Niedrożność jelit – objawy, przyczyny, leczenie. Co poprawi pracę jelit?
Piotr Ziętek

Niedrożność jelit – objawy, przyczyny, leczenie. Co poprawi pracę jelit?

Niedrożność jelit to stan, w którym zaburzony jest transport resztek pokarmu przez jelito cienkie i grube. Objawia się ona bólem brzucha, nudnościami, wymiotami, zatrzymaniem gazów oraz stolca. W jaki sposób leczy się niedrożność jelit? Co robić, by poprawić pracę przewodu pokarmowego?

Niedrożność jelit to stan, w którym dochodzi do zatrzymania przemieszczania się treści jelitowej. Rozwija się ona zwykle w jednym z trzech mechanizmów, tj.: porażenia perystaltyki, przeszkody mechanicznej lub zaburzeń ukrwienia. Ostra niedrożność często wymaga leczenia chirurgicznego. Nieleczona prowadzi z kolei do rozwoju tzw. ostrego brzucha i może być stanem zagrażającym życiu. 

Niedrożność jelit – na czym polega? 

Niedrożność jelit polega na zatrzymaniu pasażu treści jelitowej. W częściach jelit znajdujących się przed przeszkodą gromadzą się wówczas resztki treści pokarmowej i woda. Takie środowisko sprzyja bardzo szybkiemu namnażaniu się bakterii. Te z kolei wytwarzają w procesie fermentacji dużą ilość gazów, co prowadzi do jeszcze większego wzrostu ciśnienia w jelicie i rozdęcie jego ściany. Rozciągnięcie ściany jelita powoduje zaburzenia w przepływie krwi. Skutkuje to zjawiskiem translokacji, czyli przemieszczenia bakterii ze światła jelita do jamy otrzewnej i do krwi. Często rozwijają się też zaburzenia elektrolitowe. Wspomniane zaburzenia odpowiadają za przyczyny niedrożności jelit, spośród których najbardziej typowe są bóle brzucha, nudności i wymioty, zatrzymanie oddawania stolca i gazów. 

Przyczyny niedrożności jelit 

Niedrożność jelit może być powodowana przez trzy różne mechanizmy. Najczęstszym z nich jest zadzierzgnięcie fragmentu jelita. Fragment jelita zostaje wówczas zaciśnięty przez otaczające tkanki, co utrudnia pasaż i ukrwienie jelita. Niedrożność tego typu najczęściej rozwija się z powodu pooperacyjnych lub pozapalnych zrostów wewnątrz jamy brzusznej. Rzadziej ma ona miejsce w przebiegu przepukliny pachwinowej, wgłobienia lub skrętu jelita. Niedrożność z zadzierzgnięcia może być także spowodowana w wyniku wgłobienia jelita. Problem ten występuje głównie u małych dzieci.  

Kolejny rodzaj to niedrożność mechaniczna. Oznacza ona zatkanie światła przewodu pokarmowego. Najczęściej przeszkodą powodującą niedrożność jelit jest guz jelita lub sąsiednich narządów. Rzadziej materiałem powodującym zator w jelicie może być kamień żółciowy lub kamień kałowy. W podobnym mechanizmie u noworodków może rozwinąć się z kolei niedrożność smółkowa. Do niedrożności z zatkania prowadzą także choroby zapalne jelit takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. 

Jeszcze innym rodzajem jest niedrożność porażenna, która polega na porażeniu motoryki jelit. Rozwija się ona głównie w przebiegu zapalenia otrzewnej. Przyczynami mogą być również inne stany nagłe w obrębie jamy brzusznej takie jak kolka nerkowa, skręt jądra, zapalenie trzustki i inne. Niedrożność porażenna jest także skutkiem zaburzeń metabolicznych np. w przebiegu cukrzycy, przewlekłej choroby nerek lub zaburzeń elektrolitowych. Ten rodzaj niedrożności jelit może także wystąpić po operacji w obrębie jamy brzusznej, także po tzw. cesarce. Zabieg chirurgiczny jest dużym obciążeniem dla organizmu. Po otwarciu jamy brzusznej przewód pokarmowy potrzebuje nawet kilku dni na powrót do prawidłowego funkcjonowania. 

Polecane dla Ciebie

Diagnostyka niedrożności jelit 

Podczas badania fizykalnego należy poinformować lekarza o wszystkich objawach. Dla niedrożności jelit typowe są ból brzucha, nudności i wymioty, zatrzymanie stolca i gazów. Wymioty są szczególnie nasilone przy niedrożności jelita cienkiego. Następnym krokiem jest badanie fizykalne. W tym przypadku objawy kliniczne zależą od mechanizmu i lokalizacji niedrożności. Występują zaburzenia perystaltyki jelitowej oraz bolesność uciskowa w obrębie brzucha. W przypadku niedrożności mechanicznej perystaltyka jest zwykle wzmożona i ma charakterystyczny, metaliczny dźwięk. Natomiast niedrożność porażenna lub spowodowana niedokrwieniem powoduje nawet całkowite zatrzymanie perystaltyki. 

W rozpoznawaniu niedrożności jelit bardzo duże znaczenie mają badania obrazowe. Najszybszym i najłatwiej dostępnym badaniem jest zwykłe zdjęcie RTG jamy brzusznej w pozycji stojącej. Pozwala ono uwidocznić rozdęte pętle jelitowe wraz z granicą pomiędzy poziomami płynu, a gazem. W celu określenia miejsca niedrożności wykonuje się także zdjęcie RTG z podaniem kontrastu przez zgłębnik żołądkowy lub doodbytniczo.

Pewne zastosowanie ma także badanie USG. Jest ono utrudnione ze względu na dużą ilość gazów, ale może być przydatne przy diagnozowaniu zmian naczyniowych oraz rozpoznaniu różnicowym innych przyczyn dolegliwości. Tomografia komputerowa ma z kolei zastosowanie przy podejrzeniu niedrożności z zadzierzgnięcia lub wywołanej guzem w obrębie jamy brzusznej. 

W diagnostyce niedrożności jelit należy uwzględnić inne przyczyny mogące dawać podobne dolegliwości. Należy m.in. wykluczyć kamicę nerkową, kamicę żółciową, chorobę wrzodową.  

Leczenie niedrożności jelit 

Sposób leczenia niedrożności jelit jest zależny od przyczyny. Jeśli pacjent nie jest w stanie ciężkim i nie wymaga pilnej operacji, można podjąć próbę wykonania wlewki doodbytniczej (lewatywy) lub ręcznego wydobycia stolca. Najczęściej występująca niedrożność z zadzierzgnięcia z powodu obecności zrostów wymaga leczenia chirurgicznego. Zabieg polega na przecięciu zrostów i uwolnieniu pętli jelitowych. Zrosty mają jednak tendencję do nawracania i niejednokrotnie powodują one konieczność ponownej operacji. Leczenie wygląda podobnie w przypadku obecności przepukliny. W celu zapobiegania nawrotom przepukliny zabezpiecza się powłoki, używając specjalnych siatek.

Jeśli niedrożność jest wywołana guzem nowotworowym, podejmuje się próbę usunięcia go. Najczęściej guzem tym jest rak jelita grubego. W takim przypadku wykonuje się wycięcie zajętego fragmentu jelita w granicach zdrowych tkanek. Wówczas dalszy kikut jelita zostaje zamknięty, a z bliższego końca wyłania się stomię. Zabieg taki nosi nazwę operacji Hartmanna. Operacja taka trwa do kilku godzin. Po pewnym czasie możliwe jest odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego poprzez odpowiednie zespolenie. 

Ponieważ niedrożność porażenna najczęściej jest wywołana zapaleniem otrzewnej, często również wymaga ona interwencji chirurgicznej. Źródłem problemu może być np. przedziurawienie uchyłka jelita grubego lub zapalenie wyrostka robaczkowego. Leczenie zachowawcze może być wdrożone dopiero wtedy, gdy wykluczy się wskazania do pilnej interwencji chirurgicznej. Jeśli podejrzewa się przyczyny metaboliczne niedrożności, np. zdekompensowaną cukrzycę lub niewydolność nerek, konieczne jest wyrównanie zaburzeń elektrolitowych. 

Żywienie po operacji niedrożności jelit – jak powinno wyglądać? 

Po operacji z powodu niedrożności jelit, jeszcze w oddziale chirurgii, zostaje wdrożona odpowiednia dieta. Nowe produkty wprowadza się stopniowo, od diety „zero”, przez dietę płynną, kleikową, aż do diety lekkostrawnej. Jadłospis osoby po operacji z powodu niedrożności jelit powinien zawierać produkty delikatne, łatwe do strawienia i wydalenia. Zwykle jej utrzymywanie jest wskazane przez 4–6 tygodni po operacji. W tym czasie należy unikać tłustego, smażonego mięsa oraz przetworów mięsnych. Zamiast tego zalecane jest chude mięso, najlepiej gotowane w wodzie lub na parze.

