Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

Zatrucie nikotyną, a więc jej przedawkowanie, to powikłanie, które związane może być z wypaleniem zbyt wielu papierosów bądź z przyjęciem zbyt dużej ilości tej substancji w innej postaci. Z tego względu warto wiedzieć, jaka liczba wypalonych papierosów skutkować może wystąpieniem tego typu powikłania. Czym jest nikotyna oraz czy do zatrucia dojść może również w trakcie nikotynowej terapii zastępczej?

1. Czym jest nikotyna?
2. Jakie są objawy zatrucia nikotyną?
3. Ile papierosów trzeba wypalić, aby doszło do zatrucia?
4. Czy może dojść do zatrucia nikotynowego przy nikotynowej terapii zastępczej?
5. Jak oczyścić organizm z nikotyny?

Czym jest nikotyna?

Nikotyna to związek chemiczny zaliczany do grupy alkaloidów pirydynowych. Naturalnie występuje w liściach oraz korzeniach tytoniu szlachetnego. Nikotyna działa na organizm na drodze różnych mechanizmów, modyfikując tym samym jego metabolizm. Jednym z mechanizmów jest pobudzenie układu adrenergicznego. Z tego względu w małych ilościach powoduje zmniejszenie głodu i bólu, rozszerza źrenice, a także przyspiesza akcję serca. Nikotyna jest również agonistą receptorów N-acetylocholinowych, regulujących przekazywanie impulsów nerwowych między neuronami za pomocą acetylocholiny. Dzięki temu działa ona stymulująco na mózg człowieka, co związane jest z przyjemnością w trakcie palenia papierosów.

Przez lata uznawano, że nikotyna sama w sobie nie ma działania rakotwórczego. Pogląd ten uległ zmianie ok. 20 lat temu. Obecnie pomiędzy naukowcami nadal toczą się dyskusje na temat jej udziału w powstawaniu nowotworów, jednak coraz więcej argumentów przemawia za tym, iż znacząco przyczynia się ona do ich występowania.

Jakie są objawy zatrucia nikotyną?

Objawy zatrucia nikotyną zależne są przede wszystkim od liczby wypalonych papierosów. Przy nieznacznym wypaleniu zbyt wielu papierosów mogą się pojawić objawy, takie jak zaburzenia koncentracji, zawroty głowy, nudności i wymioty, bóle brzucha oraz biegunka. Są to typowe symptomy występujące przy zatruciu nie tylko nikotyną, ale również innego rodzaju substancjami, a także przy dostaniu się do organizmu, np. wraz z zepsutą żywnością, toksyn. W przypadku wyższych dawek przyjętych w krótkim odstępie czasu wystąpić może uczucie lekkości, światłowstręt, natłok myśli oraz obniżenie energii. Jeżeli dojdzie do dalszej podaży nikotyny, objawami, które mogą się pojawić, są halucynacje, zmiana postrzegania barw oraz ograniczenie pola widzenia. Dalsze przyjmowanie nikotyny skutkuje śpiączką oraz śmiercią człowieka.

Ile papierosów trzeba wypalić, aby doszło do zatrucia?

Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Ocenia się również, że jeden papieros, w zależności od mocy, dostarcza 0,2-1 mg nikotyny. Z prostego rachunku wynika zatem, że aby doszło do zatrucia nikotyną i wystąpienia wcześniej wymienionych objawów, należy wypalić minimum 4 papierosy o dużej mocy. Jest to jednak duże uproszczenie, gdyż wystąpienie symptomów przedawkowania zależy od wielu czynników, m.in. wieku danej osoby, budowy ciała oraz od tego, czy jest ona nałogowym palaczem, czy też nie. Przytoczone wyliczenia mogłyby sugerować, że za każdym razem organizm powinien reagować objawami ogólnymi w momencie wypalenia stosunkowo niewielkiej – dla niektórych – liczby papierosów. Trzeba jednak pamiętać, że nikotyna nie utrzymuje się długo w organizmie człowieka, dlatego aby wystąpiły objawy zatrucia, konieczne byłoby wypalenie papierosów w szybkim tempie. Warto podkreślić, że niebezpieczne pod tym względem są papierosy elektroniczne, szczególnie popularne w młodszych grupach wiekowych. Wkłady, czyli tzw. liquidy, najczęściej wykorzystywane w tego typu urządzeniach zawierają nawet 18 mg czystej nikotyny na 1 ml, co zwiększa w znaczący sposób ryzyko wystąpienia przedawkowania.

Czy może dojść do zatrucia nikotynowego przy nikotynowej terapii zastępczej?

Nikotynowa terapia zastępcza opiera się na stosowaniu leków zawierających w swoim składzie nikotynę. Ma ona pomóc w rzucaniu palenia poprzez dostarczanie do organizmu coraz mniejszych dawek nikotyny. Warto podkreślić, że przeciętny plaster nikotynowy zawiera od 7 mg do 24 mg nikotyny, która jest stopniowo uwalniana, wykluczając tym samym wystąpienie ewentualnego zatrucia. Natomiast różnego rodzaju gumy czy pastylki zawierają w swoim składzie od 2 mg do 4 mg nikotyny. Stosując preparaty w trakcie nikotynowej terapii zastępczej zgodnie z zaleceniami, unikniemy zatrucia nikotyną. Należy jednak pamiętać, że jeśli w trakcie takiej terapii zdecydujemy się sięgnąć po papierosa tradycyjnego lub elektronicznego, szansa na wystąpienie zatrucia jest bardzo duża. To samo dotyczy nadużywania gum, tabletek oraz plastrów zawierających w swoim składzie nikotynę.

Jak oczyścić organizm z nikotyny?

Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki. Pewna jej część pozostaje jednak w organizmie dłużej, przez co może kumulować się w tkankach nałogowych palaczy, którzy palą ponad paczkę papierosów dziennie. Tak szybki metabolizm nikotyny oznacza jednak, że w przypadku jej przedawkowania objawy są najczęściej chwilowe i mijają w stosunkowo krótkim czasie. Ważne jest wtedy zrezygnowanie z dalszego palenia, a także odpoczynek oraz intensywne nawodnienie.