Ziarniniak obrączkowaty – przyczyny, objawy, leczenie

Ziarniniak obrączkowaty – co to jest?

Ziarniniak obrączkowaty to łagodna choroba skóry, w wyniku której dochodzi do powstawania guzków lub grudek o gładkiej powierzchni w kolorze skóry tworzących ogniska o charakterystycznym obrączkowatym układzie.

Ziarniniak obrączkowaty u dzieci oraz młodych dorosłych występuje zdecydowanie częściej niż w ogólnej populacji. Wykazano również wyraźną predylekcję do jego występowania u kobiet. Choroba ta może mieć charakter zlokalizowany lub rozsiany, a wśród nich wyróżniamy kilka jej postaci: podskórną, rumieniową, blaszkowatą czy perforującą.

Ziarniniak obrączkowaty – przyczyny

Przyczyna tego schorzenia nadal nie została wyjaśniona. Niektórzy twierdzą, że może ona mieć tło immunologiczne. Potwierdzają to ostatnie badania, które wykazały nieprawidłowości w obrębie zmian skórnych w szlakach JAK-STAT oraz zależnych od limfocytów Th1. Wykazano również połączenie pomiędzy powstawaniem charakterystycznych zmian skórnych a współistnieniem cukrzycy oraz chorób trzustki i tarczycy. Jednakże związek przyczynowo-skutkowy w tym wypadku również jest niejasny. Istnieją także przypadki, w których wysiew zmian skórnych sprowokowany był lekami.

Ziarniniak obrączkowaty – jak wygląda?

Charakterystyczne dla ziarniniaka obrączkowatego są zmiany skórne w postaci guzków lub grudek w kolorze skóry układające się często obrączkowato. Ziarniniak obrączkowaty lokalizuje się najczęściej na stopach i grzbietach rąk, ale wykwity mogą pojawić się wszędzie. Jeżeli zmiany skórne ograniczone są do konkretnego miejsca na ciele, np. grzbietu dłoni, mówimy wtedy o postaci zlokalizowanej. Natomiast gdy wykwity pojawiają się w wielu miejscach na ciele jednocześnie (np. kończyny, tułów, twarz), możemy mówić o ziarniniaku obrączkowatym rozsianym. Postać podskórna zazwyczaj pojawia się u dzieci w okolicach stawów, w szczególności na kończynach dolnych. Dla postaci perforującej charakterystyczne jest powstawanie guzków, które następnie rozpadają się i dochodzi do tworzenia się drobnych owrzodzeń.

Ziarniniak obrączkowaty – rozpoznanie

Rozpoznanie choroby możemy postawić na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. Wykwity skórne w ziarniniaku obrączkowatym często mogą przypominać te występujące w innych jednostkach dermatologicznych. Podobne zmiany skórne pojawiają się w sarkoidozie obrączkowatej, liszaju płaskim obrączkowatym czy guzkach okołostawowych. W przypadku liszaja płaskiego obrączkowatego zmiany na skórze są bardziej płaskie, mają inne umiejscowienie oraz towarzyszy im świąd. W sarkoidozie obrączkowatej guzki mają inny, ciemniejszy kolor (sinobrunatny) oraz współwystępują objawy z innych układów. Guzki stawowe zaś są głębiej położone i występują tylko w obrębie stawów. Gdy obraz kliniczny jest niejasny, powinno wykonać się badanie histopatologiczne wycinka skórnego dla potwierdzenia diagnozy. W histopatologii w przypadku ziarniniaka obrączkowatego powinna być widoczna nekrobioza kolagenu otoczona przez histiocyty.

Ziarniniak obrączkowaty – jak leczyć?

Wielu pacjentów zadaje sobie pytanie, jak pozbyć się ziarniniaka obrączkowatego. W ziarniniaku obrączkowatym maść, która stosowana jest jako leczenie miejscowe pierwszej linii, to zazwyczaj maść z glikokortykosteroidami. Gdy po leczeniu lekiem pierwszej linii nie osiągniemy satysfakcjonujących rezultatów, możemy zastosować leczenie ogólne sulfasalazyną, metotreksatem, hydroksychlorochiną czy dapsonem, bądź fototerapię całego ciała. Niestety w części przypadków, w szczególności w postaci rozsianej ziarniniaka obrączkowatego, leczenie jest długotrwałe i nie zawsze przynosi oczekiwane efekty.

Ziarniniak obrączkowaty a cukrzyca

Chociaż nie została poznana przyczyna powiązania ziarniniaka obrączkowatego i cukrzycy, badania naukowe wyraźnie wskazują częstsze występowanie charakterystycznych zmian skórnych u pacjentów chorujących na cukrzycę. Stwierdzono również zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia ziarniniaka obrączkowatego u pacjentów z innymi chorobami przewlekłymi, takimi jak dyslipidemia, chorobami tarczycy (w szczególności autoimmunologicznymi zapaleniami tarczycy) oraz chorobami trzustki.

Ziarniniak obrączkowaty a nowotwór

Częstym pytaniem, z którym możemy się spotkać, jest to, czy ziarniniak obrączkowaty to nowotwór. Jak już wcześniej zostało wspomniane ziarniniak to dermatologiczne schorzenie z grupy chorób ziarniniakowych (do których należą między innymi również mastocytoza czy sarkoidoza), które nie są nowotworami.