Zgryz przewieszony – jakie metody leczenia się stosuje?

Zgryz przewieszony – co to jest, jak wygląda jeno i obustronny?

Zgryz przewieszony należy do wad poprzecznych (obok zgryzu krzyżowego i bocznego przemieszczenia żuchwy – laterogenii), czyli zaburzeń we wzroście na szerokość w stosunku do płaszczyzny pośrodkowej. Odnosi się do zębów bocznych (przedtrzonowych i trzonowych). Dotyczy sytuacji, gdy powierzchnie żujące zębów bocznych górnych i dolnych mijają się. W prawidłowym zgryzie guzki policzkowe zębów górnych bocznych obejmują dolne, a guzki podniebienne trafiają w ich bruzdy międzyguzkowe. Innymi słowy powierzchnie te pozostają ze sobą w określonym kontakcie.

Zgryz przewieszony może występować jedno (prawo lub lewostronny) lub obustronnie. Może dotyczyć wszystkich zębów bocznych lub tylko pojedynczych zębów przedtrzonowych l/lub trzonowych. Może być diagnozowany w obrębie uzębienia mlecznego i stałego, zarówno u dzieci jak i u dorosłych. Nasilone przypadki zgryzu przewieszonego występują w zespole Brodiego i zespole krótkiej twarzy.

Zgryz przewieszony – jakie są przyczyny, u kogo występuje?

W przypadku zgryzu przewieszonego występuje dysproporcja pomiędzy wielkością szczęki i żuchwy w wymiarze poprzecznym (jedno lub obustronna). Może być ona spowodowana nieprawidłową wielkością lub funkcją języka, co doprowadza do zwężenia dolnego łuku zębowego lub poszerzenia łuku górnego.
Wśród innych przyczyn można wymienić:

• nieprawidłowe położenie zawiązków zębowych skutkujące złym kierunkiem wyrzynania zębów bocznych, a w konsekwencji ich nieprawidłowym ustawieniem w łuku – dopoliczkowym wychychleniu zębów górnych lub dojęzykowym pochyleniu zębów dolnych; w takich przypadkach wada najczęściej dotyczy pojedynczych zębów,
• brak koordynacji wyrzynania zębów,
• czynnik jatrogenny – wada może powstać podczas leczenia ortodontycznego na skutek niekontrolowanej rozbudowy szczęki.

Omawiana wada zgryzu może także powstać na skutek utraty pierwszego dolnego trzonowca (szóstki). Bywa, że jest konsekwencją nasilonego tyłozgryzu.

Jak rozpoznać, jakie daje objawy?

W przypadku zgryzu przewieszonego powierzchnie żujące zębów bocznych górnych nie kontaktują się podczas zwarcia z powierzchniami żującymi zębów bocznych dolnych (mijają się). Ponadto powierzchnie policzkowe zębów bocznych górnych kontaktują się z powierzchniami językowymi zębów bocznych dolnych. Towarzyszy temu policzkowe wychylenie zębów górnych i dojęzykowe przechylenie zębów dolnych. Brak kontaktu powierzchni żujących odpowiada natomiast za nadmierne wyrzynanie zębów bocznych, które na skutek braku oporu ze strony zęba przeciwstawnego przekraczają powierzchnię zwarcia.

Wada obustronna może powodować zmianę rysów twarzy, gdzie uwidaczniają się dysproporcje w szerokości jej górnej i dolnej części – odpowiednio poszerzenie i zwężenie.
Zgryz przewieszony najczęściej towarzyszy inna wada, np tyłozgryz, zgryz krzyżowy czy stłoczenie zębów.

Jakie badania się wykonuje?

Diagnostyka zgryzu przewieszonego, podobnie jak innych wad zgryzu obejmuje badanie:
•    przedmiotowe (wywiad medyczny),
•    podmiotowe ogólne i miejscowe (wewnątrz i zewnątrzustne badanie pacjenta,
•    dodatkowe, m.in analiza modeli diagnostycznych, badania radiologiczne (RTG), analiza cefalometryczna.

Zgryz przewieszony – leczenie u ortodonty, jaki aparat się stosuje?

Przed podjęciem leczenia ortodontycznego zgryzu przewieszonego istotne jest określenie przyczyny, która doprowadziła do jego powstania. Jeśli mamy do czynienia z zaburzeniami w zakresie proporcji szczęki i żuchwy. Celem leczenia będzie ich przywrócenie. Jeśli problemem jest ustawienie zęba w złej osi, korygujemy ją w trakcie leczenia. Ważnym elementem terapii jest rozklinowanie zębów, dzięki któremu ząb przewieszony traci kontakt z zębem przeciwstawnym co umożliwia zmianę położenia zębów.

Dobór odpowiedniej metody leczenia uzależniony jest nie tylko od przyczyny i stopnia nasilenia wady, ale również od możliwości współpracy z pacjentem i akceptacji przez niego zaproponowanego sposobu leczenia.

U dzieci z uzębieniem mlecznym stosuje się terapeutyczne szlifowanie zębów objętych wadą. W okresie rozwojowym, w przypadku zaburzeń proporcji, mają zastosowanie aparaty mechaniczno-czynnościowe, np. Kinetor Stockfischa czy aparat Ostrowskiego. Jeśli wada dotyczy pojedynczego zęba, można zastosować wyciąg elastyczny criss-cross. W przypadku gdy obejmuje dwa sąsiadujące ze sobą przedtrzonowce lub dwa trzonowce, użyty może być łuk Goshgariana.

W niektórych przypadkach konieczne będzie zastosowanie mikroimplantów czy założenie pełnołukowego aparatu stałego na zęby. Jednak To tylko niektóre z możliwych sposobów leczenia wady. W najbardziej nasilonych przypadkach konieczne może okazać się leczenie chirurgiczno - ortodontyczne.

Jakie mogą być powikłania, skutki braku leczenia

Zgryz przewieszony jest wadą, którą należy leczyć na jak nawcześniejszym etapie. Brak kontaktu powierzchni żujących zębów bocznych powoduje poważne zaburzenia funkcji żucia. Może prowadzić także do ekstruzji tych zębów (przesuwanie się zębów w stronę płaszczyzny zwarcia i jej przekraczanie) oraz zaburzać wzrost żuchwy, dlatego często współwystępuje z tyłozgryzem. Wychylenie dopoliczkowe zębów bocznych górnych i pochylenie dojęzykowe zębów bocznych dolnych ogranicza ruchy żuchwy do boku po stronie wady z równoczesnym jej zbaczaniem w stronę przeciwną.