Zdrowe odżywianie zacznijmy od… wyboru chleba

Czemu nie jadasz chleba ? Bo się odchudzam. Tego typu dialog można usłyszeć coraz częściej. Chleb już od pewnego czasu budzi wiele kontrowersji. Niektórzy uważają, że jest tuczący, niezdrowy i najlepiej go unikać. Może jednak warto zastanowić się czy chleb, który towarzyszy w naszej diecie niemal od zawsze jest rzeczywiście taki bezwartościowy.

Trochę historii

Historia pieczenia głosi, iż pierwszy chleb został upieczony 12 tysięcy lat temu z nasion dzikiej trawy. Przez cały ten czas aż do dzisiaj wygląd chleba oraz sposób produkcji uległ zmianie. Na samym początku chleb wyglądem przypominał placki. Wypiekany był na rozgrzanych kamieniach bez dodatku środków spulchniających, które były wtedy nieznane, przez co chleb był dosyć twardy.

Pierwszy chleb na zakwasie upiekli Egipcjanie. Krążą różnego rodzaju legendy na temat powstania zakwasu. Jedna z nich mówi o niewolnicy, która pozostawiła przez nieuwagę papkę zbożową na słońcu. Pod wpływem ciepła papka zaczęła fermentować. Bojąc się kary za zmarnowanie zboża, niewolnica upiekła placki z „zepsutego” ciasta.

O popularności chleba w czasach starożytnych może świadczyć fakt, że w Rzymie funkcjonowało około pięciuset piekarni, a w starożytnej Grecji wyróżniano kilkadziesiąt gatunków chleba. Na przełomie wieku XVII i XVIII po raz pierwszy skonstruowano maszynę do mieszania ciasta. Chleb spożywany jest niemal na całym świecie jednak w zależności od kraju różni się pod względem sposobu wypieku, wyglądu oraz smaku.

Wartość odżywcza chleba

Chleb dostarcza naszemu organizmowi węglowodanów złożonych, białko roślinne, błonnik, witaminy z grupy B i E, kwas foliowy oraz składniki mineralne – żelazo, magnez, miedź, cynk, fosfor. Wartość odżywcza chleba zależy przede wszystkim od mąki z jakiej został upieczony. Wiadomo im mąka mniej przetworzona i oczyszczona tym lepsza. Różnego rodzaju dodatki takie jak : pestki dyni, słonecznika, siemię lniane, kminek i inne, dodają pieczywu nie tylko oryginalnego smaku, ale również składników mineralnych i witamin, bardzo ważnych w naszej diecie.

Warto przy zakupie pieczywa zwrócić uwagę na jego skład. Wiadomo, im więcej polepszaczy i dodatków syntetycznych w składzie, tym bardziej chleb niesmaczny i przede wszystkim niezdrowy.

Ale jaki wybrać?

Chleb z zależności od rodzaju mąki z jakiej jest wypiekany możemy podzielić na kilka gatunków:

Pszenny:

Najpopularniejszy, ale najmniej bogaty w składniki odżywcze. Jednak jego zaletą jest lekkostrawność, przez co jest polecany osobom z problemami żołądkowymi.

Żytni:

Wypiekany z mąki żytniej jasnej, lub ciemniej. Chleb bogaty w błonnik oraz witaminy z grupy B. Chleb żytni obniża cholesterol oraz wspomaga proces odchudzania. Niestety, pieczywo żytnie jest ciężkostrawne, a więc nie nadaje się dla osób chorobami układu trawiennego oraz dla małych dzieci .

Graham:

Wyrabiany z mąki pszennej z dodatkiem oddzielonych wcześniej części ziarna. Bogaty w błonnik i składniki odżywcze. Graham jest lekkostrawny przez co jest polecany dzieciom, oraz osobom, które mają problemy żołądkowe ale pragną zachować szczupłą i zdrową sylwetkę.

Orkiszowy:

Wypiekany z orkiszu - jednej z odmian pszenicy, która nie jest modyfikowana genetycznie, nie oczyszczana w sztuczny sposób, przez co o wiele zdrowsza. Zawiera dużo mikroelementów, witamin i błonnika, obniża cholesterol, ułatwia trawienie i wspomaga pracę nerek. Ma też dużo białka, dlatego powinien być spożywany przez wegetarian.

Pumpernikiel

Jest to tradycyjne pieczywo żytnie pochodzące z Niemiec, z Westfalii. Według dawnej receptury pumpernikiel powinien być zrobiony tylko z grubo mielonej maki żytniej razowej, zaparzanej przez kilka godzin, a potem pieczony- a właściwie parowany, w zamkniętych formach metalowych w temperaturze około 100 st. C przez 16 do 24 godzin.

W trakcie tego procesu dochodzi do karmelizacji zawartej w zbożu skrobi. Dzięki temu pumpernikiel zyskuje ciemnobrązową barwę i lekko słodkawy smak. Konsystencja chleba jest bardzo zwarta, wilgotna, lekko łamiąca się, ponieważ on zawiera on zakwasu lub drożdży. Nie tworzy się tez skórka jak w innych chlebach.

Mieszany:

Otrzymuje się go z dwóch lub więcej rodzajów mąki. Najpopularniejszym chlebem z tej grupy jest chleb produkowany z mąki pszennej i żytniej. Jednak można spotkać chleb, do wypieku którego użyto również mąki owsianej, jęczmiennej czy orkiszowej.

Przetworzona tekturka czyli chlebek chrupki

Już od dłuższego czasu dużą popularnością cieszy się tzw. chlebek chrupki. Do jego zakupu zachęca przede wszystkim niska kaloryczność. Zazwyczaj jedna kromka chleba chrupkiego nie przekracza 30 kalorii. Jednak jest to pewnego rodzaju pułapką, ponieważ wiedząc, że nie jest on tak bardzo kaloryczny, zazwyczaj zjadamy go w większej ilości.

Na pewno pieczywo chrupkie ma znacznie gorszą jakość niż zwykły chleb. Jest to wyrób wysoko przetworzony z niską wartością odżywczą. Nie zawiera prawie żadnych witamin i składników mineralnych Pieczywo chrupkie ma także wysoki indeks glikemiczny, co oznacza, że po jego zjedzeniu bardzo szybko podnosi się poziom cukru, po czym równie gwałtownie spada.. Taki rodzaj chleba nie służy ludziom na diecie, ponieważ po zjedzeniu jednej porcji po krótkim czasie ponownie odczujemy głód. Jeśli już skusimy się i zakupimy pieczywo chrupkie, wybierajmy to z mąki żytniej z dodatkiem ziaren, ponieważ w procesie produkcji dosypywane są na końcu, dzięki czemu zachowują swoją wartość odżywczą.

Drożdże czy zakwas?

Nie od dziś wiadomo, że najlepszy jest chleb wypiekany na zakwasie. Nie tylko ze względów zdrowotnych ale także smakowych. Wspomaga on florę bakteryjną jelit i pozwala lepiej się wchłonąć składnikom odżywczym, które są zawarte w chlebie. Chleb na zakwasie do tej pory uznawany jest za smaczniejszy i cenniejszy niż ten pieczony z dodatkiem drożdży czy innych środków. Niestety, taki chleb jest dość rzadko spotykany w piekarniach ze względów finansowych.

Własny, domowy wypiek

Aby mieć pewność co do jakości chleba, można pokusić się o samodzielne upieczenie chleba. Wtedy samemu zadecydujemy co znajdzie się w naszym wypieku. Możemy dodać różnego rodzaju dodatki: słonecznik, pestki dyni, siemię lniane czy kminek które wzbogacą smak chleba. W momencie gdy wyrabianie chleba wydaje się nam czasochłonną i żmudną pracą, a chcemy upiec go samodzielnie, warto zaopatrzyć się w maszynę do wypieku chleba.  Taka maszyna posiada funkcje do wypieku różnych gatunków pieczywa. Jest to duże udogodnienie ponieważ maszyna sama miesza składniki, wyrabia ciasto i piecze.