Załupek – przyczyny, objawy, leczenie

Załupek jest przypadkiem klinicznym, który wymaga niekiedy pilnej interwencji urologicznej. W przypadku braku odpowiedniego postępowania grozi on trwałymi powikłaniami. Czym jest załupek i w jaki sposób jest on leczony?

Czym jest załupek?

Męski członek zbudowany jest z dwóch ciał jamistych oraz ciała gąbczastego budującego żołądź. Żołądź pokryta jest fałdem skórnym, czyli napletkiem. W przypadku noworodków, niemowląt oraz dzieci przed wiekiem przedszkolnym, zsunięcie napletka może być trudne. Wraz z biegiem czasu gromadząca się pod skóra tzw. mastka, a więc złuszczony naskórek, co powoduje stopniowe oddzielanie się napletka od żołędzi. Ocenia się, że po pierwszym roku życia odprowadzenie napletka jest możliwe u około 50% chłopców, natomiast w 3. roku życia odsetek ten sięga ok 90%. Około 4. roku życia staje się to możliwe w przypadku niemal wszystkich chłopców. Zbyt wczesne zsunięcie napletka lub zsuwanie go „na siłę”, a następnie nie odprowadzenie go z powrotem na żołądź może skutkować uciskiem i zaburzonym odpływem krwi właśnie z tej części penisa. Jest to spowodowane przez fakt, że napletek może być zbyt ciasny a pozostawienie go poza żołędzią doprowadzi do upośledzenia krążenia. W przypadku, gdy napletek pozostaje w takiej pozycji przed dłuższy czas, w skrajnych przypadkach może dojść do powstania zmian martwiczych w obrębie żołędzi i konieczności interwencji chirurgicznej.

Jakie są przyczyny załupka?

Wśród przyczyn wystąpienia załupka u dziecka wyróżnia się m.in. zamierzone zsuniecie napletka bez odprowadzenia go z powrotem na żołądź. Do sytuacji takiej dojść może podczas „zabawy” dziecka, badania lekarskiego czy też w przypadku próby odsunięcia przez rodziców fałdu skórnego podczas pielęgnacji malucha. Załupek może stanowić także powikłanie stulejki, a więc sytuacji klinicznej, w której napletek jest długi i zbyt wąski, aby dało się go odprowadzić. Wyróżnić można stulejkę fizjologiczna, występującą u chłopców do ok. 3 roku życia oraz stulejkę patologiczną, która dotyka dzieci oraz osoby dorosłe i związana jest z bliznowaceniem napletka. W obu przypadkach, jeżeli napletek zostanie odprowadzony „na siłę”, mogą wystąpić duże trudności z jego ponownym nałożeniem na żołądź.

Do innych przyczyn pojawienia się załupka, a które występują znacznie częściej u dorosłych, zalicza się długotrwałe cewnikowanie czy też choroby metaboliczne, takiej jak cukrzyca, prowadzące do przewlekłego stanu zapalnego napletka.

Jakie są objawy załupka?

Do typowych objawów towarzyszących załupkowi zalicza się m.in.:

• ból i obrzęk odsłoniętej żołędzi,
• obrzęk oraz zaczerwienienie napletka,
• zasinienie, a także martwica występujące w przypadku długotrwałego załupka i utrzymujących się zaburzeń perfuzji,
• bolesność okolicy krocza oraz moszny.

Jak widać, głównym objawem załupka jest ból oraz obrzęk żołędzi, a także okolicznych tkanek i narządów. Warto podkreślić również, że załupek widoczny jest gołym okiem, gdyż jest to każda sytuacja, w której niemożliwe jest nasuniecie na żołądź napletka.

Jakie mogą być powikłania załupka?

Najpoważniejszym powikłaniem towarzyszącym załupkowi jest wykształcenie się martwicy żołędzi. W takiej sytuacji leczenie opiera się na interwencji chirurgicznej i polega na amputacji martwiczo zmienionych fragmentów prącia lub napletka. Urolodzy podkreślają, że w przypadku osób obrzezanych nie istnieje możliwość powstania załupka, gdyż mężczyzna, podczas zabiegu obrzezania, pozbawiany jest właśnie napletka. W niektórych sytuacjach, aby uniknąć powikłania, jakim jest martwica żołędzi, konieczne jest właśnie obrzezanie.

Jak wygląda leczenie załupka?

Istnieje kilka sposobów leczenia załupka. Podstawą postępowania jest zmniejszenie powstałego w skutek zaburzeń odpływu krwi obrzęku. W tym celu zastosować można krótkotrwałe okłady z lodu, konieczne jest jednak umieszczenie lodu w folii lub papierze, aby nie miał on bezpośredniego kontaktu ze skórą i tym samym nie doprowadził do odmrożeń tej okolicy. Skuteczne mogą okazać się również miejscowe żele zmniejszające obrzęk. W przypadku pojawienia się załupka stosować można również masaż żołędzi, mający na celu usuniecie nadmiaru zalegającej krwi w żołędzi i okolicznych tkankach. W przypadku, kiedy postępowania te nie przyniosą oczekiwanego rezultatu, konieczne może być zastosowanie nakłuć żołędzi i w ten sposób usunięcie obrzęku z tego narządu oraz okolicznych tkanek. Po zmniejszeniu się obrzęku lekarz w większości przypadków jest w stanie nałożyć napletek z powrotem na żołądź co powoduje całkowite wyleczenie załupka. Jeżeli napletek jest wyjątkowo wąski, tak jak ma to miejsce w przypadku współwystępującej stulejki, konieczna może być interwencja chirurgiczna. W przypadku osób dorosłych, u których wystąpienie załupka związane jest z przewlekłym cewnikowanie, pierwszym krokiem w leczeniu jest usunięcie cewnika z dróg moczowych. Aby skutecznie zapobiegać rozwojowi załupka konieczne jest unikanie sytuacji, które stanowią czynniki ryzyka jego wystąpienia.