Selektywne zaburzenie odżywiania – przyczyny, objawy i leczenie wybiórczego jedzenia
Katarzyna Turek-Kawecka

Selektywne zaburzenie odżywiania – przyczyny, objawy i leczenie wybiórczego jedzenia

Wielu rodziców czy opiekunów dzieci uważa, że zakres jedzonych przez nie produktów jest zbyt mały i że są one strasznie wybredne. Taką osobę często określa się słowem „fusyt”, co zgodnie z definicją oznacza człowieka wybrednego, który nie wszystko jada, często krzywi się na jedzenie i odmawia konsumpcji oraz ma specyficzne przyzwyczajenia żywieniowe. Większość osób ma jakieś produkty, których nie lubi, a zazwyczaj w młodości ilość rzeczy, których dziecko nie chce jeść jest jeszcze większa. Kiedy należy się martwić taką sytuacją? Kiedy jest to tylko dziecięca wybiórczość, a kiedy poważny problem? 

Selektywne zaburzenie odżywiania – czym jest? 

Selektywne zaburzenie odżywiania (SED, ang. Selective Eating Disorder, jedzenie wybiórcze) charakteryzują się odczuwaniem silnego lęku przed jedzeniem. Osoba, która choruje na to zaburzenie, zazwyczaj je kilka: jeden, czasem dwa lub trzy rodzaje pożywienia, często bardzo mocno skonkretyzowane (nawet marka produktu spożywczego). Nierzadko są to mało odżywcze produkty, jak na przykład frytki czy chleb. 

Kryteriami opisującymi selektywne odżywianie się są: 

  • ograniczanie ilości i jakości jedzenia przez okres minimum 2 lat, 
  • brak chęci i odmawianie próbowania nowych produktów spożywczych, 
  • brak zniekształceń poznawczych i zaabsorbowania się kształtem i masą ciała, 
  • nieobecność obaw przed udławieniem się lub wymiotowaniem, 
  • masa ciała może być prawidłowa, zbyt niska lub zbyt wysoka. 
Mówiąc o selektywnym zaburzeniu odżywiania, nie sposób nie wspomnieć o zaburzeniu polegającym na ograniczaniu lub unikaniu przyjmowanych pokarmów – AFRID (ang. Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder), które definiowane jest jako zakłócenie odżywiania się lub jedzenia połączone z niezaspokajaniem potrzeb odżywczych i/lub energetycznych i wiąże się z niską masą ciała lub spowolnieniem wzrostu, znacznymi niedoborami odżywczymi, koniecznością przyjmowania suplementacji lub żywienia dojelitowego. 

Dowiedz się więcej, jakie są inne rodzaje zaburzeń odżywiania.

Selektywne zaburzenie odżywiania – czy jest groźne? Jakie niesie ze sobą konsekwencje? 

Zdrowa dieta to dieta urozmaicona, która dostarcza wszystkich niezbędnych organizmowi do funkcjonowania składników. Zakłada ona spożycie wielu różnych produktów, z różnych grup spożywczych. Każdy organizm żywy potrzebuje określonej ilości kalorii, białek, tłuszczy, węglowodanów oraz witamin i składników mineralnych. Spożywając tylko kilka produktów, nie ma możliwości pokrycia zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki. Każdy z nich niedostarczony w odpowiedniej ilości może okazać się niedoborowy i powodować niebezpieczne dla zdrowia skutki mogące się objawiać na wiele sposobów, zależnie od tego, o który konkretny składnik chodzi.

Przeczytaj artykuł o tym, jakie są konsekwencje niedożywienia białkowego.

Niewypełnianie zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki u dzieci może wiązać się z poważnymi skutkami rozwojowymi – w tym także zatrzymaniem wzrostu lub upośledzeniem rozwoju. 

Polecane dla Ciebie

Selektywne zaburzenie odżywiania (jedzenie wybiórcze) – przyczyny 

Przyczyny selektywnych zaburzeń odżywiania leżą w psychice. Najczęściej są to traumatyczne przeżycia nacechowane bardzo silnymi emocjami z jedzeniem w roli głównej. Do takich wydarzeń można zaliczyć: zakrztuszenie się czy silne wymioty. Czasem zdarza się, że jest to śmierć bliskiej osoby. Dwa najbardziej znane przypadki SED to historie dwóch Brytyjek. 20-letnia Hanna Little od dzieciństwa przez 15 lat żywiła się tylko frytkami, a Abi Stroud od 10. roku życia jadła tylko frytki, biały chleb i ser żółty jednej marki. W obydwu przypadkach powodem była trauma, u drugiej z dziewczynek chodziło o śmierć ukochanej babci. Znanych jest wiele przypadków, gdzie dzieci po na przykład po zakrztuszeniu się jednym warzywem przez wiele lat nie wzięły do ust żadnego innego. Coraz częściej dostrzegana jest także zależność pomiędzy selektywnymi zaburzeniami odżywiania, a autyzmem oraz związek z zaburzoną integracją sensoryczną (inne odczuwanie zmysłu smaku, węchu, dotyku). 

Dowiedz się, dlaczego dziecko nie chce jeść.

Selektywne zaburzenie odżywiania – objawy 

Objawem SED u małych dzieci może być płacz, krzyk lub odruch wymiotny, wypluwanie lub wyrzucanie pokarmu. Osoba dotknięta tym zaburzeniem odmawia przyjmowania pokarmów o konkretnej konsystencji, smaku lub zapachu. Chory może odczuwać silny lęk przed łączeniem i mieszaniem różnych smaków i konsystencji. Łączy się to bardzo mocno z silnymi emocjami i próby zmuszania do jedzenia mogą tylko nasilić problem. 

Sprawdź: preparaty na apetyt dla dzieci.

Selektywne zaburzenie odżywiania – leczenie 

To, w jaki sposób leczyć selektywne zaburzenia odżywiania, zależy od ich przyczyny. Jeśli powodem pojawiania się wybiórczości pokarmowej są zaburzenia integracji sensorycznej, to wskazane jest podjęcie terapii SI. Prowadzą ją logopedzi, psychologowie oraz niektórzy fizjoterapeuci. Jeśli powodem jest jakieś traumatyczne przeżycie, konieczna będzie psychoterapia, najlepiej w podejściu poznawczo-behawioralnym. Opisane zostały także przypadki, gdzie skuteczna okazała się być hipnoza. Najważniejsze jest zdiagnozowanie przyczyny i włączenie do terapii wszystkich niezbędnych specjalistów. Często poza wymienionymi przydatnym może być także lekarz oraz dietetyk ze znajomością tematów z zakresu psychologii odżywiania i psychodietetyk. 

  1. C. Jacobi, G. Schmitz, W. S. Agras, Is picky eating an eating disorder?, „International Journal of Eating Disorders”, nr 41 (7) 2008.
  2. D. Nicholls, D. Christie, L. Randall, B. Lask, Selective Eating: Symptom, Disorder or Normal Variant, „Clinical Child Psychology and Psychiatry”, nr 6 (2) 2001.
  3. N. Zucker, W. Copeland, L. Franz, K. Carpenter, L. Keeling, A. Angold, H. Egger, Psychological and Psychosocial Impairment in Preschoolers With Selective Eating, „PEDIATRICS”, nr 136 (3) 2015. 
  4. A. Brytek-Matera, Zaburzenia odżywiania się, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2021. 
  5. A. Krogulska, E. Gaweł, Zaburzenia karmienia u dzieci – codzienny problem każdego pediatry, „Pediatria Polska”, nr 92 (1) 2017.
  6. B. Ziółkowska, Zaburzenie polegające na ograniczaniu/unikaniu przyjmowania pokarmów – rozważania w świetle wyników badań, „Pediatria Polska”, nr 92 (6) 2017. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Czy można od urodzenia nie czuć bólu? Co to jest analgezja?

    Ból jest wpisany w ludzkie istnienie. Wbrew pozorom to zjawisko pozytywne, ponieważ informuje nas o zagrożeniach zdrowia, a nawet życia. Jednakże są ludzie, którzy nie są zdolni do odczuwania bólu, cierpią bowiem na analgezję wrodzoną.

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić się śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest tego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jeast chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij