Węgiel aktywny – właściwości i zastosowanie. Węgiel aktywny na biegunkę i w kosmetykach
Piotr Gmachowski

Węgiel aktywny – właściwości i zastosowanie. Węgiel aktywny na biegunkę i w kosmetykach

Węgiel aktywny to środek wytwarzany z różnych materiałów pochodzenia organicznego, najczęściej jest to drewno, ale także torf, węgle kopalne czy skorupy orzechów. Węgiel aktywowany ma silne właściwości adsorpcyjne, wiąże zanieczyszczenia i toksyny, co jest wykorzystywane w leczeniu zatruć pokarmowych (np. biegunek, wzdęć), ale także w kosmetyce (w pielęgnacji cery tłustej, ze skłonnością do trądziku czy w wybielających pastach do zębów).

  1. Węgiel aktywny – co to jest? 
  2. Węgiel aktywny – działanie
  3. Węgiel aktywny – zastosowanie
  4. Węgiel leczniczy – jak stosować? Dawkowanie węgla aktywnego
  5. Węgiel aktywny – stosowanie u niemowląt i kobiet w ciąży

Węgiel aktywny – co to jest? 

Węgiel aktywny (łac. carbo activatus), zwany także węglem aktywowanym lub węglem leczniczym, jest substancją organiczną, otrzymywaną najczęściej z miazgi drzewnej, która poddawana jest procesowi karbonizacji (w 400–800 st. C), a następnie jest aktywowana, co powoduje uzyskanie silnych właściwości adsorpcyjnych. Cechą charakterystyczną węgla aktywnego jest jego duża powierzchnia wchłaniająca. Produkcja węgla aktywnego jest stosunkowo tania, a więc produkty go zawierające są przystępne cenowo.

Węgiel aktywny – działanie

Działanie węgla aktywnego polega na neutralizacji związków poprzez ich adsorpcję (adsorpcja to proces wiązania się cząsteczek) na dużej powierzchni.

Węgiel leczniczy wiąże w przewodzie pokarmowym różne substancje, np. trucizny, toksyny bakteryjne, czynniki pobudzające perystaltykę jelit, gazy jelitowe, bakterie, białko, a także niektóre leki. Nie wykazuje natomiast działania adsorbującego w przypadku pochodnych sulfonylomocznika.

Węgiel aktywny osłania także błonę śluzową przewodu pokarmowego. Po podaniu doustnym węgiel aktywny nie wchłania się  z przewodu pokarmowego, lecz wydalany jest z kałem. Ważną informacją dla osób przyjmujących węgiel aktywny jest fakt, iż może on powodować czarne zabarwienie stolca.

Powiązane produkty

Węgiel aktywny – zastosowanie

Węgiel aktywny – zastosowanie w medycynie. Węgiel na zatrucia i biegunkę

Węgiel leczniczy w medycynie ma zastosowanie w zatruciach niektórymi lekami i związkami chemicznymi. Węgiel aktywny wiąże np.:

  • paracetamol,
  • ibuprofen,
  • salicylany,
  • kwas mefenamowy,
  • nikotynę,
  • pochodne benzodiazepiny,
  • pochodne fenotiazyny,
  • trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
  • barbiturany,
  • fenole,
  • alkaloidy,
  • sole metali ciężkich,
  • chlormetiazol,
  • chlorochinę,
  • chlorpromazynę,
  • klonidynę,
  • digoksynę,
  • digitoksynę,
  • mianserynę,
  • parakwat,
  • inhibitory MAO, czyli monoaminooksydazy – leki stosowane w leczeniu depresji.

Małą skuteczność węgla aktywnego wykazano w przypadku zatruć:

  • etanolem,
  • metanolem,
  • glikolem etylenowym,
  • cyjankami,
  • litem,
  • kwasem bornym,
  • pochodnymi ropy naftowej.

Węgla aktywnego nie podaje się pacjentom, u których wystąpiło ostre zatrucie substancjami żrącymi oraz  w przypadku konieczności podania antidotum.

Węgiel leczniczy znalazł także zastosowanie w przypadku leczenia biegunek, w tym tzw. biegunek podróżniczych czy tych, będących skutkiem ubocznym chemioterapii, ponieważ wiąże się z czynnikami wywołującymi rozwolnienie, np. toksynami czy bakteriami. W leczeniu tego typu dolegliwości najlepiej zastosować go w postaci zawiesiny wodnej bądź tabletek. Substancję tę stosuje się także w lżejszych zatruciach pokarmowych, które objawiają się wzdęciami. 

Ponieważ węgiel aktywny wiąże bakterie, sprawdzi się również w przypadku skaleczeń, ran, otarć. W aptekach dostępne są przeciwbakteryjne opatrunki z węglem aktywowanym, zalecane zwłaszcza w przypadku trudno gojących się ran, owrzodzeń, odleżyn, także z ropną wydzieliną. Warstwa węgla (zazwyczaj dodatkowo ze srebrem), którą pokryte są opatrunki pochłania wysięk z rany i nieprzyjemny zapach oraz wiąże endotoksyny. 

Węgiel aktywny – zastosowanie w kosmetyce

W przemyśle kosmetycznym węgiel aktywny można spotkać jako składnik:

  • szamponów,
  • mydeł,
  • żeli,
  • past do zębów,
  • peelingów,
  • maseczek oczyszczających.

Węgiel aktywny wykorzystywany jest w kosmetyce ze względu na swoje właściwości związane z wchłanianiem toksyn oraz dodatkowo ze względu na działanie przeciwzapalne, rozjaśniające i przeciwbakteryjne. Ma zastosowanie w pielęgnacji cery tłustej, mieszanej, ze skłonnością do trądziku i rozszerzonych porów. Wykorzystuje się go także w celu usuwania nadmiaru zgromadzonego sebum, zanieczyszczeń oraz zrogowaceń. Znajdziemy go w żelach myjących do twarzy, maseczkach, peelingach, kremach pielęgnacyjnych. Węgiel aktywowany działa detoksykująco i oczyszczająco także na skórę głowy, szampony z węglem będą odpowiednie do mycia włosów przetłuszczających się i z łupieżem. 

Węgiel aktywowany jest także składnikiem wybielających past do zębów. Dobrze wiąże bowiem związki garbnikowe, odpowiadające za przebarwienia powierzchni zębów. Pasta do zębów z węglem aktywowanym sprawdzi się świetnie w usuwaniu przebarwień po kawie czy herbacie, pomoże w likwidowaniu nieprzyjemnego zapachu z ust oraz zadziała kojąco na podrażnione dziąsła.

Węgiel leczniczy – jak stosować? Dawkowanie węgla aktywnego

Dawkowanie węgla aktywnego u osób dorosłych oraz dzieci po 12. roku życia przy podaniu doustnym wygląda następująco:

  1. W przypadku lekkich zatruć pokarmowych, którym towarzyszą wzdęcia i nadmierna fermentacja jelitowa podaje się 800–1200 mg kilka razy na dobę, do ustąpienia objawów. Aby węgiel aktywny zadziałał szybciej, tabletki można rozgryźć, jednak można je także połykać w całości.
  2. W przypadku biegunek dawka wynosi od 3 do 6 g, można ją powtarzać co godzinę, od 3 do 4 razy, lek można zastosować w postaci wodnej zawiesiny.
  3. W razie poważnych zatruć podaje się zwykle od 4 do 12,5 g (dawka jednorazowa) w postaci wodnej zawiesiny (lek w razie potrzeby można podawać kilkakrotnie w ciągu doby).

Bardzo ważna kwestią jest fakt, iż węgiel aktywny może zmniejszać wchłanianie innych leków, które przyjmuje pacjent np.:

  • salicylanów,
  • barbituranów,
  • glutetymidu,
  • środków antykoncepcyjnych,
  • antybiotyków,
  • leków przeciwzakrzepowych.

W przypadku przyjmowania węgla aktywnego oraz innych leków należy zachować odstęp czasowy. Inne leki należy zażyć o takiej porze, aby zachować minimum 2 godziny przerwy przed przyjęciem węgla lub 2 godziny po przyjęciu węgla leczniczego.

Węgiel aktywny – stosowanie u niemowląt i kobiet w ciąży

W przypadku wystąpienia objawów zatrucia pokarmowego u niemowląt i małych dzieci, takich jak biegunka, leczenie należy skonsultować z lekarzem. W wieku niemowlęcym nie należy podawać węgla aktywowanego na własną rękę, natomiast dzieciom od 1. do 12. roku życia można podawać węgiel po zapoznaniu się ulotką informacyjną danego preparatu. Najmłodszym warto pokruszyć tabletkę i wymieszać ją z wodą. 

Samoleczenie jest także ograniczone w przypadku kobiet w ciąży. Ciężarne powinny w miarę możliwości zrezygnować ze stosowania leków, a w razie konieczności zażycia jakiegokolwiek preparatu skonsultować jego przyjęcie z lekarzem prowadzącym ciążę. W przypadku węgla aktywnego brak jest danych, które potwierdzałyby bezpieczeństwo stosowania u kobiet ciężarnych.

  1. W. Janiec (red.), Kompendium farmakologii, PZWL, Warszawa 2010, s.327.
  2. K. Lennecke, K. Hagel, K. Przondziono, Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób, MedPharm Polska, Wrocław 2012, s. 35.
  3. Węgiel aktywowany (carbo medicinalis), „mp.pl” [online], https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=826, [dostęp:] 01.05.2020.
  4. N. Kulik, Węgiel aktywny – zastosowanie w kosmetyce, „biotechnologia.pl” [online], https://biotechnologia.pl/kosmetologia/wegiel-aktywny-zastosowanie-w-kosmetyce,16403, [dostęp:] 01.05.2020.
  5. R. Jachowicz i in., Farmacja Praktyczna, PZWL, Warszawa 2007, s. 259, 424.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Tabletki antykoncepcyjne jedno- i dwuskładnikowe – które wybrać? Jaka jest różnica?

    Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najpopularniejszych metod zapobiegania ciąży. Występują głównie w dwóch rodzajach: tabletki jednoskładnikowe, które zawierają wyłącznie progestagen, oraz tabletki dwuskładnikowe – mają w składzie estrogen i progesteron. Które są skuteczniejsze? Jakie mają zalety i wady?

  • Witamina B6 (pirydoksyna) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Witamina B6 jest związkiem, który wzmaga przyswajalność magnezu w organizmie. Bierze udział w wielu procesach metabolicznych, reguluje pracę układu nerwowego, a jej optymalny poziom wpływa na pozytywny nastrój. Pirydoksyna przyczynia się także do powstawania przeciwciał chroniących organizm przed infekcjami. Witamina B6 jest składnikiem zarówno produktów zwierzęcych, jak i roślinnych. Który suplement z wit. B6 wybrać, jaka jest jej optymalna dawka dobowa i jakie są skutki zaburzeń jej ilości w organizmie? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Omega-3 – właściwości, źródła, zapotrzebowanie na kwasy tłuszczowe omega-3

    Kwasy tłuszczowe omega-3 zaliczane są do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Nie są wytwarzane w organizmie, dlatego muszą być dostarczane wraz z dietą. Do najważniejszych kwasów omega-3 zalicza się: EPA, DHA i ALA. Kwasy omega-3 zwykle są stosowane w celu prewencji chorób sercowo-naczyniowych.

  • Szczepionka na grypę 2024/2025 – kto i kiedy powinien się zaszczepić? Którą szczepionkę wybrać?

    Grypa to bardzo zakaźna choroba wirusowa. Przyjmuje się, że jedna chora osoba zaraża cztery kolejne. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70% zaszczepionych osób oraz zabezpieczają w znacznym stopniu przed powikłaniami pogrypowymi. WHO szacuje, że każdego roku na grypę choruje 10% dorosłej populacji i nawet 30% dzieci. Czym się szczepić na grypę w sezonie 2024/2025?

  • Przeciwdziałanie samobójstwom – gdzie szukać pomocy?

    Samobójstwa stanowią poważny problem zdrowia publicznego na całym świecie, w tym także w Polsce. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku życie odbiera sobie około 700 tysięcy osób, co oznacza, że co 40 sekund ktoś umiera w wyniku samobójstwa.

  • Jaka jest rola żywienia medycznego w chorobie nowotworowej?

    Optymalnie zbilansowana dieta u osób z chorobą nowotworową zmniejsza ryzyko rozwoju niedożywienia, co z kolei może ograniczać dolegliwości związane z chemio- i radioterapią czy występowanie powikłań pooperacyjnych. Wsparciem dla organizmu może być specjalne żywienie medyczne. Czym jest ten rodzaj żywności? Jakie ma zalety? Kiedy zacząć je stosować?

  • Nowe wytyczne w sprawie przyjmowania witaminy B6. Jak teraz ją dawkować?

    Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności wydał opinię naukową dotyczącą nowego schematu dawkowania witaminy B6. Badania EFSA wpłynęły na decyzję Zespołu ds. Suplementów Diety, o czym poinformował Główny Inspektorat Sanitarny. Jaka jest obecnie dopuszczalna maksymalna dawka witaminy B6, która może znaleźć się w suplementach diety?

  • Probiotyki i prebiotyki – kiedy je stosować? Czy trzeba to robić cały czas?

    Zgodnie z definicją Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światowej Organizacji zdrowia probiotyki są żywymi mikroorganizmami, które przyjmowane we zalecanej, właściwej dawce przynoszą pozytywne rezultaty dla zdrowia gospodarza. Stosowanie probiotyków jest uznawane za bezpieczne i dobrze tolerowane.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.