Węgiel aktywny – właściwości i zastosowanie. Węgiel aktywny na biegunkę i w kosmetykach
Piotr Gmachowski

Węgiel aktywny – właściwości i zastosowanie. Węgiel aktywny na biegunkę i w kosmetykach

Węgiel aktywny to środek wytwarzany z różnych materiałów pochodzenia organicznego, najczęściej jest to drewno, ale także torf, węgle kopalne czy skorupy orzechów. Węgiel aktywowany ma silne właściwości adsorpcyjne, wiąże zanieczyszczenia i toksyny, co jest wykorzystywane w leczeniu zatruć pokarmowych (np. biegunek, wzdęć), ale także w kosmetyce (w pielęgnacji cery tłustej, ze skłonnością do trądziku czy w wybielających pastach do zębów).

  1. Węgiel aktywny – co to jest?
  2. Węgiel aktywny – działanie
  3. Węgiel aktywny – zastosowanie
  4. Węgiel leczniczy – jak stosować? Dawkowanie węgla aktywnego
  5. Węgiel aktywny – stosowanie u niemowląt i kobiet w ciąży

Węgiel aktywny – co to jest?

Węgiel aktywny (łac. carbo activatus), zwany także węglem aktywowanym lub węglem leczniczym, jest substancją organiczną, otrzymywaną najczęściej z miazgi drzewnej, która poddawana jest procesowi karbonizacji (w 400–800 st. C), a następnie jest aktywowana, co powoduje uzyskanie silnych właściwości adsorpcyjnych. Cechą charakterystyczną węgla aktywnego jest jego duża powierzchnia wchłaniająca. Produkcja węgla aktywnego jest stosunkowo tania, a więc produkty go zawierające są przystępne cenowo.

Węgiel aktywny – działanie

Działanie węgla aktywnego polega na neutralizacji związków poprzez ich adsorpcję (adsorpcja to proces wiązania się cząsteczek) na dużej powierzchni.

Węgiel leczniczy wiąże w przewodzie pokarmowym różne substancje, np. trucizny, toksyny bakteryjne, czynniki pobudzające perystaltykę jelit, gazy jelitowe, bakterie, białko, a także niektóre leki. Nie wykazuje natomiast działania adsorbującego w przypadku pochodnych sulfonylomocznika.

Węgiel aktywny osłania także błonę śluzową przewodu pokarmowego. Po podaniu doustnym węgiel aktywny nie wchłania się  z przewodu pokarmowego, lecz wydalany jest z kałem. Ważną informacją dla osób przyjmujących węgiel aktywny jest fakt, iż może on powodować czarne zabarwienie stolca.

Powiązane produkty

Węgiel aktywny – zastosowanie

Węgiel aktywny – zastosowanie w medycynie. Węgiel na zatrucia i biegunkę

Węgiel leczniczy w medycynie ma zastosowanie w zatruciach niektórymi lekami i związkami chemicznymi. Węgiel aktywny wiąże np.:

  • paracetamol,
  • ibuprofen,
  • salicylany,
  • kwas mefenamowy,
  • nikotynę,
  • pochodne benzodiazepiny,
  • pochodne fenotiazyny,
  • trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
  • barbiturany,
  • fenole,
  • alkaloidy,
  • sole metali ciężkich,
  • chlormetiazol,
  • chlorochinę,
  • chlorpromazynę,
  • klonidynę,
  • digoksynę,
  • digitoksynę,
  • mianserynę,
  • parakwat,
  • inhibitory MAO, czyli monoaminooksydazy – leki stosowane w leczeniu depresji.

Małą skuteczność węgla aktywnego wykazano w przypadku zatruć:

  • etanolem,
  • metanolem,
  • glikolem etylenowym,
  • cyjankami,
  • litem,
  • kwasem bornym,
  • pochodnymi ropy naftowej.
Węgla aktywnego nie podaje się pacjentom, u których wystąpiło ostre zatrucie substancjami żrącymi oraz w przypadku konieczności podania antidotum.

Węgiel leczniczy znalazł także zastosowanie w przypadku leczenia biegunek, w tym tzw. biegunek podróżniczych czy tych, będących skutkiem ubocznym chemioterapii, ponieważ wiąże się z czynnikami wywołującymi rozwolnienie, np. toksynami czy bakteriami. W leczeniu tego typu dolegliwości najlepiej zastosować go w postaci zawiesiny wodnej bądź tabletek. Substancję tę stosuje się także w lżejszych zatruciach pokarmowych, które objawiają się wzdęciami. 

Ponieważ węgiel aktywny wiąże bakterie, sprawdzi się również w przypadku skaleczeń, ran, otarć. W aptekach dostępne są przeciwbakteryjne opatrunki z węglem aktywowanym, zalecane zwłaszcza w przypadku trudno gojących się ran, owrzodzeń, odleżyn, także z ropną wydzieliną. Warstwa węgla (zazwyczaj dodatkowo ze srebrem), którą pokryte są opatrunki pochłania wysięk z rany i nieprzyjemny zapach oraz wiąże endotoksyny. 

