrzewać oraz schładzać;
  • schłodzone zwykle smakują lepiej;
  • większość pacjentów preferuje konkretne smaki, dlatego nie należy zniechęcać się, gdy pierwszy podany nie będzie odpowiadać;
  • odżywki dobiera się pod kątem aktualnych potrzeb chorego, uwzględniając współtowarzyszące jednostki chorobowe (np. cukrzyk powinien dostać preparaty diabetologiczne, chory niedożywiony – odżywki wysokoenergetyczne i wysokobiałkowe, pacjent z chorobami nerek – ONS-y o obniżonym udziale wybranych pierwiastków i/oraz białka itd.);
  • w przypadku dzieci (zwykle 1–12 lat) wybiera się odżywki przeznaczone stricte dla ich grupy wiekowej.

Gdzie kupić żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?

Żywność medyczną najlepiej kupić w aptece – mamy wówczas pewność co do sposobu ich przechowywania. Farmaceuta ponadto doradzi, które wybrać w wypadku, gdyby taka informacja nie pojawiła się podczas konsultacji medycznej.

Odżywki są też dostępne na stronach internetowych producentów zajmujących się żywnością medyczną. W Polsce, chorym wymagającym żywienia medycznego, zazwyczaj rekomenduje się preparaty takich firm jak: Nutricia Medyczna, Nestle Health Science, Fresenius Kabi, Olimp Labs, Nutripharma oraz BBraun.

  1. POLSPEN, Standardy żywienia dojelitowego i pozajelitowego, Wydawnictwo Scientifica, Kraków 2019.
  2. Polskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego, Standardy żywienia dojelitowego dorosłych pacjentów w warunkach domowych, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2019.
  3. L. Sobotka, Podstawy żywienia klinicznego. Wydawnictwo Scientifica, Kraków 2013.
  4. M. Jankowski, S. Kłęk, A. Jeziorski, Terapia żywieniowa u chorych operowanych z powodu nowotworów złośliwych, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zespół odstawienny (abstynencyjny) – objawy, czas trwania, leczenie

    Zespół odstawienny to reakcja organizmu na odstawienie substancji psychoaktywnych, takich jak alkohol, narkotyki oraz leki. Objawia się różnorodnymi dolegliwościami fizycznymi i psychicznymi, które mogą być intensywne i trudne do zniesienia. Jakie są najczęstsze symptomy? Jak długo trwa ten stan? Jakie metody leczenia pomagają złagodzić jego przebieg?

  • Komar tygrysi – czy jest groźny? Jak rozpoznać komara tygrysiego i jego ugryzienie?

    Komar tygrysi to jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków komarów na świecie, którego obecność stwierdzono już na niemal wszystkich kontynentach – także w Europie. Jego ukłucia nie tylko wywołują silne reakcje skórne, ale mogą również prowadzić do przeniesienia niebezpiecznych wirusów tropikalnych. Wraz z postępującym ociepleniem klimatu oraz rozwojem globalizacji rośnie ryzyko, że komar tygrysi zadomowi się również w Polsce.

  • Neuropatia cukrzycowa – jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy

    Neuropatia cukrzycowa jest najczęstszym powikłaniem diabetologicznym, z którym zmaga się znaczny odsetek osób chorych na cukrzycę. Patologia ta charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem nerwów obwodowych, wywołanym długotrwale utrzymującym się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi. Konsekwencje ignorowania wczesnych symptomów oraz niewłaściwej kontroli glikemii mogą okazać się dramatyczne – od przewlekłego bólu znacząco obniżającego jakość życia, przez owrzodzenia kończyn dolnych, aż po konieczność amputacji stopy czy zwiększone ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W poniższym artykule przedstawiamy kompleksową analizę tego powikłania, jego mechanizmów rozwoju, objawów klinicznych oraz współczesnych możliwości terapeutycznych.

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl