Zabieg autoprzeszczepu
Oliwia Janota

Autoprzeszczep – na czym polega?

Autoprzeszczep to jeden z podstawowych rodzajów przeszczepów wyróżnianych w medycynie. Dokonuje się go w sytuacji, gdy dawca przeszczepu jest jednocześnie jego odbiorcą. Dowiedz się, jakie są warunki przeprowadzenia takiego zabiegu, kiedy się go stosuje oraz jakie jest bezpieczeństwo tej techniki.

Przeszczep (transplantacja) to proces terapeutyczny przeprowadzony celem przywrócenia funkcjonowania organizmu poprzez przeniesienie tkanki lub narządu od dawcy do biorcy. Wyróżnia się kilka rodzajów przeszczepów w zależności od poziomu genetycznego podobieństwa biorcy i dawcy: autogeniczny (dawca jest jednocześnie biorcą), izogeniczny (przeszczep między osobnikami identycznymi genetycznie, np. bliźniakami jednojajowymi), allogeniczny (między osobnikami tego samego gatunku) oraz ksenogeniczny (przeszczep między osobnikami różnych gatunków). W przypadku autoprzeszczepu najczęściej transplantowane są: skóra, włosy oraz komórki macierzyste.

Co to jest autoprzeszczep?

Mianem autoprzeszczepu (przeszczepu autologicznego, autogennego, własnopochodnego) określa się transplantację tkanki lub narządu w obrębie jednego człowieka (organizmu). W takiej sytuacji pacjent poddawany zabiegowi jest jednocześnie dawcą oraz biorcą. Wówczas organizm biorcy najpewniej nie odrzuci przeszczepu, gdyż transplantowana tkanka ma dokładnie taki sam układ antygenów – substancji zdolnych do wywoływania odpowiedzi immunologicznej. W przypadku transplantacji narządu z innego organizmu lub od innej osoby zawsze istnieje ryzyko odrzucenia przeszczepianej tkanki, gdyż każdy posiada własny unikalny układ antygenów. Organizm biorcy może więc odkryć, że dany narząd pochodzi od dawcy, gdyż ma inny układ antygenów. Nowe antygeny odbierane są jako obce przez układ immunologiczny biorcy i wywoływana jest reakcja odpornościowa. Taka odpowiedź immunologiczna zapoczątkowuje proces odrzucania narządu.

Wobec powyższego autoprzeszczep jest najbezpieczniejszą formą transplantacji tkanek i cechuje się najniższym ryzykiem powikłań. Jednymi z pierwszych udanych prób autoprzeszczepu były transplantacje fragmentów skóry w przypadkach trudno gojących się ran wykonane we Francji w 1869 roku. Naukowcy doszli wówczas do wniosku, iż zastosowanie małych fragmentów prowadzi do ich przyjęcia się w nowym miejscu. 160 lat później autotransplantacja skóry jest szeroko stosowaną metodą leczenia rozległych blizn. Warto również podkreślić, że autoprzeszczepy przeprowadzane są nie tylko w obrębie skóry, lecz również włosów czy komórek macierzystych – taki przeszczep potocznie zwany jest przeszczepem szpiku kostnego.

Jak przebiega autoprzeszczep?

Każdy przeszczep składa się z kilku etapów – pobrania tkanki, transplantacji oraz okresu potransplantacyjnego, w którym podejmuje się działania zapobiegające odrzuceniu przeszczepu. W przypadku skóry czy włosów procedura nie wymaga długotrwałej hospitalizacji, a same zabiegi często kończą się powodzeniem. Niemniej autoprzeszczep komórek krwiotwórczych jest zdecydowanie bardziej skomplikowanym procesem, obarczonym dużym ryzykiem powikłań.

Przeszczep komórek krwiotwórczych (hematopoietic cell transplantation – HCT) ma na celu przywrócenie właściwego funkcjonowania szpiku kostnego i może pochodzić zarówno od samego chorego (autogeniczny), jak i od innej osoby posiadającej podobny układ antygenów (allogeniczny). Do transplantacji komórek krwiotwórczych są najczęściej kwalifikowani pacjenci z chorobami nowotworowymi układu krwiotwórczego, jak białaczka, chłoniak czy szpiczak plazmocytowy. Należy jednak pamiętać, iż autotransplantacja jest wykonywana najczęściej u pacjentów chorujących na ostrą białaczkę (szpikową lub limfoblastyczną) oraz u chorych z zespołami mieloblastycznymi.

Procedura składa się z kilku etapów. W pierwszej kolejności komórki krwiotwórcze są pobierane z krwi obwodowej (99% przypadków), bardzo rzadko ze szpiku. Następnie pobrane komórki poddaje się zamrożeniu i przechowuje do momentu przeszczepu (tzw. krioprezerwacja). W tym czasie pacjenta poddaje się radio- i chemioterapii w bardzo wysokich dawkach celem kompletnego zniszczenia całego układu krwiotwórczego (tzw. mieloablacja). W ten sposób usuwa się komórki zmienione nowotworowo oraz hamuje odpowiedź immunologiczną chorego, zmniejszając ryzyko odrzucenia przeszczepu. Następnie rozmraża się wcześniej pobrane komórki i podaje się pacjentowi (dożylnie).

Przetoczenie komórek krwiotwórczych prowadzi do odnowy szpiku kostnego zniszczonego uprzednio przeprowadzoną radio- i chemioterapią. Następnie rozpoczyna się obserwacja i ewentualne leczenie pacjentów pod kątem pierwszych oznak odrzucenia przeszczepu, zakażeń lub powikłań narządowych wynikających z przeprowadzonej mieloablacji.

Powiązane produkty

Samopoczucie po autoprzeszczepie

W przypadku przeszczepów skóry i włosów po niepowikłanej procedurze transplantacji pacjenci są wypisywani do domu i stosunkowo szybko wracają do codziennych aktywności. W przypadku autoprzeszczepu komórek krwiotwórczych samopoczucie pacjenta po przeszczepie zależy ściśle od przebiegu okresu potransplantacyjnego. Dzieli się on na wczesny (pierwsze 30 dni), pośredni (dzień 30-100) i późny (powyżej 100 dni od przeszczepu).

Największe ryzyko powikłań występuje we wczesnym okresie poprzetoczeniowym. Wówczas układ odpornościowy chorego jest bezbronny, narażony na zakażenia, a szpik kostny dopiero zaczyna samodzielnie produkować komórki układu krwiotwórczego. Najczęściej pierwsze 30 dni pacjenci spędzają w szpitalu.

Zalecenia po autoprzeszczepie

We wczesnym i pośrednim okresie potransplantacyjnym pacjenci wymagają częstych wizyt w szpitalu i kontroli liczby krwinek. Ponadto pacjenci muszą zachowywać silnie sterylne warunki otoczenia, w którym przebywają. Nie mogą spotykać się z osobami chorymi, w miejscach publicznych powinny unikać tłumów i zakładać maseczkę.

Pacjent powinien również unikać miejsc remontowanych lub wilgotnych (np. piwnice).

Chory po przeszczepie powinien przebywać w regularnie sprzątanym mieszkaniu, lecz najlepiej by sam nie sprzątał – kontakt z kurzem, brudem i pleśnią to ekspozycja na bakterie i grzyby, którymi może się zakazić. Zwierzęta domowe muszą być regularnie szczepione, nie mogą wychodzić poza teren mieszkania/posesji właścicieli oraz powinny mieć zakaz przebywania w łóżku z chorym. Z biegiem miesięcy i lat po przeszczepie zalecenia te stają się coraz mniej restrykcyjne, ale powodzenie terapeutyczne po wykonanym autoprzeszczepie ściśle zależy od współpracy i ostrożności chorego w okresie potransplantacyjnym.

  1. Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych 2020/2021, pod red. P. Gajewskiego, Kraków 2020, s. 1032-1036.
  2. H. Nogal i in., Zarys historyczny dynamiki rozwoju transplantologii klinicznej, „Przegląd Nauk o Zdrowiu” nr 1 (46) 2016.
  3. K. Jakitowicz, Transplantacja krwiotwórczych komórek macierzystych. Przewodnik dla pacjentów i ich rodzin, Gdańsk 2015, s. 7-10.
  4. S. Giebel, Postępy w przeszczepianiu krwiotwórczych komórek macierzystych, „Hematologia” nr 1 (6) 2015.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje? 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.