Zabieg autoprzeszczepu
Oliwia Janota

Autoprzeszczep – na czym polega?

Autoprzeszczep to jeden z podstawowych rodzajów przeszczepów wyróżnianych w medycynie. Dokonuje się go w sytuacji, gdy dawca przeszczepu jest jednocześnie jego odbiorcą. Dowiedz się, jakie są warunki przeprowadzenia takiego zabiegu, kiedy się go stosuje oraz jakie jest bezpieczeństwo tej techniki.

Przeszczep (transplantacja) to proces terapeutyczny przeprowadzony celem przywrócenia funkcjonowania organizmu poprzez przeniesienie tkanki lub narządu od dawcy do biorcy. Wyróżnia się kilka rodzajów przeszczepów w zależności od poziomu genetycznego podobieństwa biorcy i dawcy: autogeniczny (dawca jest jednocześnie biorcą), izogeniczny (przeszczep między osobnikami identycznymi genetycznie, np. bliźniakami jednojajowymi), allogeniczny (między osobnikami tego samego gatunku) oraz ksenogeniczny (przeszczep między osobnikami różnych gatunków). W przypadku autoprzeszczepu najczęściej transplantowane są: skóra, włosy oraz komórki macierzyste.

Co to jest autoprzeszczep?

Mianem autoprzeszczepu (przeszczepu autologicznego, autogennego, własnopochodnego) określa się transplantację tkanki lub narządu w obrębie jednego człowieka (organizmu). W takiej sytuacji pacjent poddawany zabiegowi jest jednocześnie dawcą oraz biorcą. Wówczas organizm biorcy najpewniej nie odrzuci przeszczepu, gdyż transplantowana tkanka ma dokładnie taki sam układ antygenów – substancji zdolnych do wywoływania odpowiedzi immunologicznej. W przypadku transplantacji narządu z innego organizmu lub od innej osoby zawsze istnieje ryzyko odrzucenia przeszczepianej tkanki, gdyż każdy posiada własny unikalny układ antygenów. Organizm biorcy może więc odkryć, że dany narząd pochodzi od dawcy, gdyż ma inny układ antygenów. Nowe antygeny odbierane są jako obce przez układ immunologiczny biorcy i wywoływana jest reakcja odpornościowa. Taka odpowiedź immunologiczna zapoczątkowuje proces odrzucania narządu.

Wobec powyższego autoprzeszczep jest najbezpieczniejszą formą transplantacji tkanek i cechuje się najniższym ryzykiem powikłań. Jednymi z pierwszych udanych prób autoprzeszczepu były transplantacje fragmentów skóry w przypadkach trudno gojących się ran wykonane we Francji w 1869 roku. Naukowcy doszli wówczas do wniosku, iż zastosowanie małych fragmentów prowadzi do ich przyjęcia się w nowym miejscu. 160 lat później autotransplantacja skóry jest szeroko stosowaną metodą leczenia rozległych blizn. Warto również podkreślić, że autoprzeszczepy przeprowadzane są nie tylko w obrębie skóry, lecz również włosów czy komórek macierzystych – taki przeszczep potocznie zwany jest przeszczepem szpiku kostnego.

Jak przebiega autoprzeszczep?

Każdy przeszczep składa się z kilku etapów – pobrania tkanki, transplantacji oraz okresu potransplantacyjnego, w którym podejmuje się działania zapobiegające odrzuceniu przeszczepu. W przypadku skóry czy włosów procedura nie wymaga długotrwałej hospitalizacji, a same zabiegi często kończą się powodzeniem. Niemniej autoprzeszczep komórek krwiotwórczych jest zdecydowanie bardziej skomplikowanym procesem, obarczonym dużym ryzykiem powikłań.

Przeszczep komórek krwiotwórczych (hematopoietic cell transplantation – HCT) ma na celu przywrócenie właściwego funkcjonowania szpiku kostnego i może pochodzić zarówno od samego chorego (autogeniczny), jak i od innej osoby posiadającej podobny układ antygenów (allogeniczny). Do transplantacji komórek krwiotwórczych są najczęściej kwalifikowani pacjenci z chorobami nowotworowymi układu krwiotwórczego, jak białaczka, chłoniak czy szpiczak plazmocytowy. Należy jednak pamiętać, iż autotransplantacja jest wykonywana najczęściej u pacjentów chorujących na ostrą białaczkę (szpikową lub limfoblastyczną) oraz u chorych z zespołami mieloblastycznymi.

Procedura składa się z kilku etapów. W pierwszej kolejności komórki krwiotwórcze są pobierane z krwi obwodowej (99% przypadków), bardzo rzadko ze szpiku. Następnie pobrane komórki poddaje się zamrożeniu i przechowuje do momentu przeszczepu (tzw. krioprezerwacja). W tym czasie pacjenta poddaje się radio- i chemioterapii w bardzo wysokich dawkach celem kompletnego zniszczenia całego układu krwiotwórczego (tzw. mieloablacja). W ten sposób usuwa się komórki zmienione nowotworowo oraz hamuje odpowiedź immunologiczną chorego, zmniejszając ryzyko odrzucenia przeszczepu. Następnie rozmraża się wcześniej pobrane komórki i podaje się pacjentowi (dożylnie).

Przetoczenie komórek krwiotwórczych prowadzi do odnowy szpiku kostnego zniszczonego uprzednio przeprowadzoną radio- i chemioterapią. Następnie rozpoczyna się obserwacja i ewentualne leczenie pacjentów pod kątem pierwszych oznak odrzucenia przeszczepu, zakażeń lub powikłań narządowych wynikających z przeprowadzonej mieloablacji.

Powiązane produkty

Samopoczucie po autoprzeszczepie

W przypadku przeszczepów skóry i włosów po niepowikłanej procedurze transplantacji pacjenci są wypisywani do domu i stosunkowo szybko wracają do codziennych aktywności. W przypadku autoprzeszczepu komórek krwiotwórczych samopoczucie pacjenta po przeszczepie zależy ściśle od przebiegu okresu potransplantacyjnego. Dzieli się on na wczesny (pierwsze 30 dni), pośredni (dzień 30-100) i późny (powyżej 100 dni od przeszczepu).

Największe ryzyko powikłań występuje we wczesnym okresie poprzetoczeniowym. Wówczas układ odpornościowy chorego jest bezbronny, narażony na zakażenia, a szpik kostny dopiero zaczyna samodzielnie produkować komórki układu krwiotwórczego. Najczęściej pierwsze 30 dni pacjenci spędzają w szpitalu.

Zalecenia po autoprzeszczepie

We wczesnym i pośrednim okresie potransplantacyjnym pacjenci wymagają częstych wizyt w szpitalu i kontroli liczby krwinek. Ponadto pacjenci muszą zachowywać silnie sterylne warunki otoczenia, w którym przebywają. Nie mogą spotykać się z osobami chorymi, w miejscach publicznych powinny unikać tłumów i zakładać maseczkę.

Pacjent powinien również unikać miejsc remontowanych lub wilgotnych (np. piwnice).

Chory po przeszczepie powinien przebywać w regularnie sprzątanym mieszkaniu, lecz najlepiej by sam nie sprzątał – kontakt z kurzem, brudem i pleśnią to ekspozycja na bakterie i grzyby, którymi może się zakazić. Zwierzęta domowe muszą być regularnie szczepione, nie mogą wychodzić poza teren mieszkania/posesji właścicieli oraz powinny mieć zakaz przebywania w łóżku z chorym. Z biegiem miesięcy i lat po przeszczepie zalecenia te stają się coraz mniej restrykcyjne, ale powodzenie terapeutyczne po wykonanym autoprzeszczepie ściśle zależy od współpracy i ostrożności chorego w okresie potransplantacyjnym.

  1. Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych 2020/2021, pod red. P. Gajewskiego, Kraków 2020, s. 1032-1036.
  2. H. Nogal i in., Zarys historyczny dynamiki rozwoju transplantologii klinicznej, „Przegląd Nauk o Zdrowiu” nr 1 (46) 2016.
  3. K. Jakitowicz, Transplantacja krwiotwórczych komórek macierzystych. Przewodnik dla pacjentów i ich rodzin, Gdańsk 2015, s. 7-10.
  4. S. Giebel, Postępy w przeszczepianiu krwiotwórczych komórek macierzystych, „Hematologia” nr 1 (6) 2015.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij