Rozwój dziecka — 3. miesiąc życia

Trzeci miesiąc życia to zakończenie bardzo dynamicznego czasu rozwoju. Dziecko staje się bardziej świadome swojego ciała, koordynuje rączki i główkę, stabilizuje ciało. Pojawiają się rytmy dnia i nocy, regulują się pory aktywności i snu.

W harmonijnym rozwoju dziecka pomocne są rytuały dnia codziennego. Rodzice powinni wypracować stałe pory kąpieli, spacerów i drzemek. Posiłki z piersi, u dzieci prawidłowo przybierających na masie ciała, są regulowane według potrzeb matki i dziecka — to tzw. karmienie na żądanie.

Waga i wzrost

Trzeci miesiąc życia pod względem żywieniowym jest dla dzieci w pewnym sensie przełomowy. Dzieci zaczynają zwalniać z przyrostem masy ciała z 26–31 g na dobę do 17–18 g na dobę (119–126 g tygodniowo). Proces zmniejszonych przyrostów jest wydłużony w czasie. Częstotliwość karmień piersią może nie ulec zmianie, a w przypadku niektórych dzieci wręcz się nasilić, szczególnie w porach nocnych.

Dzieci o dobrym stanie odżywienia, z prawidłowym przebiegiem laktacji u matek znajdują się na poziomie 50 centyla. Niemowlęta do 3. miesiąca mają bardzo zróżnicowane przyrosty masy ciała — między 15 a 40 g na dobę. Maluchy, które urodziły się poniżej 50 centyla, czyli były mniejsze niż średnio dzieci w populacji, będą miały przyrosty masy ciała odpowiednio niższe, tak jak dzieci powyżej średniej wartości będą odpowiednio więcej przybierały na masie ciała.

Jak wspierać rozwój dziecka w 3. miesiącu życia?

Badacze określają pierwsze trzy miesiące życia dziecka jako „IV trymestr”. Dzieci przez ten czas adaptują się do nowych warunków życia poza brzuchem mamy, uczą się koordynować ssanie, połykanie i oddychanie. Przybierają na masie ciała bardzo intensywnie w stosunku do dalszego wzrastania. Również rozwój emocjonalny dziecka jest bardzo dynamiczny.

Niemowlę trzymiesięczne powinno powoli nauczyć się, że ramiona rodzica nie są jedynym bezpiecznym miejscem. Bezpiecznie może być też w łóżeczku obok łóżka rodziców, czy w koszyku w salonie. Drzemki na spacerze mogą trwać nawet 2 godziny i dłużej.

Wzrok dziecka się wyostrza. Dziecko potrafi wodzić oczkami za poruszającym się przedmiotem, początkowo tylko w obrębie linii środkowej ciała, a ruch gałki ocznej jest skorelowany z ruchem głowy. Dziecko śledzi przedmioty jaskrawe, o wyraźnych kontrastach. Nadal lepiej widzi z bliskiej odległości (twarz mamy, pierś). Śledzenie przedmiotu po okręgu to umiejętność, która pojawia się pod koniec 2. miesiąca, a usprawnia po 3. miesiącu.

Wybierając karuzelę, rodzice powinni zwrócić uwagę, aby zabawka miała kontrastowe kolory i wisiała nie nad głową dziecka, ale poniżej linii wzroku. Stymulujące są karty z kształtami w kontrastowych barwach, które układa się raz z jednej, raz z drugiej strony dziecka. Zabawki, a raczej akcesoria do stymulacji dziecka, z racji rozwoju powinny być proponowane około 3. miesiąca życia. Pierwszą „zabawką” dla dziecka są jego własne rączki, potrafi je wyprostować i świadomie złączyć pośrodku ciała. Zaczyna koordynować pracę dłoni i przedramion, zwiększa się świadomość całego ciała.

Co może jeść dziecko w 3. miesiącu życia?

Dziecko w 3. miesiącu życia nadal ssie pierś mamy, mleko kobiece zapewnia 100 proc. zapotrzebowania na substancje odżywcze. Dzieci zgłaszają się do piersi 8–12 razy na dobę przy około dwóch karmieniach nocnych. Nie ma potrzeby dopajania dziecka ani wprowadzania mleka modyfikowanego. O ewentualnym dokarmianiu dziecka decyduje specjalista (certyfikowany doradca laktacyjny lub lekarz), jeżeli przyrosty masy ciała są nieodpowiednie lub istnieją inne przesłanki medyczne.

Mogą pojawić się w tym czasie chwilowe trudności w postaci kryzysów laktacyjnych połączonych ze skokami rozwojowymi dziecka. Przy gwałtownym wzroście zapotrzebowania na mleko matczyne, pierś potrzebuje 12–24 godzin na "doprodukowanie" odpowiedniej ilości pokarmu. Mamy mają często wrażenie „pustych” piersi, szczególnie po południami, kiedy dzieci nie odstępują ich przez kilka godzin. Kryzysy są krótkotrwałe i przechodzą bez zbędnych czynności. Kobiety mogą się wspomagać preparatami zwiększającymi ilość pokarmu, np. ze słodem jęczmiennym.

Zdarzają się u dzieci czasowe odmowy ssania. Nie jest poznana przyczyna, dlaczego dotychczas zdrowe, prawidłowo ssące pierś dziecko, z dnia na dzień reaguje wręcz „alergicznie” na mamę. Odmowa może trwać dzień, a nawet kilka dni, po czym zadowolony maluch wraca do piersi jakby nic się nie stało. Mama przez ten okres buntu powinna uzbroić się w cierpliwość, podejmować kolejne próby przystawiania, ewentualnie dokarmiać dziecko własnym pokarmem, wcześniej odciągniętym za pomocą laktatora. Prawidłowo rozwijające się dziecko na poziomie 50 centyla w 3. miesiącu powinno ważyć 5,5–6 kg i mierzyć około 60 cm.

Umiejętności dziecka w 3. miesiącu życia

Jeśli maluch jest zdrowy i najedzony, na ogół jest pogodny i radosny. Reaguje na twarz najbliższych, odwzajemnia uśmiech. Cieszy się całym ciałem, ruszając energicznie nóżkami i rączkami. Reaguje na głos najbliższych, odwraca główkę i wzrok w kierunku dźwięku. Wodzi wzrokiem za zabawką, lecz po podaniu jej do rączki jeszcze słabo ją trzyma.

Dziecko trzymiesięczne podczas leżenia na brzuszku powinno potrafić utrzymać główkę około minuty. Na brzuszku dzieci leżą z wyprostowanymi rączkami i zaczynają otwierać dłonie. Niektóre niemowlęta w 3. miesiącu potrafią przewrócić się z brzucha na plecy.

Rodzice mogą też zaobserwować, że dziecko wkłada do buzi złączone rączki, reaguje także na intonację głosu i potrafi rozpłakać się czy przestraszyć, jeśli rodzic powie coś za szybko lub za głośno. Popołudniami może być kapryśne. Płacz zmienia swój charakter, coraz łatwiej rozpoznać płacz wywołany głodem, smutkiem, czy płacz spowodowany znudzeniem. Dziecko jest aktywniejsze, drzemki w ciągu dnia stają się regularne.

Pamiętajmy przy tym, że dzieci mają bardzo różne zachowania. Niektóre śpią lepiej w nocy, inne w dzień. Niektóre przysypiają na przykład kilka razy dziennie po pół godziny. Tej kwestii nie powinno się więc uogólniać.

Co może zaniepokoić rodziców?

Niepokoić powinno też to, że dziecko nie wodzi wzrokiem, nie reaguje na dźwięki czy nie odpowiada na uśmiech. Maluch powinien skupiać uwagę na osobie, która jest przy dziecku i mówi do niego, rozpoznać obcego i domownika.
Dziecko może „zezować”, ale sporadycznie i najczęściej jednym oczkiem. Jeśli zez jest częstym zjawiskiem i dotyczy obydwu oczu, powinien zwiększyć czujność rodziców.

Dziecko w 3. miesiącu życia zaczyna „głużyć”, wydaje dźwięki gardłowe, czasem zdarzają się samogłoski. Jeśli rodzice nie obserwują powyższych zachowań, powinni skonsultować się z lekarzem, bądź fizjoterapeutą.