strzywka do płukania żołądka
Olaf Bąk

Płukanie żołądka – na czym polega? Kiedy jest wykonywane?

Płukanie żołądka jest jedną z procedur dekontaminacyjnych. Polega na usunięciu spożytych substancji toksycznych, które stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia. Jak dokładnie wygląda płukanie żołądka? Czy boli?

Płukanie żołądka to zabieg wykonywany przeważnie po zatruciach toksycznymi substancjami lub lekami. Ma na celu wypłukanie resztek substancji i zaprzestanie jej wchłaniania do organizmu. Mimo że jest to procedura dość bezpieczna, ma jednak swoje wskazania oraz przeciwwskazania.

Wskazania i przeciwwskazania do płukania żołądka

Płukanie żołądka jest wskazane w sytuacji, gdy doszło do połknięcia toksycznej substancji lub dużej ilości lekówprzypadkowo (przez małe dzieci) lub celowo (w sytuacji próby samobójczej). Jednak ze względu na proces trawienia i przesuwania pokarmu w układzie pokarmowym ma ono zastosowanie przeważnie do 1 godziny od połknięcia substancji. Wyjątkiem są substancje o przedłużonym uwalnianiu (oznaczone słowami np. depot lub retard) czy aspiryna – w ich przypadku płukanie wykonuje się nawet po kilku godzinach od połknięcia. Po spożyciu muchomorów sromotnikowych można spróbować płukania żołądka nawet po kilkunastu godzinach.

Mimo że płukanie żołądka jest procedurą często spotykaną, to jej skuteczność nie jest specjalnie wysoka. Według analiz pozwala usunąć tylko około 10% spożytej substancji.

Wśród przeciwwskazań do wykonania płukania żołądka wymienia się:

  • spożycie substancji żrącej – zwymiotowanie jej w trakcie płukania żołądka może spowodować wtórne obrażenia,
  • połknięcie substancji lotnej, zatrucie węglowodorem,
  • zaburzenia krzepnięcia krwi,
  • choroby przełyku i żołądka (np. żylaki przełyku, które groziłyby pęknięciem),
  • brak i zaburzenia przytomności u człowieka niezaintubowanego – na przykład osoby po alkoholu.
Sprawdź na DOZ.pl: Preparaty i leki na trawienie.

Jak wygląda i ile trwa płukanie żołądka? Czy boli?

Do wykonania płukania żołądka niezbędny będzie zestaw:

  • sonda ustno-żołądkowa lub nosowo-żołądkowa (można założyć zgłębnik zarówno przez nos, jak i przez usta) – w przypadku dzieci wielkość należy dobrać do wieku,
  • żel z lidokainą (żel zapewni poślizg i nieco znieczuli przełyk),
  • strzykawka,
  • lejek,
  • roztwór NaCl 0,45% z wodą do wstrzykiwań 1:1 o temperaturze 37℃,
  • pojemnik na popłuczyny,
  • ssak do odessania treści z dróg oddechowych,
  • węgiel aktywowany,
  • pean do zaciśnięcia zgłębnika,
  • miska nerkowata,
  • zestaw przeciwwstrząsowy i przyrządy do zabezpieczenia dróg oddechowych (jeśli nie intubowaliśmy osoby chorej).

W pierwszej kolejności pacjent musi przybrać pozycję siedzącą z pochyleniem do przodu. Jeśli jest to osoba z ograniczoną przytomnością, należy obrócić ją na bok z głową niżej od dróg oddechowych – w pozycję boczną ustaloną. Intubację stosuje się, gdy pacjent ma zaburzenia świadomości lub gdy jest nieprzytomny. Służy ona do ochrony dróg oddechowych.

Następnie należy wprowadzić pokryty żelem zgłębnik przez nos lub usta na około 40 cm od linii zębów. Położenie sondy musi być potwierdzone przez:

  • odciągnięcie treści żołądkowej strzykawką,
  • wprowadzenie do sondy powietrza strzykawką Janeta i osłuchanie brzucha,
  • włożenie końcówki sondy do pojemnika z wodą (wydostawanie się bąbelków świadczy o wprowadzeniu sondy do dróg oddechowych),
  • wykonanie kontrolnego RTG jamy brzusznej.

Jeśli mamy pewność, że zgłębnik znajduje się w żołądku, możemy założyć lejek na końcówkę sondy i rozpocząć wlewanie około 300 ml płynu (u dzieci 10 ml/kg masy ciała, maksymalnie 250 ml). Zanim woda zniknie z lejka, należy opuścić lejek z sondą poniżej wysokości żołądka do pojemnika. Zjawisko syfonowe spowoduje pociągnięcie wody z żołądka i odessanie jej do miski. Zabieg należy wykonywać do momentu uzyskania wodojasnych popłuczyn.

Do ostatniej porcji wody należy dodać 25–100 g węgla aktywowanego (u dzieci 1 g/kg masy ciała, maksymalnie 60 g), który może zaabsorbować niektóre substancje i leki (np. beta-blokery, leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwdepresyjne i inne).

Powiązane produkty

Płukanie żołądka w domu – czy jest bezpiecznie?

Absolutnie nie wolno wykonywać płukania żołądka w warunkach domowych! To zabieg wymagający wykwalifikowanego personelu, sprzętu i możliwości interwencji w sytuacji utraty przytomności, zaburzeń rytmu lub aspiracji płynu do płuc. Wykonywanie go na własną rękę może zagrażać życiu oraz zdrowiu i nie ma na to bezpiecznego sposobu.

Jeśli wiesz, że osoba z Twojego otoczenia połknęła toksyczną substancję – natychmiast wezwij zespół ratownictwa medycznego przez numer 112 lub 999.

Powikłania po płukaniu żołądka

Płukanie żołądka jest procedurą stosunkowo bezpieczną. Jednak jak każdy zabieg medyczny może wiązać się z powikłaniami. Do najczęstszych powikłań płukania żołądka możemy zaliczyć:

  • zachłystowe zapalenie płuc – w sytuacji, w której płyn popłuczynowy dostanie się do płuc,
  • perforację przełyku i doprowadzenie do odmy oraz zapalenia śródpiersia,
  • zaburzenia rytmu serca w wyniku pobudzenia zakończeń nerwowych,
  • uszkodzenie błony śluzowej przełyku,
  • skurcz krtani,
  • zaburzenia wodno-elektrolitowe,
  • hipotermię.
  1. S. H. Ralston, M. W. J. Strachan, I. Penman, R. Hobson, red. wyd. pol. J. Różański, Choroby wewnętrzne Davidson, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2020.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2019/20, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
  3. Zarys chirurgii. Podręcznik dla studentów i lekarzy w trakcie specjalizacji, pod red. prof. A. Żyluka, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2016.
  4. A. Plocek, E. Biernacka, E. Toporowska-Kowalska, Jak się wykonuje płukanie żołądka?, „Pediatria po Dyplomie” [online] https://podyplomie.pl/pediatria/12153,jak-sie-wykonuje-plukanie-zoladka, [dostęp:] 29.09.2022.
  5. N. Hinz-Brylew, P. Rajewski, P. Rajewski, Ostre zatrucie paracetamolem — opis trzech przypadków, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2011, nr 5.
  6. A. Majda, Zgłębnikowanie żołądka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Może się pojawić na bazie m.in. chorób ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo, że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto jest się zwrócić o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij