Opatrunek hydrokoloidowy – jak działa i kiedy go stosować?

Raną nazywamy naruszenie fizjologicznej ciągłości tkanek na skutek zewnętrznych czynników chemicznych, fizycznych, mechanicznych, cieplnych lub w wyniku zabiegu chirurgicznego. Prawidłowo przeprowadzony proces gojenia rany umożliwia przywrócenie pełnej ciągłości oraz funkcjonalności uszkodzonej tkanki. Kluczowym elementem jest dobór odpowiedniego opatrunku. Jednym z nich jest nowoczesny opatrunek hydrokoloidowy stosowany w leczeniu trudno gojących się ran. 

1. Opatrunek hydrokoloidowy – co to jest?
2. Jak działa opatrunek hydrokoloidowy?
3. Kiedy stosuje się plastry hydrokoloidowe?
4. Jak nakładać i zdejmować plaster hydrokoloidowy?
5. Opatrunek hydrokoloidowy – przeciwskazania do stosowania 

Opatrunek hydrokoloidowy – co to jest?

W latach 60. ubiegłego wieku brytyjski lekarz George Winter zaproponował przełomową koncepcję wilgotnego leczenia ran. Wykazał, że przy odpowiednim poziomie wilgotności materiału opatrunkowego, odnawianie naskórka i tym samym proces gojenia się rany zachodzą dwukrotnie szybciej niż w przypadku stosowania tradycyjnego opatrunku. Ponadto wilgotne środowisko zapobiega wysuszaniu rany i tworzeniu się strupa, który może pozostawiać na skórze nieestetyczne blizny. Dalsze badania oraz intensywny rozwój technologii dały początek nowoczesnym formom opatrunków stosowanych w leczeniu trudno gojących się ran. 

Opatrunki hydrokoloidowe występują w postaci plastrów, pasty lub żelu, co umożliwia wykorzystanie ich w leczeniu ran o różnej wielkości i kształcie oraz ran głębokich. Plaster hydrokoloidowy składa się z dwóch warstw – wewnętrznej, pokrytej substancją samoprzylepną zawierającą karboksymetylocelulozę, pektynę i żelatynę zawieszoną w macierzy polimerowej oraz zewnętrznej, którą tworzy cienka warstwa pianki poliuretanowej umożliwiającej wymianę gazową. Stosowanie opatrunku hydrokoloidowego w postaci pasty lub żelu przy leczeniu ran głębokich wymaga dodatkowo użycia opatrunku wtórnego (plaster wodoodporny), co zapobiega wyciekaniu preparatu z rany. 

Jak działa opatrunek hydrokoloidowy?

Wewnętrzna warstwa opatrunku pokryta hydrokoloidem w zetknięciu z wydzieliną z rany wchłania wilgoć, pęcznieje i zamienia się w miękki żel, który wiąże ze sobą wysięk oraz obumarłą skórę. Sprzyja to skutecznemu oczyszczaniu oraz idealnemu dopasowaniu się opatrunku do kształtu i wielkości rany, co zapewnia ochronę przed zanieczyszczeniami i patogenami z zewnątrz. Tworzący się żel zwiększa ciśnienie pod opatrunkiem, wpływając tym samym na zahamowanie produkcji wysięku.

Opatrunki hydrokoloidowe zapewniają ciągłą wilgotność w ranie oraz zmniejszają dolegliwości bólowe, ochraniając odsłonięte zakończenia nerwowe. Zastosowanie hydrokoloidowego opatrunku obniża pH rany (lekko kwaśny odczyn), co sprzyja zwiększonemu napływowi granulocytów wielojądrzastych (elementy układu immunologicznego) i hamuje namnażanie bakterii. Wymienione właściwości opatrunku stymulują proces angiogenezy (tworzenie naczyń krwionośnych) i proces ziarninowania, przyspieszając tym samym gojenie się rany. 

Kiedy stosuje się plastry hydrokoloidowe?

Opatrunki hydrokoloidowe dedykowane są przeznaczone do ran z niewielkim lub umiarkowanym wysiękiem, bez oznak infekcji. Stosowane są w leczeniu:

• oparzeń pierwszego i drugiego stopnia,
• owrzodzenia podudzi,
• odleżyn,
• ran chirurgicznych zostawionych do wygojenia metodą otwartą, 
• ran powstałych w miejscach po pobraniu przeszczepu, 
• płytkich ran ostrych oraz otarć skóry.

Plastry hydrokoloidowe stosowane są również w leczeniu opryszczki wargowej i okolic nosa. Zapobiegają rozprzestrzenianiu się wirusa, zakażeniu rany oraz działają łagodząco na uczucie swędzenia. Plastry hydrokoloidowe na opryszczkę uniemożliwiają wytworzenie strupa, dzięki czemu nie ma ryzyka pozostawienia blizny. W aptekach dostępne są również hydrokoloidowe plastry na pęcherze i odciski, które, działając jak druga skóra, przynoszą ulgę w bólu oraz zmniejszają ucisk na skórę. 

Jak nakładać i zdejmować plaster hydrokoloidowy?

Opatrunek hydrokoloidowy, w zależności od intensywności wysięku, może pozostawać na ranie maksymalnie do 7 dni. Moment zmiany opatrunku wyznacza również wielkość bąbla powstałego po pochłonięciu wysięku. Jeżeli przekracza on linię indykatora zmiany (linia nadrukowana na zewnętrznej stronie plastra) lub doszło do wycieku, należy zmienić opatrunek na nowy. 

Następnie należy usunąć papier zabezpieczający plaster i umieścić go na skórze tak, aby środek opatrunku znajdował się nad środkiem rany. W przypadku trudnych miejsc opatrunek można dodatkowo zabezpieczyć przylepcem. 

W celu zdjęcia opatrunku hydrokoloidowego należy delikatnie unieść brzeg opatrunku i powoli odklejać wszystkie krawędzie opatrunku od skóry. Następnie delikatnie usunąć pozostałą część plastra. Hydrokoloidy, w porównaniu do tradycyjnych opatrunków, nie przyklejają się do rany, dzięki czemu ich usuwanie jest łatwiejsze i mniej bolesne. 

Opatrunek hydrokoloidowy – przeciwskazania do stosowania 

Jeżeli w miejscu stosowania opatrunku hydrokoloidowego pojawiają się objawy stanu zapalnego – obrzęk, zaczerwienienie, uczucie nadmiernego ciepła lub uczucie pulsowania, należy niezwłocznie usunąć opatrunek i skontaktować się z lekarzem. Nie należy stosować opatrunku hydrokoloidowego w przypadku występowania nadwrażliwości na którykolwiek ze składników.