Boczne przyparcie rzepki – charakterystyka, objawy, leczenie

Rzepka to struktura ochraniająca staw kolanowy. Znajduje się w przedniej części kolana i stanowi miejsce przyczepu mięśnia czworogłowego uda. Ze względu na dosyć dużą ruchomość mogą wystąpić zaburzenia ustawienia opisywanej struktury właśnie np. w postaci bocznego przyparcia rzepki. Innym i równie często spotykanym problemem jest chondromalacja, która powoduje jej rozmiękanie.  

Boczne przyparcie rzepki – czym jest?

Boczne przyparcie rzepki to termin opisujący patologiczny proces, jaki zachodzi w stawie kolanowym. W miarę jak powiększa się w nim zakres ruchu zgięcia, dochodzi do intensywniejszego nacisku na boczną powierzchnię rzepki. Przyczyny tego zaburzenia to głównie: upośledzenie architektury stawu kolanowego, nadmierną pronację stopy, osłabienie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego, przykurcz pasma biodrowo-piszczelowego czy stany po przebytych kontuzjach, urazach.

Boczne przyparcie rzepki – objawy

Wśród symptomów, które bardzo często pojawiają się u osób cierpiących na tę przypadłość, można wymienić:

• dolegliwości bólowe przedniej części stawu kolanowego (mogą one zwiększać swoją intensywność w momencie, kiedy zwiększa się zakres ruchu zgięcia w kolanie),
• krepitacje, trzaski, przeskakiwania słyszalne w kolanie podczas ruchu (jest to związane z nieprawidłowym ustawieniem rzepki, co zaburza jej prawidłową ruchomość, doprowadzając do zmiany toru ruchu)
• wyraźne ograniczenie przesuwalności rzepki w kierunku przyśrodkowym,
• silny ból podczas aktywności wymagających długotrwałego zginania i prostowania stawu kolanowego,
• widoczne gołym okiem zaburzenie osiowego ustawienia rzepki.

Boczne przyparcie rzepki – diagnostyka

W diagnostyce bocznego przyparcia rzepki bardzo ważne jest zarówno przeprowadzenie wywiadu, jak i badanie fizykalne oraz wykorzystanie technik obrazowania. Wszystkie te elementy pozwalają na ustalenie przyczyny, stopnia zaawansowania oraz najbardziej optymalnego procesu leczenia.  

W badaniu fizykalnym dokonuje się obserwacji ustawienia obydwu rzepek, oceny zakresu ruchomości tych struktur oraz wykonuje się testy prowokujące dolegliwości bólowe, pozwalające także na różnicowanie z innymi problemami dotyczącymi kolana.  

Wśród użytecznych badań obrazowych wymienia się zdjęcie rentgenowskie oraz rezonans magnetyczny.

Zespół bocznego przyparcia rzepki – czy można wyleczyć?

Leczenie bocznego przyparcia rzepki może być prowadzone w różny sposób. W zdecydowanej większości postępowanie terapeutyczne polega na fizjoterapii. Stosuje się tutaj ćwiczenia izometryczne głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda, co pozwala na efektywne wyosiowanie rzepki. Dodatkowo, wspierając się aplikacją korekcyjną, wymusza się zmianę ustawienia poprzez użycie do tego celu taśm do kinesiotapingu.  

Rolowanie pasma biodrowo-piszczelowego, elektrostymulacja głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego, trening propriocepcji, manualna mobilizacja rzepki to kolejne możliwe do zastosowania przez fizjoterapeutę rozwiązania.  

W przypadku silnych dolegliwości bólowych często stosuje się równocześnie środki o działaniu przeciwzapalnym i uśmierzającym ból.  

Boczne przyparcie rzepki – kiedy operacja?

Stosowanie procedur bardziej inwazyjnych, jakimi są zabiegi operacyjne, następuje w kilku przypadkach, mianowicie: kiedy leczenie z użyciem zachowawczych metod nie przyniosło efektów lub gdy nie są one zadowalające dla lekarza i pacjenta.  

Wśród możliwych metod wyróżnia się artroskopowy, małoinwazyjny sposób leczenia, rzadziej stosuje się operacje otwarte. Pierwsza opcja zdecydowanie szybciej pozwala na zagojenie i powrót do sprawności, co wiąże się także z krótszym pobytem w szpitalu. Cena zabiegu waha się w granicach 4000–7000 zł.

Boczne przyparcie rzepki – ćwiczenia

Do ćwiczeń mogących w efektywny sposób przyczynić się do zmniejszenia bólu kolana i zmiany ustawienia rzepki zaliczamy:

1. Pozycja wyjściowa: siad prosty. Pod dysfunkcyjnym kolanem umieszczony wałek ze zwiniętego ręcznika o średnicy 15–20 cm. RUCH: polega na prostowaniu stawu kolanowego z jednoczesnym izometrycznym napinaniem głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda. Pozycję skrajną należy utrzymać 5–10 sekund. Ćwiczenie wykonujemy w 2 seriach po 10 powtórzeń
2. Pozycja wyjściowa: leżenie bokiem. Kończyny dolne złączone i wyprostowane, ciało w liniowości, głowa w przedłużeniu tułowia, podpór na przedramieniu. RUCH: uniesienie bokiem miednicy do linii łączącej kolana i barki, podpierając się na przedramieniu i na stopach. Pozycję skrajną należy utrzymać 5–10 sekund, skupiając się na napinaniu izometrycznym mięśni brzucha oraz mięśni pośladkowych średnich. Ćwiczenie wykonujemy w 2 seriach po 10 powtórzeń na obie strony.
3. Pozycja wyjściowa: leżenie tyłem. Kończyny dolne ugięte 90 stopni w stawach biodrowych, oparte stopami o dużą piłkę opartą o ścianę. RUCH: polega na wtaczaniu piłki w górę i powolnym opuszczaniu w dół jedynie z kontrolą kończyn dolnych. Ćwiczenie wykonujemy 5–6 minut w bardzo wolnym tempie.  
4. Pozycja wyjściowa: pozycja podobna jak w ćwiczeniu 2, lecz kończyna znajdująca się wyżej jest zgięta w stawie biodrowym i kolanowym, a stopa opiera się o podłoże z przodu ciała. Pod pasmem biodrowo-piszczelowym foam-roller. RUCH: polega na powolnym przesuwaniu bocznej części uda po rollerze w górę i w dół. Takie rolowanie powinno odbywać się przez kilka minut i dotyczy jedynie dysfunkcyjnej strony.

W niektórych przypadkach można dodatkowo zastosować stabilizator łagodzący dolegliwości bólowe i stabilizujący rzepkę, dobrym pomysłem będzie też jazda na rowerze po równym terenie, co wzmocni mięśnie czworogłowe.