Życie po zawale serca

Przebycie zawału serca nie musi przekreślać dotychczasowych planów, wymaga jednak przemyślenia i modyfikacji sposobu ich realizacji. Chęć szybkiego powrotu do zdrowia, sprawności oraz prowadzenia aktywnego życia skłania chorego do podjęcia ważnych decyzji takich jak: rzucenie nałogów, zmiany diety, zmniejszenie zobowiązań zawodowych, zwiększenia aktywności fizycznej czy ścisłego przestrzegania zaleceń lekarskich.

Czym jest zawał serca?

Wiedza chorego o chorobie jest podstawą w kształtowaniu procesu leczenia i rehabilitacji.

Zawał serca jest martwicą fragmentu mięśnia sercowego spowodowaną niedokrwieniem, które może być wywołane skurczem tętnicy wieńcowej, a także jej zapaleniem bądź zamknięciem przez skrzeplinę. Powstanie skrzepliny jest inicjowane przeważnie przez pęknięcie blaszki miażdżycowej zlokalizowanej w ścianie naczynia i uwolnienie z niej substancji wywołujących krzepnięcie krwi. Powstanie w tym miejscu zakrzepu powoduje ostrą niedrożność tętnicy wieńcowej, a co za tym idzie niedokrwienie i martwicę mięśnia serca, czyli zawał.

Już w czasie hospitalizacji, ale także po wyjściu ze szpitala chory poddawany jest rehabilitacji kardiologicznej. Jej celem jest przede wszystkim utrwalenie wyników leczenia szpitalnego oraz ułatwienie powrotu do normalnego życia. Ze względu na zakres działania „rehabilitację pozawałową” możemy podzielić na: fizyczną, psychiczną oraz profilaktykę wtórną.

Rehabilitacja fizyczna

Zasadnicze miejsce w programach rehabilitacji chorych po zawale serca zajmuje aktywność fizyczna. Ćwiczenia stosowane w ramach rehabilitacji pozawałowej zwiększają wydolność serca i wpływają na ogólną poprawę funkcjonowania chorego. Po zawale serca powinno wykonywać się 3-5 razy w tygodniu 30 minutowy wysiłek fizyczny, który nie będzie nadmiernym obciążeniem dla serca. Dlatego bardzo istotny jest rodzaj i systematyczność wykonywanych ćwiczeń. Należy pamiętać, aby unikać ćwiczeń siłowych, ćwiczenia na bezdechu, wymagających dużego wysiłku w krótkim czasie. Przeciwwskazane są ćwiczenia wykonywane w pochyleniu, powodujące wzrost ciśnienia w klatce piersiowej. Wykonując ćwiczenia pamiętajmy, że jest to rehabilitacja a nie trening. Zalecane jest, aby tętno podczas wysiłku fizycznego nie przekraczało 120/min (jednak jego dokładna wartość powinna być dobierana indywidualnie w zależności od wieku). W przypadku, gdy przed zawałem chory nie uprawiał żadnego sportu, należy ostrożnie i systematycznie przyzwyczajać serce do wysiłku fizycznego. Kilka praktycznych rad:

Powinno się unikać: dźwigania znacznych ciężarów, pchania (samochodu, taczek), zmian koła w samochodzie, odgarniania śniegu, czynności wymagających pociągania (piłowanie), wysiłku nawet pozornie niewielkiego, w pozycji z wyciągniętymi ku górze rękami (wieszanie firan), kopania ziemi, rąbania siekierą, ubijania i utwardzania, wysiłku połączonego z dużym zaangażowaniem emocjonalnym (współzawodnictwo).

Można wykonywać: marsz (3-5km/h), jazda na rowerze (10-15km/h), gry rekreacyjne (siatkówka, tenis stołowy), pływanie w basenie (temp. wody 26-30ş C), taniec, lekka praca w ogrodzie, wędkarstwo

Źródło: Wielka interna, Kardiologia część I autorzy: P. Pruszczyk, T. Hryniewiecki, J. Drożdż

Rehabilitacja psychiczna

Dobre samopoczucie, likwidacja lęku i obaw przed dalszym życiem jest bardzo ważne dla szybkiego powrotu do zdrowia. Istotną rolę odgrywa tu pomoc nie tylko lekarzy, ale także rodziny i przyjaciół. Często osoba po zawale serca wychodząc ze szpitala, boryka się z problemami natury psychologicznej. Dlatego specjaliści odradzają rezygnację z życia zawodowego, towarzyskiego czy problemów rodzinnych by pacjent czuł się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa. Szczera i poważna rozmowa z bliskimi oraz lekarzem może pomóc w odzyskaniu wiary w siebie oraz własne możliwości.

Profilaktyka wtórna

• Zminimalizowanie stresu Nie ma na to uniwersalnej recepty. Trzeba nauczyć się umiejętnie wyłączać i wyciszać w ciągu dnia, chociażby na kilkanaście minut - dla jednych może to być krótki spacer, dla innych medytacja.
• Palenie papierosów Należy rzucić wszelkie nałogi w tym palenie papierosów! Nie ma bezpiecznych produktów tytoniowych. Nikotyna uszkadza ściany naczyń krwionośnych, przyspiesza proces tworzenia blaszki miażdżycowej oraz inicjują powstawanie skrzeplin we krwi. Nie tylko czynni, lecz także bierni palacze są narażeni na szkodliwy wpływ dymu papierosowego. Należy pamiętać o tym, że natychmiast po zaprzestaniu palenia papierosów, bez względu na to, jak długo i jak intensywnie je palono, ryzyko choroby wieńcowej zmniejsza się.
• Modyfikacja diety Podstawą pożywienia w naszym społeczeństwie jest chleb, mięso, tłuszcze zwierzęce i produkty mleczne. Nadmierne ich spożywanie jest przyczyną powstawania wielu groźnych chorób, w tym miażdżycy. Poza eliminacją bądź znacznym ograniczeniem w/w produktów należy zrezygnować ze słodyczy, cukru i ograniczyć do niezbędnego minimum spożycie soli. Ważne jest także przygotowanie potraw - należy unikać potraw smażonych na tłuszczu, a spożywać tylko te gotowane. Należy zwiększyć spożycie niskokalorycznych, zawierających błonnik warzyw i owoców bogatych w witaminę C oraz wypijać około 2 litrów niesłodzonych płynów. Należy pamiętać, że dieta powinna być dostosowana indywidualnie według potrzeb a eliminacja pewnych składników musi być suplementowana innymi.
• Otyłość i nadwaga Osoby otyłe charakteryzują się większym ryzykiem wystąpienia problemów zdrowotnych. Często stwierdza się u nich obniżony poziom cholesterolu frakcji HDL („dobrego” cholesterolu) , podwyższony poziom frakcji LDL („złego” cholesterolu) oraz wysoki poziom trójglicerydów i nadkrzepliwość krwi, co sprzyja powstaniu miażdżycy. Prostym parametrem pozwalającymi ocenić nadmiar masy ciała jest ustalenie wskaźnika masy ciała (BMI) http://www.doz.pl/zdrowie/a1-Kalkulator.
• Ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarskich. Chory po zawale serca powinien regularnie przyjmować przepisane leki, poddawać się regularnym kontrolom lekarskim, w razie wątpliwości i niepokojących objawów kontaktować się z lekarzem oraz leczyć choroby współistniejące jak np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby tarczycy, niedokrwistość, wady zastawkowe czy arytmie.

Zdrowy styl życia pozwala na zmniejszenie ryzyka zagrożenia życia wywołanego zawałem serca, poprawę jakości życia oraz jego przedłużenie. Zdrowie to najcenniejsza wartość jaką posiadamy, należy o nie szczególnie dbać gdyż jest bezcenne i mamy je tylko jedno.