
Kwasy BHA a skóra – co warto wiedzieć?
Hydroksykwasy to stosunkowo liczna grupa związków chemicznych. Wyróżniono w niej pewne podgrupy zawierające cząsteczki o podobnej budowie chemicznej i właściwościach, znane pod akronimami AHA, BHA czy PHA. W poniższym tekście przybliżamy kwasy BHA, czyli beta hydroksykwasy.
Już od wielu dekad hydroksykwasy stosuje się w praktyce klinicznej do leczenia różnorodnych schorzeń skóry. Można powiedzieć, że wprowadzenie tej grupy składników aktywnych do praktyki dermatologicznej zrewolucjonizowało kanony pielęgnacji skóry. Znajdziemy je w składach preparatów przeznaczonych do terapii trądziku, rybiej łuski, zrogowaceń, brodawek, łuszczycy, efektów fotostarzenia skóry i wielu innych schorzeń naszego największego organu.
Kwasy BHA – charakterystyka i rodzaje
Hydroksykwasy (kwasy hydroksylowe) to grupa kwasów organicznych, które w swoich cząsteczkach prócz grupy kwasowej (w nomenklaturze nazywanej karboksylową) posiadają też grupę hydroksylową. Taka budowa chemiczna powoduje, że łączą w sobie właściwości zarówno kwasów, jak i alkoholi. Zalicza się do nich:
- α-hydroksykwasy AHA (ang. Alpha-Hydroxy Acid),
- β-hydroksykwasy BHA (ang. Beta-Hydroxy Acid),
- poli-hydroksykwasy PHA (ang. Poly-Hydroxy Acids).
Odmiany hydroksykwasów różnią się położeniem grupy hydroksylowej. W beta hydroksykwasach znajduje się ona przy drugim atomie węgla (atomie beta (β)) sąsiadującym z grupą karboksylową (licząc w kolejności od grupy karboksylowej HCOO–C(α)–C(β)–C(γ)…–C(ω)).
Zastosowanie kwasów BHA – gdzie można je znaleźć?
Ze względu na właściwości kwasów BHA, a zwłaszcza kwasu salicylowego, znaleziono im zastosowanie w kosmetyce i w branży farmaceutycznej. Znajdziemy je w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji cery (zwłaszcza trądzikowej i noszącej ślady przebarwień wywołanych kąpielami słonecznymi), w preparatach o działaniu przeciwdrobnoustrojowym (np. alkoholu salicylowym, czyli alkoholowym roztworze kwasu salicylowego). Mogą także być środkami konserwującymi dodawanymi do kosmetyków.
Jakie zastosowanie mają kwasy BHA w branży kosmetycznej?
Kwasy BHA w branży kosmetycznej stosuje się w ramach składników:
- złuszczających (usuwając zbędną warstwę naskórka, ułatwiają przenikanie do głębszych warstw skóry innych związków aktywnych),
- normalizujących pory oraz regulujących wydzielanie sebum (przenikając przez warstwę łojową, mają szansę dotrzeć do mieszków włosowych, których ujście zostało zablokowane przez zaskórniki),
- poprawiających koloryt skóry oraz redukujących przebarwienia słoneczne,
- przeciwbakteryjnych,
- przyspieszających proces odnowy komórkowej (poprawiając strukturę skóry, redukując płytkie zmarszczki czy blizny).
Właściwości kwasów BHA
Kwasy BHA – podobnie jak bardziej popularne kwasy AHA – wywołują efekt łuszczenia, redukują płytkie zmarszczki, pozytywnie wpływają na koloryt i strukturę skóry. Niemniej oprócz podobnej efektywność ich nieocenioną zaletą jest niższa tendencja do wywoływania podrażnień skóry. Co więcej, ze względu na swoją budowę, rozpuszczają się nie tylko w wodzie, ale także w tłuszczach. Cecha ta sprawia, że przenikają przez warstwę łojową skóry i normalizują pory, jak również wydzielanie sebum.
Jak stosować kwasy BHA? Zabieg w gabinecie czy w domu?
Kwasy BHA znajdziemy w wielu produktach przeznaczonych do oczyszczania (piankach, żelach czy maskach, zwłaszcza tych z dopiskiem „na zaskórniki” oraz „na trądzik”), nawilżania (tonikach, kremach, serach, maskach) czy eksfoliacji skóry (peelingach chemicznych). Również w kosmetykach do konkretnych obszarów ciała, jak np. kremach pod oczy. Bywają składnikami podkładów. Znajdują się także w profesjonalnych preparatach, używanych w zabiegach przez wykwalifikowany personel (kosmetologów lub dermatologów). Takimi działaniami są peelingi chemiczne wykonywane w gabinetach kosmetycznych. Tego typu preparaty często mają mieszankę kwasów zawierających grupy hydroksylowe. Wówczas przeprowadza się np. eksfoliację kwasami AHA i BHA. Wybór między zabiegiem w gabinecie a domowym zaciszu zależy wyłącznie do nas. W przypadku zabiegów domowych stężenie kwasów BHA w produktach będzie niższe (rzędu kilku %) niż używane przez profesjonalistów.
Kwasy stosowane na skórę uwrażliwiają ją na działanie promieniowania UV. Dlatego niezależnie od wyboru pielęgnacji, jeżeli używamy kwasów BHA, koniecznie musimy zadbać o ochronę przeciwsłoneczną.
Na co zwracać uwagę przy zakupie produktów z kwasami BHA? Do jakiej cery?
Wybór kosmetyku z kwasami BHA nie powinien ograniczać się do sprawdzenia, czy wybrana substancja jest wymieniana w składzie produktu. Powinniśmy również zwrócić uwagę na stężenie składnika aktywnego oraz pH produktu, które zapewni maksymalną efektywność. Dla kwasu salicylowego optymalne pH zawiera się w przedziale 3–4.
Decydując się na domową pielęgnację z kwasem salicylowym, warto wybrać jeden produkt, który będzie go zawierał. Kwasy potrzebują czasu na wchłonięcie przez skórę. Z tego powodu lepszą efektywność będą miały preparaty, które pozostaną na twarzy po uprzednim nałożeniu (np. serum, kremu czy toniku z kwasem BHA).
Kwasy BHA – przeciwwskazania
Decydując się na używanie kwasów BHA, powinniśmy wiedzieć, czy istnieją przeciwwskazania do ich stosowania. W przypadku zabiegu profesjonalnego osoba wykonująca go przedstawi nam możliwe działania niepożądane. Jeżeli stosujemy kwasy BHA w domu, sami musimy zadbać o nasze bezpieczeństwo!
Kwasy BHA ogólnie są dobrze tolerowane. Jak w przypadku każdego składnika aktywnego głównym przeciwwskazaniem do jego użytkowania jest wrażliwość na sam składnik oraz jego pochodne (np. w przypadku kwasu salicylowego jest to wrażliwość na salicylany). Nie stosuje się kwasów BHA na otwarte rany oraz podczas wysokiej aktywności słońca (np. latem lub jeżeli planujemy egzotyczne podróże), jak również gdy planuje się wizytę w solarium.
Łączenie kwasów BHA i retinoidów również jest niewskazane.
Uczulenie na kwasy BHA – jak się objawia?
Reakcja alergiczna na kwasy BHA może objawiać się różnie, w zależności od użytego stężenia oraz stopnia nasilenia alergii na wybrany składnik aktywny. Na skórze mogą pojawić się zmiany np. pokrzywka, może wystąpić obrzęk, alergiczny nieżyt nosa, w przypadku silnej alergii nawet reakcje anafilaktyczne.