Chromanie przestankowe – przyczyny, diagnostyka, leczenie i rehabilitacja
Marcin Dec

Chromanie przestankowe – przyczyny, diagnostyka, leczenie i rehabilitacja

Chromanie przestankowe to nie jednostka chorobowa, a objaw zwężenia bądź niedrożności tętnic spowodowany najczęściej nasiloną miażdżycą. Chromanie przestankowe charakteryzuje się pojawianiem się silnego bólu kończyn dolnych oraz drętwieniem nóg podczas marszu. Dolegliwości ustępują w momencie zatrzymania i chwilowego odpoczynku. Jak wygląda diagnostyka i leczenie chromania przestankowego?

Chromanie przestankowe – co to jest?

Chromanie przestankowe to objaw polegający na wystąpieniu bólu w obrębie kończyny dolnej po przejściu pewnego dystansu. Jest to syndrom przewlekłego niedokrwienia nogi, najczęściej w wyniku nasilonej miażdżycy tętnic. 

Chromanie przestankowe jest wywołane faktem, że na skutek zwężenia tętnic (za zwężenie odpowiada zazwyczaj blaszka miażdżycowa) do mięśni nie są dostarczane odpowiednie ilości tlenu, to powoduje tzw. metabolizm beztlenowy. Pojawia się wtedy silny ból nóg, drętwienie oraz osłabienie kończyn dolnych. Objawy te pojawiają się podczas marszu, a ustępują w momencie zatrzymania, przystanięcia na chwilę. 

Można także wyróżnić chromanie przestankowe neurogenne spowodowane zwężeniem kanału kręgowego kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. W takim przypadku także pojawiają się bóle nóg podczas chodzenia, ustępują one jednak dopiero w pozycji siedzącej. 

Chromanie przestankowe – przyczyny

Chromanie przestankowe to najczęściej manifestacja zwężenia tętnic kończyn dolnych w wyniku miażdżycy. Jeśli zwężenie to obejmie dużą część światła tętnicy, to przepływ krwi jest niewystarczający do zaopatrzenia tkanek obwodowych w odpowiednią ilość tlenu i substancji odżywczych. Kiedy zapotrzebowanie na tlen wzrasta w trakcie wysiłku, to pojawia się ból oraz drętwienie nóg, zmuszające do przystanięcia. Rozwój miażdżycy przyspieszają czynniki zwane modyfikowalnymi, a więc takie, na które mamy wpływ poprzez własne decyzje i działania. Do jednego z kluczowych bodźców należy palenie papierosów, które uszkadza śródbłonek (najbardziej wewnętrzną warstwę ściany tętnic) i sprzyja procesom zapalnym. U osób palących papierosy, objawy przewlekłego niedokrwienia kończyn występują około dekady wcześniej niż w populacji niepalących.

Kolejnym parametrem, który poddaje się kontroli jest wartość ciśnienia tętniczego. Nadciśnienie tętnicze dwukrotnie zwiększa ryzyko rozwoju istotnej miażdżycy kończyn dolnych. Obniżenie ciśnienia tętniczego można uzyskać poprzez modyfikację stylu życia (redukcja masy ciała, zwłaszcza przy pomocy diety DASH, która dedykowana jest dla osób z nadciśnieniem) oraz farmakoterapię. 

Zachorowanie na cukrzycę oraz niewystarczająca kontrola glikemii to również potężne czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy i jej powikłań, w tym przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych. Podobnie jak w przypadku nadciśnienia, również w cukrzycy kluczowe znaczenie dla prewencji, a następnie właściwej kontroli ma styl życia, w tym zdrowa, zbilansowana dieta i odpowiednia dawka aktywności fizycznej. Pozostałe czynniki ryzyka przyspieszonego rozwoju miażdżycy, a tym samym niedokrwienia kończyn dolnych i chromania przestankowego, to przewlekła choroba nerek oraz rodzinna historia wczesnego występowania chorób sercowo–naczyniowych.

Polecane dla Ciebie

Chromanie przestankowe – objawy

Chromanie przestankowe jest najbardziej charakterystycznym objawem przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych, manifestuje się jako ból (najczęściej jest to ból łydki, ale może też dotyczyć pośladka czy stopy), który stopniowo narasta w trakcie marszu, stając się wreszcie nie do zniesienia i zmuszając do zatrzymania się. Ból nogi ustępuje po odpoczynku, jednak nawraca zawsze po przejściu określonego dystansu. Odległość, którą jest w stanie przejść pacjent świadczy o zaawansowaniu choroby i ulega skróceniu w miarę jej postępu. Jeśli miażdżyca zamyka znaczną część światła naczynia, to ból może też występować w spoczynku. 

Nasilenie choroby określa się w czterostopniowej skali Fontaine’a, gdzie stopień I to faza bezobjawowa, a faza IV to obecność martwicy i owrzodzeń niedokrwiennych. Niedokrwienie kończyny prowadzi do zaniku mięśni i owłosienia, skóra jest blada i chłodna. Tętno staje się słabo wyczuwalne lub zupełnie zanika.

Kolejnym objawem przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych są trudno gojące się owrzodzenia, w skrajnych przypadkach konieczna jest amputacja kończyny. Ponieważ miażdżyca jest procesem uogólnionym i dotyczy tętnic całego organizmu, to chromaniu przestankowemu mogą towarzyszyć objawy innych chorób sercowo–naczyniowych, takie ja: ból w klatce piersiowej (jako manifestacja choroby niedokrwiennej serca, spowodowanej miażdżycą tętnic wieńcowych) oraz przemijające niedokrwienie mózgu bądź udar (w wyniku miażdżycy tętnic szyjnych). W przypadku miażdżycy tętnic jamy brzusznej dominującym objawem jest ból brzucha po posiłku (bywa czasem nazywany chromaniem brzusznym). W szczególnej postaci miażdżycy, zwanej zespołem Leriche’a, zajęty jest końcowy odcinek aorty oraz tętnice biodrowe, przez co chromaniu towarzyszą zaburzenia wzwodu. 

Chromanie przestankowe – diagnostyka

Podejrzenie niedokrwienia kończyn dolnych wysuwa się na podstawie charakterystycznych objawów w wywiadzie oraz badania fizykalnego, które uwzględnia badanie tętna na tętnicy udowej (w pachwinie), podkolanowej (w dole podkolanowym), grzbietowej stopy oraz piszczelowej tylnej (za kostką przyśrodkową).

Podstawowym parametrem określającym stopień niedokrwienia kończyny dolnej jest wskaźnik kostka–ramię (ABI – ankle brachial index). Jest to stosunek ciśnienia skurczowego na stopie do ciśnienia skurczowego mierzonego na ramieniu. Prawidłowo wynosi on 1.0 –1.4, wartości poniżej 0.9 świadczą o obecności zwężeń, a w przypadku krytycznego niedokrwienia zwykle wskaźnik wynosi poniżej 0.5. Wartości powyżej 1.4 mogą z kolei świadczyć o nieprawidłowej sztywności naczyń (na przykład u chorych na cukrzycę czy przewlekła chorobę nerek, a także u osób w podeszłym wieku).

Oceny stopnia zwężenia oraz jego istotności hemodynamicznej (wpływu na przepływ krwi przez światło), dokonuje się, wykonując badanie USG tętnic. Ułatwia ono decyzję o konieczności i zakresie leczenie inwazyjnego. W diagnostyce bólu kończyn dolnych trzeba uwzględnić inne niż niedokrwienie przyczyny, między innymi chromanie neurogenne związane ze stenozą kanału kręgowego.

Chromanie przestankowe – leczenie 

Metody leczenia przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych można podzielić na modyfikację stylu życia, leczenie farmakologiczne oraz inwazyjne. Kluczowe znaczenie dla zapobiegania progresji choroby ma zaprzestanie palenia papierosów. Pomocne w tym może być wsparcie psychologiczne (terapia behawioralno–poznawcza) i farmakologicznie (bupropion, wareniklina). 

W leczeniu farmakologicznym stosuje się aspirynę (kwas acetylosalicylowy), która należy do grupy leków przeciwpłytkowych. Zapobiega agregacji (zlepianiu się) płytek krwi, a tym samym zmniejsza ryzyko zakrzepowo–zatorowych powikłań miażdżycy, takich jak zawał serca czy niedokrwienny udar mózgu.

Bardzo ważną dla prewencji i leczenia chorób sercowo–naczyniowych grupą leków są statyny. Statyny to leki obniżające stężenie cholesterolu we krwi poprzez zmniejszenie jego syntezy (wytwarzania) oraz zwiększenie wychwytu przez wątrobę. W przewlekłym niedokrwieniu kończyn dolnych statyny mogą dodatkowo wydłużyć dystans po przejściu którego pojawia się ból.
Skuteczność innych leków nakierowanych na wydłużenie dystansu chromania jest ograniczona. Spośród leków dostępnych na polskim rynku najlepsze wyniki w badaniach wykazywał cilostazol.

W przypadku niedokrwienia zagrażającego utratą kończyny (nieleczące się owrzodzenia), bądź bólu występującego w spoczynku konieczne jest postępowanie inwazyjne: przezskórne zabiegi wewnątrznaczyniowe lub leczenie operacyjne (wszczepienie pomostu omijającego, rzadziej endarterektomia).

Chromanie przestankowe – rehabilitacja

Podstawą w rehabilitacji chromania przestankowego jest zmiana trybu życia – rzucenie palenia, zmniejszenie masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości, a także wprowadzenie do planu dnia ćwiczeń fizycznych, które usprawnią przepływ krwi w żyłach.

Najlepszą aktywnością w przewlekłym niedokrwieniu kończyn jest regularny trening marszowy. Intensywność ćwiczeń powinna być dopasowana do nasilenia choroby, najważniejsza jest jednak regularność. Zaleca się przynajmniej trzy treningi w tygodniu po 30–60 minut. Alternatywą dla marszu jest jazda na rowerze.

  1. P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2019, Kraków 2019.
  2. D. G. Neschis, M. A. Golden, Clinical features and diagnosis of lower extremity peripheral artery disease, “UpToDate.com” [online], https://www.uptodate.com/contents/clinical –features –and –diagnosis –of –lower –extremity –peripheral –artery –disease?search=pad&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1, [dostęp:] 14.04.2020.
  3. T. W. Rooke, A. T. Hirsch, S. Misra i in., Management of patients with peripheral artery disease (compilation of 2005 and 2011 ACCF/AHA Guideline Recommendations): a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, “Journal of the American College of Cardiology” 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Dializy – kiedy się je stosuje, jak długo, koszt, skutki uboczne

    Wprowadzenie terapii nerkozastępczej (potocznie dializ) było przełomowym osiągnięciem pozwalającym wydłużyć życie pacjentom z niewydolnością nerek. Najpowszechniej stosowana jest hemodializa, która wykorzystywana jest zarówno w przypadkach nagłego zachorowania, jak i w czasie leczenia przewlekłego.

  • HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie zakażenia wirusem HPV

    HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, ma ponad 120 typów, z czego część jest wysokoonkogenna. Human papilloma virus jest odpowiedzialny m.in. za raka szyjki macicy, gardła i krtani, prącia. HPV jest także przyczyną powstawania łagodnych zmian, takich jak kurzajki czy brodawki płciowe. Do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego najczęściej dochodzi w trakcie stosunków seksualnych oraz przez kontakt z naskórkiem osoby zakażonej.

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

  • Czym jest diastema i jak ją leczyć?

    Diastema popularnie określana jest jako przerwa między zębami. To nie tylko cecha szczególna, a dla niektórych defekt lub dodatkowy atrybut urody, to także możliwa przyczyna zaburzeń funkcjonalnych. Przyczyny tego defektu mogą być różne. Nie zawsze wymaga leczenia. Diastema fizjologiczna obserwowana u dzieci z czasem zanika. Diastemy zamyka się przy pomocy aparatów ortodontycznych lub odbudowy estetycznej, np. przy użyciu licówek.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij