Skala Silvermana – ocena oddechowa wcześniaka

Skala Silvermana służy do oceny niewydolności oddechowej u noworodków. Ocenia pięć parametrów świadczących o zaburzeniach procesu oddychania. Im więcej punktów w skali Silvermana tym większe ryzyko niewydolności oddechowej. Do najczęstszych przyczyn niewydolności oddechowej u noworodków należy zespół zaburzeń oddychania.  

Skala Silvermana – kto ją stworzył?

Skala Silveramana (pełna nazwa to skala Silvermana–Andersen) jest metodą oceniającą funkcjonowanie układu oddechowego u noworodka. Została opracowana w 1963 roku przez dwójkę amerykańskich lekarzy Williama Silvermana i Dorothy Andersen, od ich nazwisk pochodzi nazwa skali. Silverman pracował jako neonatolog, natomiast Andersen prowadziła badania nad mukowiscydozą oraz glikogenozami (są to choroby metaboliczne).  

Skala Silvermana – co ocenia, do czego służy, kiedy się ją stosuje?

Skala Silvermana służy do obiektywnej oceny pracy układu oddechowego noworodka, czyli dziecka do ukończenia 28 dnia życia. Skala ta ocenia objawy oraz parametry kliniczne, które kontroluje się przez godzinę od porodu, a następnie co pół godziny. Metoda ta ocenia pięć łatwych w mierzeniu objawów i parametrów, które świadczą o problemach z oddychaniem oraz ryzyku niewydolności oddechowej.

Skala Silvermana ocenia ruchy przedniej ściany klatki piersiowej względem nadbrzusza, zapadanie się międzyżebrzy w trakcie brania wdechu, zapadanie się mostka podczas brania wdechu, ruchy skrzydełek nosa podczas brania wdechu, słyszalność wydechu (zwane także stękaniem wydechowym). Skala jest trzy stopniowa, za każdy oceniany parametr dziecko otrzymuje 0–2 punkty, które następnie są sumowane. Wynikiem świadczącym o braku duszności u dziecka oraz prawidłowym funkcjonowaniu układu oddechowego jest 0 punktów w skali Silvermana.  

Niewydolność oddechowa u noworodków – skąd się bierze?

Niewydolność oddechowa u noworodków najczęściej wynika z niedojrzałości układu oddechowego, zwłaszcza u wcześniaków. Do częstych przyczyn zaburzeń oddychania u noworodków zalicza się między innymi zespół zaburzeń oddychania po urodzeniu, wrodzone lub nabyte zapalenie płuc lub oskrzelików, bezdechy, wady wrodzone układu oddechowego, zaburzenia mięśniowo-nerwowe, obecność ciała obcego w drogach oddechowych, choroby neurologiczne oraz przejściowe zaburzenia oddychania po porodzie.  

Wyróżnia się dwa rodzaje niewydolności oddechowej u noworodków – hipodynamiczną oraz hiperdynamiczną. Niewydolność hipodynamiczna objawia się zwolnionym i płytkim oddechem, natomiast hiperdynamiczna charakteryzuje się obecnością przyspieszonego oddechu, widocznym dużym wysiłkiem oddechowym (wciąganie międzyżebrzy i mostka) oraz postękiwaniem.  

Skala Silvermana – tabelka z parametrami

Dla zrozumienia skali Silvermana pomocna będzie zawarta poniżej tabelka obrazująca, jak czytać tę metodę i jej wyniki.

Skala Silvermana jest trzystopniowa, tzn. że za każdy oceniany parametr możemy przyznać od zera do dwóch punktów.  

• I stopień – 0 punktów – stan prawidłowy
• II stopień – 1 punkt – obecna jest lekka niewydolność oddechowa,
• III stopień – 2 punkty – cechy ciężkiej niewydolności układu oddechowego.

Wynik 0 punktów oznacza prawidłową wydolność układu oddechowego, 1–5 punktów świadczy o małym ryzyku niewydolności oddechowej, 6 punktów i więcej oznacza wysokie ryzyko niewydolności układu oddechowego.  

Zespół zaburzeń oddychania noworodka

Zespół zaburzeń oddychania u noworodka (ZZO, ang. respiratory distress syndrome) charakteryzuje się obecnością przyspieszonego oddechu (powyżej 60/minutę), zasinienia skóry i błon śluzowych, bezdechami, widocznym zapadaniem się mostka i przestrzeni międzyżebrowych oraz stękania. Najczęstszą przyczyną zespołu zaburzeń oddychania noworodka są przejściowe zaburzenia oddychania (tachypnoe, czyli przyspieszony oddech), które są wywołane obecnością płynu owodniowego w płucach dziecka.

Zespół zaburzeń oddychania ma zazwyczaj łagodną postać, a objawy ustępują samoistnie. U dzieci urodzonych przedwcześnie najczęstszą przyczyną zespołu zaburzeń oddychania jest zbyt niski poziom surfaktantu, który produkowany jest w ostatnich tygodniach ciąży i odpowiada za prawidłową wymianę gazową w pęcherzykach płucnych.