Faza lutealna - czym się charakteryzuje, jak ją rozpoznać?

W organizmie każdej kobiety w wieku rozrodczym przez cały miesiąc zachodzą zmiany, nazywane cyklem miesięcznym, który zazwyczaj trwa 28 dni. W tym okresie dochodzi do szeregu przemian w błonie śluzowej macicy.

Jak zbudowana jest błona śluzowa macicy?

Jakie fazy wyróżnia się w cyklu miesięcznym?

• Faza miesiączkowa
  
  Zachodzi ona w 1-5 dniu cyklu. W jej przebiegu warstwa czynnościowa składająca się z warstwy gąbczastej i zbitej zostaje złuszczona. Z pozostałych elementów gruczołów warstwy podstawowej zaczyna się odnowa nabłonka, który pokrywa ranę miesiączkową w endometrium.
   
• Faza folikularna, czyli wzrostowa
  
  Zachodzi ona w 6-13 dniu cyklu. W jej przebiegu początkowo cienka błona śluzowa rozrasta się. Gruczoły powiększają się i stają się bardziej liczne, podścielisko jest bogatsze w składniki komórkowe, jednocześnie zwiększa się unaczynienie. Zmiany te dokonują się pod wpływem estrogenów. 
   
• Faza owulacyjna
  
  Obejmuje 14 dzień cyklu. Błona śluzowa macicy dalej grubieje, jednak jej zasadnicza struktura jest taka sama, jak w fazie folikularnej. Dochodzi do jajeczkowania, czyli owulacji. 
   
• Faza lutealna
  
  Obejmuje 15-28 dzień cyklu.

Czym charakteryzuje się faza lutealna?

• W początkowym okresie fazy lutealnej, czyli pomiędzy 15-19 dniem cyklu, następuje pełne unaczynienie luteinizowanych komórek ziarnistych jajnika, ponadto formuje się też ciałko żółte (po owulacji w jednym z pęcherzyków jajnikowych zachodzi szereg zmian i powstaje z niego ciałko żółte, które jest odpowiedzialne za produkcje progesteronu, w cyklu miesięcznym zakończonym ciążą ciałko żółte nie zanika i dalej produkuje progesteron) oraz zaczyna się zanikanie pozostałych pęcherzyków. W późnej fazie lutealnej (20-25 dzień cyklu) pojawia się w jajniku dojrzałe ciałko żółte i następuje dalszy zanik pęcherzyków. W fazie przedmiesiączkowej (26-28 dzień cyklu) rozpoczyna się inwolucja, czyli zanik ciałka żółtego oraz zaczyna się "wybór" pęcherzyków dla następnego cyklu miesięcznego. 

• Ponadto, zaczynają się zmieniać także ilości wydzielanych hormonów. Ciałko żółte produkuje głównie progesteron, jego wydzielanie jest duże aż do końca późnej fazy lutealnej, jednak jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ilość wydzielonego progesteronu w fazie przedmiesiączkowej znacznie i gwałtownie spada. Zwiększa się ilość estrogenów, które swoje maksimum osiągają w późnej fazie lutealnej, jednak wartości te są mniejsze od tych spotykanych w okresie przedowulacyjnym. W fazie przedmiesiączkowej ilość wydzielanego estrogenu zmniejsza się.  

• W czasie fazy lutealnej zachodzi również szereg zmian w błonie śluzowej macicy, czyli w endometrium. We wczesnej fazie lutealnej komórki przestają się dzielić, przemieszczają się w kierunku powierzchni błony śluzowej, gruczoły endometrialne stają się bardzo poskręcane. W późnej fazie lutealnej dochodzi do tzw. przemiany doczesnowej, dołącza się obrzęk podścieliska i powiększają się jego komórki. W fazie przedmiesiączkowej rozpoczyna się rozdzielenie komórek podścieliska. Pojawiają się nacieki z leukocytów. 

• W okresie fazy lutealnej zmienia się też wydzielanie hormonów gonadotropowych produkowanych przez przysadkę mózgową. Do hormonów tych zalicza się folikulotropinę (FSH) oraz lutropinę (LH). Jeśli chodzi o poziom FSH, to jego poziom we wczesnej i późnej fazie lutealnej (po zwiększeniu się stężenia przed owulacją) zmniejsza się do poziomu osiąganego w fazie folikularnej. W fazie przedmiesiączkowej, na skutek zmniejszenia się ilości hormonów steroidowych produkowanych przez ciałko żółte, następuje nieznaczne zwiększenie się wydzielania FSH. Wartości lutropiny są natomiast małe i utrzymują się na takim poziomie aż do okresu przed owulacją. 

Czy można rozpoznać fazę lutealną?