Odstające łopatki – przyczyny, fizjoterapia, ćwiczenia na wystające łopatki

Odstające łopatki – anatomia 

Łopatki to parzyste elementy kostne szkieletu. Mają kształt trójkątny i zlokalizowane są w górnej części pleców, po obydwu stronach. Ich symetryczne ustawienie oraz właściwa odległość od kręgosłupa warunkują niezachwiane funkcjonowanie obręczy barkowej oraz pozostałych elementów narządu ruchu. Punkty kostne znajdujące się na powierzchni łopatki stanowią zarówno ważny element linii referencyjnych wykorzystywanych w anatomii, jak i miejsce przyczepu włókien mięśniowych.  

Za właściwe ustawienie klatki piersiowej i opisywanych struktur kostnych odpowiadają m.in. mięśnie łopatki, takie jak: mięśnie równoległoboczne większe i mniejsze, mięsień zębaty przedni, mięsień zębaty tylny w tym mięsień zębaty tylny górny i kilka innych.  

Odstające łopatki – przyczyny 

Podczas nieustannego zaokrąglania pleców dochodzi do protrakcji, czyli przesunięcia zarówno barków, jak i łopatek do przodu. To generuje przykurcze w obrębie mięśni klatki piersiowej oraz nadmierne rozciągnięcie mięśni odpowiadających za utrzymywanie wyprostowanych pleców. Do tego bardzo często dołącza pogłębienie fizjologicznej lordozy szyjnej i nadmierne napięcie mięśni karku oraz szyi.  

Ten początkowo estetyczny problem może z czasem przeobrazić się w niezwykle poważną dolegliwość bólową utrudniającą normalne funkcjonowanie (utrwalona asymetria barków, asymetria łopatek, łopatka skrzydlata). Może także doprowadzać do przeciążeń i być podłożem dla bardzo wielu kontuzji i urazów.  

Odstające łopatki – rehabilitacja 

Rehabilitacja w przypadku protrakcji łopatek rozpoczyna się od przeprowadzenia właściwej diagnostyki. W tym celu konieczna jest wizyta u ortopedy oraz u fizjoterapeuty. Poza wzrokową oceną ustawienia łopatek stosuje się także szereg testów klinicznych (m.in. test ścienny Degi, pomaga on w wykryciu przykurczów mogących rzutować na postawę ciała) oraz niekiedy diagnostykę obrazową - zdjęcia rentgenowskie kręgosłupa.  

Krzywe, odstające łopatki mogą także generować dolegliwości bólowe. Jeśli tak się dzieje, przeprowadzane są również testy służące wykryciu źródła bólu. Jednym z takich jest test Apleya, zwany także testem draśnięcia. Ból w łopatce oraz okolicy barku podczas jego wykonania może świadczyć o uszkodzeniu stożka rotatorów.  

Odstające łopatki – ćwiczenia 

Ćwiczenia na odstające łopatki pozwalają m.in. na przeciwdziałanie skutkom odstających łopatek w postaci skoliozy. Konieczna jest stała opieka fizjoterapeuty.  

Przykładowy zestaw ćwiczeń to: 

1. Pozycja: leżenie na brzuchu, pod brzuchem zrolowany ręcznik, przed głową w odległości kilkudziesięciu centymetrów pionowy wałek. Ręce ustawione w odwiedzeniu 90 stopni, w pięściach 0,5 kg woreczki. Ruch polega na przenoszeniu rąk do przodu, tuż nad ziemią, uderzając woreczkami o siebie za wałkiem. Ćwiczenie należy powtórzyć 10 razy. 
2. Pozycja: leżenie na brzuchu, pod brzuchem zrolowany ręcznik. Ruch polega na unoszeniu głowy oraz rąk nad podłożem. Ręce należy ustawić w pozycji skrzydełek. Następnie utrzymujemy napięcie 3-5 sekund. Ćwiczenie powtarzamy 10 razy. 
3. Pozycja: stanie w rozkroku na szerokości bioder, głowa i tułów ustawione w symetrii. W rękach taśma Thera-Band w kolorze czerwonym trzymana tak, aby móc uzyskać napięcie podczas rozciągania. Ruch polega na rozciąganiu taśmy rękami w taki sposób, aby ręce końcowo były ustawione w odwiedzeniu w stawach ramiennych, a taśma układała się na klatce piersiowej. Napięcie powinno być odczuwane w obrębie mięśni łopatek. Ćwiczenie powtarzamy 10-15 razy. 
4. Pozycja: klęk podparty, ręce ułożone przed sobą na macie. Ruch polega na przesunięciu rąk do przodu maksymalnie daleko bez ich odrywania i utrzymaniu pozycji końcowej przez 3-5 sekund. Ćwiczenie powtarzamy 10-15 razy. 
5. Pozycja: leżenie przodem, ręce i nogi wyprostowane i złączone. Pod brzuchem zrolowany ręcznik. Ruch polega na jednoczesnym unoszeniu głowy, która ma być w przedłużeniu kręgosłupa, rąk oraz nóg. Pozycję skrajną utrzymujemy 3-5 sekund. Ćwiczenie należy powtórzyć 10-15 razy.  
6. Pozycja: leżenie tyłem, kończyny dolne ugięte w stawach biodrowych i kolanowych. Pod stopami taśma Thera-Band. Jej pozostałe dwa końce umieszczone w rękach zaciśniętych w pięści. Ruch polega na rozciąganiu taśmy rękami i ustawianiu ich w pozycji skrzydełek, tak, aby całe kończyny górne przylegały do podłoża. Jednocześnie należy postarać się unieść biodra do linii łączącej kolana i barki. Taką pozycję warto utrzymać minimum 4 sekundy. Ćwiczenie powtarzamy 10-15 razy. 

Ćwiczenia na wyrównanie łopatek muszą być wykonywane systematycznie. Tylko w taki sposób można wypracować nawyk utrzymywania prawidłowej postawy. Bardzo dobrym sposobem, szczególnie dla osób dorosłych jest także wykonywanie pompek na odstające łopatki, gdyż poprawiają one napięcie mięśni zębatych przednich odpowiadających za stabilizację tych struktur. Niekiedy zastosowanie ćwiczeń może okazać się niewystarczające. Wówczas konieczna jest konsultacja ze specjalistą i możliwe, że niezbędne będzie zastosowanie gorsetu na odstające łopatki jako element wspomagający terapię.  

Protrakcja jest także wskazaniem do zastosowania kinesiotapingu, który wspomaga wyrabianie nawyku prawidłowej postawy. Warto zadbać także o warunki do utrzymywania dobrej pozycji podczas odrabiania lekcji przez dziecko czy w czasie pracy przy komputerze. Krzesło z wyprofilowanym oparciem, podparcie pod stopy, monitor na wysokości wzroku oraz odpowiednia wysokość biurka to jedne z tych elementów, które razem z ćwiczeniami pomogą na odstające łopatki. Aktywność fizyczna, regularne uprawianie sportu również są wskazane.