złamanie kości udowej na rentgenie
Mateusz Burak

Złamanie kości udowej – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja

Złamanie kości udowej dotyczy głównie osób starszych, które narażone są na czynniki osłabiające strukturę kości. Jakie są najczęstsze rodzaje złamań kości udowej? Jak wygląda rehabilitacja złamanej kości udowej? Odpowiadamy.

Złamanie kości udowej – rodzaje

Okres starzenia organizmu człowieka niesie za sobą upośledzenie funkcji wielu narządów. Pojawiające się choroby zwyrodnieniowe, otyłość, osteoporoza, przerzuty nowotworowe czy pogorszenie sprawności fizycznej wiążą się z ryzykiem, często groźnych w skutkach upadków. Mowa tutaj o powikłaniach w postaci złamań osteoporotycznych kości udowej. Niosą one za sobą bardzo wiele implikacji i charakteryzuje je dość wysoka śmiertelność u osób w wieku podeszłym. Wśród bardzo poważnych konsekwencji wyróżnia się także możliwość uszkodzenia wielu ważnych struktur, jak okoliczne nerwy i naczynia krwionośne, zator tłuszczowy oraz infekcje bakteryjne. Rodzaje złamań kości udowej ustala się w oparciu o ich topografię.  

  • Złamanie szyjki kości udowej i złamanie krętarzowedotyczy osób starszych. Złamania w obrębie struktury głowy kości udowej uznawane są za bardzo rzadkie zjawisko. Częściej obserwuje się złamania podgłowowe i przezszyjkowe – dotyczą struktury szyjki. Anatomiczna klasyfikacja podpowiada możliwość złamania przezkrętarzowego, międzykrętarzowego i podkrętarzowego w tej okolicy.  
  • Złamania trzonu kości udowej – najczęściej są efektem działania sił bezpośrednich lub pośrednio doprowadzających do urazu. W pierwszym przypadku pojawia się złamanie wieloodłamowe, a w drugim spiralne. 
  • Złamania obwodowego końca kości udowej – sprawiają wiele trudności w leczeniu. Są rezultatem wypadków komunikacyjnych. Często generują wiele implikacji w postaci uszkodzenia naczyń krwionośnych, struktur nerwowych oraz aparatu więzadłowego stawu kolanowego. Najczęściej konieczne jest postępowanie mocno inwazyjne w postaci operacji.                                                                                

Złamanie kości udowej – przyczyny

Wśród przyczyn podaje się czynniki osłabiające strukturę kości. Mowa tutaj o nowotworach (szpiczak mnogi), zakażeniach, niektórych chorobach dziedzicznych mogących nawet w wyniku banalnego urazu osłabionej już i tak tkanki kostnej, doprowadzić do złamania uda. Postępująca osteoporoza i osteomalacja również predysponują do tego typu urazu. Gruźlica kości, stan zapalny tkanki kostnej, choroba Pageta, niedołężność starcza, upośledzenie funkcji mięśni, osteodystrofia nerkowa to również zwiększone ryzyko złamania. Podobnie jest w przypadku długotrwałego przyjmowania leków sterydowych, upadków, wypadków komunikacyjnych, uprawiania sportu z wysokim ryzykiem kontuzji czy źle zbilansowanej diety ubogiej w wapń.  

Złamanie kości udowej u osób starszych

Złamanie kości udowej u seniorów najczęściej jest wynikiem zrzeszotnienia kości – osteoporozy. Osłabienie tkanki kostnej sprawia, że nawet na pozór niegroźny upadek, jak np. osunięcie z krzesła na podłogę, może doprowadzić do złamania kości udowej lub kości biodrowej. Szczególnie niebezpieczne jest to dla kobiet po 70. roku życia, ze względu na towarzyszącą im wtedy bardzo często, wspomnianą osteoporozę. Śmiertelność wśród osób starszych wydaje się być dość wysoka. W początkowym okresie oszacowano ją na 10%, a w raz z upływem czasu może sięgnąć nawet 52%, co zostało podkreślone w badaniach naukowych. Uwzględniając wiek, topografię urazu, mechanizm oraz schorzenia współistniejące ustala się proces postępowania leczniczego oraz plan rehabilitacji.

Złamanie kości udowej u dzieci i osób dorosłych

Najczęstszą przyczyną złamania kości udowej u dzieci i dorosłych są wypadki komunikacyjne oraz uprawianie sportów mocno ekstremalnych. Brak odpowiedniego przygotowania, zabezpieczenia, często lekkomyślność mogą być czynnikiem ryzyka tego bardzo groźnego urazu. Wówczas bardzo istotne jest udzielenia we właściwy sposób pierwszej pomocy. Należy przede wszystkim unieruchomić złamaną kończynę zgodnie z obowiązującą zasadą Potta. Polega to na tym, że w przypadku uszkodzenia kości zakładamy usztywnienie na tę kość i dwa sąsiednie stawy. W sytuacji urazu w samym stawie unieruchamiamy także dwie sąsiednie kości.

Warto podkreślić, że w momencie gdy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym – widoczne struktury kostne, które wydostały się na zewnątrz przez powłoki skórne, nie wciskamy i nie nastawiamy ich. Obligatoryjnie przykrywamy je jałową gazą i staramy się unikać ruchów kończyną. Dalej postępujemy tak, jak mówi zasada Potta. Następnie należy zapewnić choremu szybki transport do szpitala.  

Powiązane produkty

Złamanie kości udowej – diagnostyka

Znamiennymi i typowymi objawami złamania kości udowej są:

  • trudności, ból, brak możliwości pełnego obciążania kończyny,
  • silny ból w trakcie próby rotacji na zewnątrz,
  • tkliwość palpacyjna miejsca złamania,
  • opuchlizna, zaczerwienienie, ucieplenie skóry,
  • może wystąpić natychmiastowe skrócenie kończyny.

Diagnostyka przez lekarza to wykonanie badań obrazowych. Zdjęcie rentgenowskie w projekcji przednio-bocznej miednicy i osiowej stawu pozwala sklasyfikować rodzaj złamania, jego rozległość oraz wielkość ewentualnych odłamów kostnych. Na tej podstawie ustala się schemat dalszego postępowania. W przypadku wątpliwości co do obrazu rentgena zleca się badanie rezonansu magnetycznego.

W sytuacji braku uchwytnej przyczyny silnych dolegliwości dokonuje się różnicowania pomiędzy zwichnięciem stawu, złamaniem krętarzowym, złamaniem szyjki, krętarza, miednicy, przerzutami nowotworowymi, a ewentualnymi zmianami o charakterze zwyrodnieniowo-wytwórczym w fazie ostrej.  

Złamanie kości udowej – leczenie i możliwe powikłania

Podstawowym celem leczenia jest odtworzenie ciągłości tkanki kostnej, fizjologicznych relacji, zespolenia, które umożliwi proces regeneracji i odbudowy. Poprzez to z kolei dąży się do szybkiej pionizacji i przywrócenia pełnej funkcji kończyny dolnej z zachowaniem możliwie najlepszych warunków biomechanicznych podczas aktywności takich jak transfery, chód czy bieg.

Leczenie nieoperacyjne niesie za sobą wysokie ryzyko ogólnych powikłań wynikających z konieczności unieruchomienia przez bardzo długi czas. Dlatego decyzję o jego wdrożeniu podejmuje się tylko  sytuacji bezwzględnego przeciwwskazania do leczenia inwazyjnego, jakim jest operacja. Polega ono na stosowaniu unieruchomienia w postaci buta derotacyjnego lub buta gipsowego z tzw. poprzeczką derotacyjną, zaleca się sadzanie w łóżku oraz jazdę na wózku aktywnym. Odłamy kostne, które w drodze leczenia zachowawczego trą o siebie, indukują silne dolegliwości oraz wykluczają możliwość prawidłowego zrastania.

W sytuacji braku przeciwwskazań najczęściej podejmuje się decyzję  o  wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego 12–24 godziny od urazu. Jest to jednak procedura obciążająca. W związku z tym lekarz może podjąć decyzję – w uzasadnionym przypadku o częściowej alloplastyce. Pionizacja i chód są wdrażane w trzeciej dobie po operacji. Po wypisaniu ze szpitala – 10 dni, pacjent dostaje zalecenia, aby poruszać się z użyciem zaopatrzenia ortopedycznego jak kule czy balkonik.

Zespolenie odłamów kości udowej w rezultacie złamania z przemieszczeniem z wykorzystaniem gwoździ śródszpikowych jest stosowane u pacjentów w wieku 50–60 lat. Po operacji kładzie się nacisk na jak najszybsze sadzanie w łóżku, pionizację oraz chód z odciążeniem operowanej kończyny.  

Złamanie kości udowej – rehabilitacja

Rehabilitacja w przypadku leczenia nieoperacyjnego to przede wszystkim właściwa pielęgnacja oraz ćwiczenia przeciwzakrzepowe: sadzanie w łóżku, zachęcanie do jazdy na wózku aktywnym, stosowanie materacy przeciwodleżynowych, oklepywanie, zmiana pozycji. Zapobiega to powikłaniom w postaci: odleżyn, zapalenia dróg moczowych, zatorów, zapalenia płuc czy niewydolności krążeniowo-oddechowej.

Rehabilitacja w przypadku leczenia operacyjnego  z wykorzystaniem endoprotezy stawu biodrowego polega na stosowaniu pionizacji, ćwiczeń  i stopniowego włączania aktywności chodu. Postępowanie może się różnić w zależności od topografii złamania i zastosowanej metody operacyjnej. Po endoprotezoplastyce bardzo szybko wdrażamy pionizację, ćwiczenia izometryczne pośladków oraz ud – mięśni czworogłowych. Fizjoterapeuta zaleca także ćwiczenia oddechowe i ogólnorozwojowe. Ważne jest także utrzymanie właściwego zakresu ruchomości w stawie skokowym. Należy pamiętać, aby kończyna dolna była odpowiednio zabezpieczona – zakaz rotacji do wewnątrz oraz ruchu przywiedzenia, ze względu na możliwość uszkodzenia endoprotezy. Około 2–4 tygodnia wprowadza się naukę chodu. Około 6–12 tygodnia można już obciążać kończynę, 12–16 tydzień to najczęściej pełen zrost kostny, ćwiczenia w otwartych łańcuchach kinematycznych i pełne obciążanie kończyny. Cały czas stosujemy profilaktykę przeciwzakrzepową w postaci wykonywania szybkich ruchów stopami w górę i w dół.

Przykładowym ćwiczeniem izometrycznym mięśni pośladkowych jest naprzemienne ich napinanie i rozluźnianie  w siadzie lub leżeniu. Natomiast w przypadku mięśnia czworogłowego mechanizm wygląda analogicznie z tym, że próbujemy wzbudzić napięcie na przedniej części uda. W tym celu mocno prostujemy kończynę dolną w kolanie, w pozycji leżenia na plecach. 

  1. G. Heidukewych, Results of internal fixation of pauwels Type-3 vertical femoral neck fractures, „JBJS Am nr 2 2009.
  2. K. Łoboda, A. Gądek, K. Papież, K. Pokrowiecki, Wczesne wyniki leczenia operacyjnego złamań szyjki kości udowej całkowitą alloplastyką bezcementową stawu biodrowego, „Przegląd Lekarski, nr 9 2013.
  3. P. Małdyk, Zasady profilaktyki, rozpoznawania i leczenia osteoporotycznych złamań kości, Strony Krajowego Konsultanta w Dziedzinie Ortopedii Traumatologii Narządu Ruchu i Prezesa Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, „Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, nr 1 2012.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij