12. tydzień ciąży – jak wygląda rozwój dziecka i jakie zmiany zachodzą u mamy?

Tydzień 12. zaczyna się wtedy, kiedy od ostatniej miesiączki upłynie 11 pełnych tygodni, a od zapłodnienia 9 pełnych tygodni. Kobieta będąca w dwunastym tygodniu ciąży może powiedzieć, że jej ciąża ma 11 tygodni i kilka dni (od 1 do 6).

Co słychać u dziecka i u mamy w 12. tygodniu ciąży?

Płód waży 14–18 g i ma 5–6 cm długości. Jego twarz coraz bardziej zaczyna przypominać twarz dziecka, choć proces tych zmian jeszcze trochę potrwa. Rozwijają się mięśnie, co sprzyja coraz większej ruchliwości płodu. 

U ciężarnej nadal trwa okres przejściowy. Z jednej strony rysuje się brzuch, z drugiej jest on trudny do zauważenia przez osoby postronne oraz łatwy do ukrycia.

Magnez w ciąży

Część zasad dotyczących suplementacji, odżywiania się i używek została już przedstawiona w tekstach opisujących poprzednie tygodnie. Jednym z ważniejszych pierwiastków w okresie ciąży jest magnez. 

Jest on katalizatorem, co oznacza, że dzięki niemu zachodzą w organizmie reakcje chemiczne. Reguluje przewodnictwo nerwowo–mięśniowe oraz ciśnienie krwi. Aktywuje ponad 300 enzymów, bierze udział w syntezie białek. Zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego, działa neuroprotekcyjnie dla płodu. Jest regulatorem gospodarki mineralnej kości. 

Badanie USG I trymestru (badanie „genetyczne”)

Badanie USG I trymestru, często nazywane przez pacjentki badaniem genetycznym, musi być przeprowadzone zgodnie z zaleceniami Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (z 2015 r.). Zalecenia te w dużym stopniu oparte są na wytycznych Fetal Medicine Foundation (FMF).

W wyniku badania powinny się znaleźć następujące informacje:

• liczba pęcherzyków ciążowych i płodów w macicy,
• czynności serca płodu (FHR – fetal heart rate),
• pomiar długości siedzeniowo–ciemieniowej (CRL – crown to rump length)) oraz wymiaru dwuciemieniowego główki płodu (BPD – biparietal diameter),
• ocena budowy anatomicznej płodu obejmująca: budowę czaszki, ściany powłok brzusznych, położenie żołądka, ocenę położenia i budowy serca, ocenę pęcherza moczowego, kręgosłupa, kończyn górnych i dolnych,
• ocena kosmówki i ewentualnych nieprawidłowości w jej budowie (kosmówka to struktura, z której w dalszej ciąży rozwija się łożysko),
• ocena kosmówkowości ciąży mnogiej, czyli ocena czy płody mają jedną, czy więcej kosmówek i owodni; jest to o tyle ważne, że wraz z wiekiem ciążowym trudniej jest dokonać takiej oceny, a od tego zależy sposób prowadzenia ciąży mnogiej.

Dodatkowym i bardzo ważnym celem badania ultrasonograficznego I trymestru jest ocena ryzyka występowania najczęstszych aberracji chromosomowych (trisomii 21, 18 i 13 pary chromosomów – czyli kolejno: zespołu Downa, Edwardsa, Pataua).

Wśród markerów głównych wyróżnia się:

• czynność serca płodu (FHR),
• przezierność karku płodu (NT – nuchal translucency).

Ocena tych czynników powinna być wykonana pomiędzy 11. a 13. tygodniem (+6 dni) (przy długości CRL 45–84 mm).

Dodatkowe markery to:

• obecność kości nosowej (NB – nosal bone),
• indeks pulsacji w przewodzie żylnym (DV PIV – ductus venosus pulsatility index for veins),
• przepływ przez zastawkę trójdzielną (TR – tricuspid flow).

Badanie USG jest skuteczne w 80 proc. Oznacza to, że na 10 płodów z wadą genetyczną (zespół Downa, Edwardsa lub Pataua) zostanie wykryte 8. 

Test PAPP-A i ocena płodowego DNA

Wyniki testu przedstawione są w wartościach liczbowych od 1/4 do 1/20 000 dla konkretnej wady. Oznacza to, że w pierwszym przypadku prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z wadą wynosi 25 proc., natomiast w drugim przypadku 0,005 proc.

Jeśli prawdopodobieństwo wynosi 1/300 i więcej (czyli 1/299, 1/298 itd.), zalecane jest wdrożenie dalszej diagnostyki, takiej jak biopsja kosmówki lub amniopunkcja (dokładniejszy opis tych procedur znajduje się w artykule: Kalendarz ciąży – 13. tydzień) – obydwie te metody polegają na pobraniu komórek z zestawem chromosomów, jakie posiada płód oraz poddaniu ich ocenie. Należy pamiętać, że jest to metoda inwazyjna (ryzyko utraty ciąży wynosi od 0,1 do 1 proc. – w zależności od literatury).

Stosunkowo od niedawna istnieje bardzo dokładna metoda (>99 proc.) oceny występowania trzech najczęściej występujących wad (zespołu Downa, Edwardsa, Pataua) polegająca na pozyskaniu DNA płodowego z krwi mamy (najbardziej popularne to: test NIFTY, test Harmony, Panorama). Niestety ta metoda ma swoje ograniczenia, jak np. ciąża bliźniacza (testy dokładniej opisane są w artykule 13. tydzień ciąży).

Sprawdź, co warto wiedzieć o badaniach prenatalnych – zajrzyj do artykułu: Badania prenatalne – kiedy należy zrobić, na czym polegają i jaki jest ich koszt.