PREPARATY NA WZDĘCIA I GAZY

PREPARATY NA BIEGUNKĘ I ZATRUCIA

PROBIOTYKI

Węgiel aktywny – zastosowanie w kosmetyce

W przemyśle kosmetycznym węgiel aktywny można spotkać jako składnik:

  • szamponów,
  • mydeł,
  • żeli,
  • past do zębów,
  • peelingów,
  • maseczek oczyszczających.

Węgiel aktywny wykorzystywany jest w kosmetyce ze względu na swoje właściwości związane z wchłanianiem toksyn oraz dodatkowo ze względu na działanie przeciwzapalne, rozjaśniające i przeciwbakteryjne. Ma zastosowanie w pielęgnacji cery tłustej, mieszanej, ze skłonnością do trądziku i rozszerzonych porów. Wykorzystuje się go także w celu usuwania nadmiaru zgromadzonego sebum, zanieczyszczeń oraz zrogowaceń. Znajdziemy go w żelach myjących do twarzy, maseczkach, peelingach, kremach pielęgnacyjnych. Węgiel aktywowany działa detoksykująco i oczyszczająco także na skórę głowy, szampony z węglem będą odpowiednie do mycia włosów przetłuszczających się i z łupieżem. 

Węgiel aktywowany jest także składnikiem wybielających past do zębów. Dobrze wiąże bowiem związki garbnikowe, odpowiadające za przebarwienia powierzchni zębów. Pasta do zębów z węglem aktywowanym sprawdzi się świetnie w usuwaniu przebarwień po kawie czy herbacie, pomoże w likwidowaniu nieprzyjemnego zapachu z ust oraz zadziała kojąco na podrażnione dziąsła.

Węgiel leczniczy – jak stosować? Dawkowanie węgla aktywnego

Dawkowanie węgla aktywnego u osób dorosłych oraz dzieci po 12. roku życia przy podaniu doustnym wygląda następująco:

  1. W przypadku lekkich zatruć pokarmowych, którym towarzyszą wzdęcia i nadmierna fermentacja jelitowa podaje się 800–1200 mg kilka razy na dobę, do ustąpienia objawów. Aby węgiel aktywny zadziałał szybciej, tabletki można rozgryźć, jednak można je także połykać w całości.
  2. W przypadku biegunek dawka wynosi od 3 do 6 g, można ją powtarzać co godzinę, od 3 do 4 razy, lek można zastosować w postaci wodnej zawiesiny.
  3. W razie poważnych zatruć podaje się zwykle od 4 do 12,5 g (dawka jednorazowa) w postaci wodnej zawiesiny (lek w razie potrzeby można podawać kilkakrotnie w ciągu doby).

Bardzo ważna kwestią jest fakt, iż węgiel aktywny może zmniejszać wchłanianie innych leków, które przyjmuje pacjent np.:

  • salicylanów,
  • barbituranów,
  • glutetymidu,
  • środków antykoncepcyjnych,
  • antybiotyków,
  • leków przeciwzakrzepowych.

W przypadku przyjmowania węgla aktywnego oraz innych leków należy zachować odstęp czasowy. Inne leki należy zażyć o takiej porze, aby zachować minimum 2 godziny przerwy przed przyjęciem węgla lub 2 godziny po przyjęciu węgla leczniczego.

Węgiel aktywny – stosowanie u niemowląt i kobiet w ciąży

W przypadku wystąpienia objawów zatrucia pokarmowego u niemowląt i małych dzieci, takich jak biegunka, leczenie należy skonsultować z lekarzem. W wieku niemowlęcym nie należy podawać węgla aktywowanego na własną rękę, natomiast dzieciom od 1. do 12. roku życia można podawać węgiel po zapoznaniu się ulotką informacyjną danego preparatu. Najmłodszym warto pokruszyć tabletkę i wymieszać ją z wodą. 

Samoleczenie jest także ograniczone w przypadku kobiet w ciąży. Ciężarne powinny w miarę możliwości zrezygnować ze stosowania leków, a w razie konieczności zażycia jakiegokolwiek preparatu skonsultować jego przyjęcie z lekarzem prowadzącym ciążę. W przypadku węgla aktywnego brak jest danych, które potwierdzałyby bezpieczeństwo stosowania u kobiet ciężarnych.

  1. W. Janiec (red.), Kompendium farmakologii, PZWL, Warszawa 2010, s.327.
  2. K. Lennecke, K. Hagel, K. Przondziono, Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób, MedPharm Polska, Wrocław 2012, s. 35.
  3. Węgiel aktywowany (carbo medicinalis), „mp.pl” [online], https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=826, [dostęp:] 01.05.2020.
  4. N. Kulik, Węgiel aktywny – zastosowanie w kosmetyce, „biotechnologia.pl” [online], https://biotechnologia.pl/kosmetologia/wegiel-aktywny-zastosowanie-w-kosmetyce,16403, [dostęp:] 01.05.2020.
  5. R. Jachowicz i in., Farmacja Praktyczna, PZWL, Warszawa 2007, s. 259, 424.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Pasty z węglem aktywnym mogą szkodzić zębom

    Wiele nowych trendów zdrowotnych czasem przynosi więcej szkody niż pożytku. Jednak często upływa sporo czasu, zanim ta świadomość dotrze do konsumentów. Na celowniku pogromców medycznych mitów obecnie znajduje się pasta z węglem aktywnym, która zamiast wybielać i czyścić zęby, może pogarszać ich stan.

  • Wakacyjny wyjazd. Co robić, gdy się zatrujemy?

    Wybierając miejsce w którym chcemy spędzić wakacje, liczymy na to, że będziemy mogli cieszyć się każdym spędzonym w pięknym miejscu dniem. Niestety, bywa, że pobyt wakacyjny zakłóci nam niespodziewane, przykre zdarzenie. Zatrucia podczas wyjazdów zdecydowanie do takich należą i mogą zepsuć niejeden wakacyjny wyjazd. Co robić, gdy się zatrujemy? Jakie środku dobrze jest spakować do apteczki? Oto kilka wskazówek.

  • Zatrucie grzybami - objawy, pierwsza pomoc

    Powakacyjny okres wczesnej jesieni to czas, w którym chętnie udajemy się całymi rodzinami do lasu na grzybobranie. Dzięki takim wyprawom można choć trochę przedłużyć sobie wakacyjny odpoczynek i oczywiście przede wszystkim znaleźć w lesie składniki na pyszną kolację. Jednak nie zawsze tego typu eskapady kończą się szczęśliwie, czasami ich finał jest inny, niż można by się było spodziewać.

  • Czarny, smolisty stolec – co może oznaczać? Czy jest powodem do niepokoju?

    Czarny stolec jest zdecydowanie odchyleniem od normy, czyli kału o brązowym lub jasnobrązowym odcieniu. Wśród jego przyczyn są zarówno te mniej groźne – wynik diety czy przyjmowanych leków – jak i te zagrażające życiu, tj. krwawienia z układu pokarmowego. Jeśli czarny stolec nie jest jednorazowym wydarzeniem lub dołączają do niego niepokojące objawy, nie warto tego bagatelizować. Co oznacza ciemna barwa kału?

  • Apteczka domowa, samochodowa, firmowa – jak je wyposażyć?

    Apteczka pierwszej pomocy jest bardzo ważnym elementem, który ma być gwarancją bezpieczeństwa w sytuacji wypadkowej. To po nią sięgamy jako pierwszą, aby opatrzyć rany cięte, stłuczenia i zranienia. Apteczka powinna być dostępna wszędzie tam, gdzie możemy jej potrzebować. Przyjrzyjmy się wyposażeniu apteczki domowej, samochodowej i firmowej. Każda z nich powinna zawierać specyficzne, choć podobne wyposażenie. Apteczka ma przede wszystkim zapewnić bezpieczeństwo nam, naszej rodzinie, ale także gościom, pasażerom i pracownikom. Sprawdź, jak o nią dbać, żeby służyła jak najlepiej i zapoznaj się z naszymi radami dotyczącymi miejsca przechowywania i umieszczenia apteczki – tak, żeby nie stanowiła zbędnego balastu, a rzeczywiście rzecz pierwszej potrzeby.

  • Domowe sposoby na ból brzucha – jakie będą pomocne?

    Bóle brzucha są jednymi z najpowszechniejszych objawów zgłaszanych przez pacjentów. Od ostrych, które są sygnałem ostrzegawczym o nagłym stanie zagrożenia zdrowia, po przewlekłe, trwające miesiącami i spowodowane przez czynnościowe zaburzenia układu pokarmowego. Zdecydowana większość tych dolegliwości to stany przejściowe, którym chcemy zaradzić samodzielnie w domu bez opieki lekarza. Ze względu na swoją powszechność ból brzucha próbuje się rozwiązywać domowymi poradami, często przekazywanymi z pokolenia na pokolenie. Kiedy i jak wykorzystywać domowe sposoby na ból brzucha?

  • Rodzaje cery. Jak rozpoznać rodzaj skóry i wybrać odpowiednią pielęgnację?

    Każda skóra ma swoje unikalne potrzeby, a kluczem do jej zdrowego wyglądu jest odpowiednia pielęgnacja. Masz cerę suchą, tłustą, mieszaną, a może normalną? Dowiedz się, jak prawidłowo rozpoznać typ cery i jakich kosmetyków używać, aby cieszyć się promienną i zadbaną skórą każdego dnia!

  • Nowa lista leków refundowanych od 1 lipca – co się zmienia?

    Od 1 lipca 2025 roku wchodzi w życie nowa i trzecia w tym roku lista leków refundowanych, która przynosi istotne zmiany dla wielu pacjentów w Polsce. Ministerstwo Zdrowia ogłosiło objęcie refundacją 41 nowych terapii, w tym 18 onkologicznych, z czego siedem dotyczy chorób rzadkich. Pozostałe 23 terapie objęte nową refundacją dotyczą chorób nieonkologicznych, w tym pięciu chorób rzadkich. Wprowadzono również zmiany cenowe oraz rozszerzono wskazania refundacyjne dla niektórych leków.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl