kobieta po chemioterapii odżywia się zdrowo
Maria Brzegowy

Jak stosować żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?

Czym jest żywność specjalnego przeznaczenia medycznego? Jak ją stosować? Gdzie można kupić poszczególne preparaty? Podpowiadamy.

Żywność medyczna to stały element dobrze prowadzonego leczenia w wybranych grupach chorych. Specjaliści i wyniki badań naukowych wskazują na potrzebę nie tylko prawidłowego odżywiania się na co dzień, ale i jego uzupełnienia diety o specjalistyczne preparaty. Ważne jest bowiem, by zapobiegać niedożywieniu i leczyć je w trakcie terapii. Zwłaszcza, gdy apetyt chorego ulega obniżeniu, a jego samego czeka skomplikowany plan leczenia.

Żywność medyczna – co to takiego?

Pod pojęciem żywności medycznej kryją się preparaty pozwalające na uzupełnienie codziennej diety pacjenta w potrzebne mu kilokalorie oraz wybrane składniki odżywcze. W terminologii medycznej żywnością taką są tzw. gotowe diety przemysłowe przeznaczone do podaży zarówno doustnej, jak i poprzez dostęp sztuczny do przewodu pokarmowego (za pomocą zgłębnika bądź przetoki odżywczej, tj. gastro- bądź jejunostomii). W tym artykule skupimy się jednak tylko na preparatach przyjmowanych drogą doustną.

Żywność medyczna jest przez większość osób kojarzona szerzej z tzw. nutridrinkami i tak też nazywa ją większość personelu medycznego. Prawidłowo powinny być one określane jako ONS-y, przełożone z angielskiego (ang. oral nutritional supplements) – żywność specjalnego przeznaczenia medycznego.

Podział preparatów wynika z ich przeznaczenia. Odżywki mogą stanowić element codziennej diety chorego, uzupełniać ją o konkretne składniki albo też całkowicie ją czasowo zastąpić. W związku z powyższym wyróżniamy diety:

  • kompletne pod względem odżywczym – używane jako jedyne źródło pożywienia lub jako uzupełnienie zwykłej diety pacjenta, wszystkie makro- i mikroskładniki;
  • niekompletne pod względem odżywczym – stosowane tylko w celu uzupełnienia diety pacjenta, a nie jako wyłączne źródło składników pokarmowych (np. białko w proszku).

Poza powyższym podziałem żywność medyczną można również zaklasyfikować jako diety:

  • standardowe – odzwierciedlające skład i proporcje zwykłej diety doustnej, dostarczające wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin, pierwiastków śladowych i elektrolitów;
  • specjalne – produkowane wg. wymagań żywieniowych wynikających z danych chorób, sytuacji (np. dla cukrzyków czy chorych z odleżynami).

Dla kogo jest przeznaczona żywność medyczna?

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, jak sama nazwa wskazuje, będzie rekomendowana w wybranych grupach pacjentów. Włącza się ją przede wszystkim chorym, którzy z różnych powodów nie są w stanie właściwie się odżywiać, np. w wyniku obniżenia apetytu, trudności w przyjmowaniu tradycyjnych pokarmów czy też dolegliwości wynikających z zaordynowanego leczenia.

Żywność medyczna sprawdzi się więc szczególnie u pacjentów:

  • onkologicznych (celem zapobieżenia spadkowi masy ciała oraz w następstwie utraty apetytu np. w czasie chemioterapii);
  • poddawanych interwencjom chirurgicznym (jako element protokołu przygotowawczego do zabiegu, w okresie pooperacyjnym i w czasie rekonwalescencji);
  • neurologicznych (w przebiegu dysfagii utrudniającej przyjmowanie normalnego pożywienia oraz dla uzupełnienia zwiększonego zapotrzebowania na m.in. energię ogółem oraz białko);
  • niedożywionych ogółem (np. w anoreksji, u osób w podeszłym wieku);
  • pediatrycznych (w okresie leczenia bądź rekonwalescencji, w tym także u dzieci po chorobach przebiegających z gorączką i/lub brakiem apetytu).

Polecane dla Ciebie

Żywność specjalnego przeznaczenie medycznego a suplement diety

Żywność medyczna to rodzaj suplementacji. Preparaty te są dobrze przebadane i poparte wynikami z wielu publikacji naukowych. Należy jednak pamiętać, że uważa się je za formę wspomagającą leczenie, stąd ich stosowanie powinno odbywać się pod okiem specjalistów medycyny i/lub żywienia.

Lekarz, farmaceuta, dietetyk kliniczny albo pielęgniarka doradzą, które preparaty najlepiej wybrać (dostosowując go do aktualnych potrzeb i możliwości pacjenta) oraz pokażą, jak je przyjmować. W sytuacji, w której nie byłyby one dobrze tolerowane, wskażą także inne rozwiązania.

Jak stosować żywność medyczną?

Żywność medyczna występuje zwykle pod postacią preparatów płynnych, ale i też w proszku, do rozpuszczenia. Choć odżywki te wyglądają często jak zwykły jogurt, należy pamiętać, że ich przyjmowanie jest związane z pewnymi założeniami tj.:

  • preparaty pije się wolno, małymi łykami, zwykle przez przynajmniej 30 minut – celem profilaktyki ewentualnych zaburzeń pracy przewodu pokarmowego, takich jak nudności, ból brzucha czy biegunka;
  • standardowe postępowanie obejmuje przynajmniej 2 odżywki dziennie wypijane przez 14 dni;
  • w przypadku ich nietolerancji zaleca się zwolnić ich podaż bądź wymienić na inny preparat (inny smak, typ, firma);
  • odżywki można dodawać do tradycyjnych posiłków, delikatnie je podgrzewać oraz schładzać;
  • schłodzone zwykle smakują lepiej;
  • większość pacjentów preferuje konkretne smaki, dlatego nie należy zniechęcać się, gdy pierwszy podany nie będzie odpowiadać;
  • odżywki dobiera się pod kątem aktualnych potrzeb chorego, uwzględniając współtowarzyszące jednostki chorobowe (np. cukrzyk powinien dostać preparaty diabetologiczne, chory niedożywiony – odżywki wysokoenergetyczne i wysokobiałkowe, pacjent z chorobami nerek – ONS-y o obniżonym udziale wybranych pierwiastków i/oraz białka itd.);
  • w przypadku dzieci (zwykle 1–12 lat) wybiera się odżywki przeznaczone stricte dla ich grupy wiekowej.

Gdzie kupić żywność specjalnego przeznaczenia medycznego?

Żywność medyczną najlepiej kupić w aptece – mamy wówczas pewność co do sposobu ich przechowywania. Farmaceuta ponadto doradzi, które wybrać w wypadku, gdyby taka informacja nie pojawiła się podczas konsultacji medycznej.

Odżywki są też dostępne na stronach internetowych producentów zajmujących się żywnością medyczną. W Polsce, chorym wymagającym żywienia medycznego, zazwyczaj rekomenduje się preparaty takich firm jak: Nutricia Medyczna, Nestle Health Science, Fresenius Kabi, Olimp Labs, Nutripharma oraz BBraun.

  1. POLSPEN, Standardy żywienia dojelitowego i pozajelitowego, Wydawnictwo Scientifica, Kraków 2019.
  2. Polskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego, Standardy żywienia dojelitowego dorosłych pacjentów w warunkach domowych, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2019.
  3. L. Sobotka, Podstawy żywienia klinicznego. Wydawnictwo Scientifica, Kraków 2013.
  4. M. Jankowski, S. Kłęk, A. Jeziorski, Terapia żywieniowa u chorych operowanych z powodu nowotworów złośliwych, Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2019.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema, popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub wykonując odbudowę estetyczną, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij