Tokofobia – strach przed ciążą i porodem

Strach przed macierzyństwem, ciążą i naturalnym porodem to normalne zjawiska, z którymi zmaga się większość kobiet. Kiedy jednak lęk przed ciążą przyjmuje paraliżującą postać, która utrudnia codzienne funkcjonowanie, wtedy możemy mówić o tokofobii. Jest to fobia dotykająca aż 6-10 proc. ciężarnych kobiet.

Tokofobia – co to jest? Czy tokofobia to choroba psychiczna?

Wyraz tokofobia pochodzi od greckich słów „tokos” oznaczającego poród i „phobos” oznaczającego lęk, fobię. Termin ten po raz pierwszy pojawił się w literaturze psychologicznej w 2000 roku w artykule zamieszczonym w British Jorunal of Psychiatry. Do tej pory w żadnej klasyfikacji nie wyróżniono kategorii, do której można zaliczyć lęk przed porodem. Tokofobia może jednak zostać sklasyfikowana jako fobia specyficzna przed konkretnym przedmiotem, wydarzeniem lub sytuacją.
 
Wyróżniane są dwa rodzaje fobii przed ciążą:

●    tokofobia pierwotna – pojawia się u kobiet, które nigdy nie były w ciąży. Wówczas strach przed porodem i ciążą może być na tyle silny, że kobiety odkładają decyzję o macierzyństwie, jak i również całkowicie z niego rezygnują,
●    tokofobia wtórna – występuje u kobiet, który były w ciąży; u tych, które miały traumatyczne doświadczenia związane z poprzednim porodem, jak i u kobiet, których poród przebiegał bez żadnych komplikacji.

Tokofobia – objawy

Kobieta cierpiąca na tokofobię odczuwa strach przed wszystkim, co związane z ciążą. Przed zajściem w ciążę, przed porodem, powikłaniami podczas porodu czy nacięciem krocza. Czasami lęk jest na tyle silny, że kobiety stosują kilka metod antykoncepcyjnych jednocześnie i mimo odpowiedniego zabezpieczenia, odczuwają paniczny strach przed ciążą po stosunku.

Symptomy fobii przed ciążą występują także u kobiet ciężarnych i nasilają się one wraz z czasem trwania ciąży. Są to objawy, takie jak:

●    rozdrażnienie,
●    niepokój,
●    bezsilność,
●    bóle brzucha i głowy,
●    nudności,
●    problemy z koncentracją,
●    koszmary senne,
●    napady paniki.

Czy tokofobia jest wskazaniem do cesarskiego cięcia?

Objawy tokofobii mogą przybierać tak silną postać, że stają się one przyczyną powikłań w trakcie naturalnego porodu. Strach będzie bowiem na tyle paraliżujący, że uniemożliwi współpracę z personelem medycznym podczas akcji porodowej. W związku z tym wiele kobiet nalega na cesarskie cięcie. Czasami sam fakt przeprowadzenia cesarskiego cięcia może spowodować, że poziom lęku kobiety w ciąży ulegnie znacznemu obniżeniu.
 
Aby uzyskać zaświadczenie o tokofobii, należy wybrać się do psychiatry, który po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego zadecyduje o wystawieniu dokumentu. Zaświadczenie będzie wówczas informacją dla lekarza prowadzącego o uzasadnionym wskazaniu do wykonania cesarskiego cięcia.

Przyczyny tokofobii

Przyczyny tokofobii są na tyle zróżnicowane, że ciężko mówić o kilku podstawowych czynnikach, które mogą predysponować daną osobę do rozwoju fobii przed ciążą. Tokofobia pierwotna może bowiem rozwinąć się na skutek braku wystarczającej wiedzy o macierzyństwie, o porodzie oraz o ciąży. Źródła lęku przed ciążą można doszukiwać się w przekonaniach na temat samego siebie, niskiej samoocenie i niskim poczuciu własnej wartości. Tokofobia może też rozwinąć się na skutek molestowania seksualnego.
 
Forma wtórna lęku przed porodem z kolei często jest skutkiem wcześniejszych traumatycznych doświadczeń podczas ciąży lub porodu. Mowa tu o poronieniu, narodzinach martwego dziecka, czy wystąpieniu komplikacji okołoporodowych.

Tokofobia – leczenie. Jak pozbyć się lęku przed ciążą? Czy strach przed ciążą można wyleczyć?

Zapanowanie nad obsesyjnym i panicznym strachem przed ciążą jest możliwe, jednak wymaga ono zaangażowania ze strony kobiety. Przede wszystkim warto odpowiednio przygotować się do porodu i zorganizować plan. Chodzi tutaj zarówno o przygotowanie psychiczne, jak i fizyczne. Edukacja przedporodowa pomoże zaznajomić się tym, jak przebiega poród i na co kobieta w ciąży powinna być przygotowana.
 
Pomocny może również okazać się udział w zajęciach w szkołach rodzeniach, gdzie przyszłe matki mają szansę porozmawiać o swoich obawach i wątpliwościach z innymi kobietami. Dodatkowo ćwiczenia fizyczne pomogą przygotować się do porodu naturalnego.
 
W leczeniu tokofobii skuteczna jest także psychoterapia poznawczo-behawioralna. Podczas sesji terapeutycznych kobieta dąży do poznania źródła swojego strachu oraz pracuje nad swoimi przekonaniami. Ogromną rolę odgrywają techniki relaksacyjne, a zwłaszcza ćwiczenia oddechowe, które pozwolą uspokoić się w wywołującej lęk sytuacji.
 
W przypadku kobiet w ciąży leczenie farmakologiczne nie jest zalecane, jednak w niektórych przypadkach, po konsultacji z psychiatrą, może okazać się konieczne.