Bardzo ograniczony jest także wybór owoców. Powinno się unikać surowych i suszonych owoców, soków z miąższem oraz owoców kandyzowanych. Dobrze sprawdzą się natomiast dojrzałe banany. Nie należy także spożywać surowych lub smażonych warzyw, grzybów, kiszonej kapusty, ogórków oraz roślin strączkowych. Wskazane jest jasne, pszenne pieczywo, bez ziaren i innych dodatków. 

Powinno się także odpowiednio przeżuwać pokarmy tak, aby uzyskały konsystencję papki. Wskazane jest częste przyjmowanie małych posiłków. 

Pacjenci, u których zaszła konieczność wyłonienia stomii, powinni zostać przeszkoleni przez personel z zakresu pielęgnacji i odżywiania ze stomią. Po wyjściu ze szpitala istnieje możliwość zgłoszenia się do lokalnej poradni stomijnej lub dietetyka specjalizującego się w tym temacie. Po pewnym czasie od wyłonienia stomii można wrócić do właściwiej normalnej aktywności życiowej. Wskazana jest urozmaicona dieta lekkostrawna. Należy uważać głównie na produkty mogące zatkać ujście stomii, takie jak surowa kapusta, kukurydza, suszone owoce czy nasiona. 

Jak zapobiegać niedrożności jelit? 

Najczęstsze przyczyny niedrożności jelit takie jak obecność zrostów wewnątrz jamy brzusznej nie są zależne od chorego, przez co raczej nie ma on możliwości zapobiegania niedrożności. Profilaktyka pooperacyjnej niedrożności jelit leży w gestii personelu medycznego, który powinien zapewnić pacjentowi prawidłową opiekę pooperacyjną.

Osoby cierpiące na cukrzycę lub przewlekłą chorobę nerek powinny pozostawać pod opieką lekarza oraz stosować się do zaleceń lekarskich. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko powikłań takich jak niedrożność porażenna jelit.

Możliwe jest także zmniejszenie ryzyka rozwoju guza jelita grubego powodującego niedrożność mechaniczną. Poza zdrowym trybem życia i stosowaniem diety bogatej w błonnik można poddać się przesiewowej diagnostyce endoskopowej. O to, gdzie w danym mieście organizowane są takie badania, można zapytać lekarza rodzinnego lub znaleźć taką placówkę za pośrednictwem Internetu.  

Preparaty na poprawę pracy jelit 

Niedrożność jelit jest stanem wymagającym interwencji lekarskiej i nie ma możliwości leczenia domowego. Jest natomiast wiele sposobów na poprawę pracy jelit, które z powodzeniem można stosować samemu.  

Podstawowe znaczenie ma dieta bogata w błonnik i przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów. Zaleca się spożywanie ok. 30 g błonnika i 2 litrów wody na dobę. Prawidłową pracę jelit wspomaga także aktywność fizyczna. Osoby, u których zaparcia występują mimo stosowania się do powyższych zasad lub z jakiegoś powodu nie mogą się do nich stosować, mogą sięgnąć po suplementy diety. W aptekach dostępny jest szeroki wybór środków poprawiających pracę jelit, które stosuje się także przy zaparciach. Mają one różne sposoby działania. Są też dostępne w różnych formach, np. czopki z gliceryną, syrop z laktulozą lub tabletki z bisakodylem. 

  1. W. Noszczyk (red.), Chirurgia, Warszawa 2009.
  2. E. Rychlik, Stomia – na co zwracać uwagę w diecie, „Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej” [online], https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/stomia-----na-co-zwracac-uwage-w-diecie, [dostęp:] 25.06.2020. 
  3. E. Rychlik, Wykaz produktów spożywczych nasilających lub łagodzących różne dolegliwości u osób ze stomią, „Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej” [online], https://ncez.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/wykaz-produktow-spozywczych-nasilajacych-lub-lagodzacych-rozne-dolegliwosci-u-osob-ze-stomia, [dostęp:] 25.06.2020. 
  4. P. Gajewski (red.), Interna Szczeklika 2015, Kraków 2015, 1191-1193. 
  5. F. Catena, B. De Simone, F. Coccolini i in, Bowel obstruction: A narrative review for all physicians, „World Journal of Emergency Surgery”, nr 1-8 (14) 2019. 
  6. A. K. Pujahari, Decision Making in Bowel Obstruction: A Review, „Journal of Clinical and Diagnostic Research”, nr 7-12 (10) 2016. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij