płyn lugola na drewnianym stole
Alicja Świątek

Dlaczego profilaktyczne picie płynu Lugola jest niebezpieczne dla zdrowia?

W ostatnich dniach bardzo wzrosło zainteresowanie płynem Lugola. Niektórzy próbują stosować go profilaktycznie, a nie z powodu wyraźnych wskazań zdrowotnych. Wprawdzie płyn Lugola wykazuje działanie antyseptyczne, a znajdujący się w nim jod wpływa korzystnie na pracę tarczycy, ale zażywanie go na „własną rękę” może mieć bardzo negatywne, a wręcz tragiczne w skutkach konsekwencje. Dlaczego nie powinniśmy stosować płynu Lugola bez wyraźnych wskazań lekarskich i czym jest trądzik jodowy? 

Płyn Lugola zyskał popularność po katastrofie w Czarnobylu w 1986 r., kiedy przyjmowany był profilaktycznie, aby ochronić tarczycę przed działaniem radioaktywnego izotopu jodu 131I uwolnionego po wybuchu elektrowni. Płyn Lugola 1% jest wodnym roztworem zawierającym 1% jodu oraz 2% jodku potasu, natomiast 5% roztwór składa się z 5% jodu i 10% jodku potasu. Wskazany jest do stosowania zewnętrznego na skórę, po rozcieńczeniu wodą – do płukania gardła, a po rozcieńczeniu gliceryną – do pędzlowania migdałków. 

Co to jest płyn Lugola?

Roztwór wodny jodu (łac. iodi solutio aquosa) potocznie nazywany jest płynem Lugola. Nazwa roztworu wywodzi się od francuskiego lekarza Jeana Lugola, który w 1829 r. stworzył skład płynu. Roztwór zawiera stabilny jod w postaci jodu oraz jodku potasu.

Dowiedz się więcej o tym, kiedy bezpiecznie zażywać jodek potasu, jak go dawkować i kto nie powinien go stosować.

Płyn Lugola wykazuje działanie bakteriobójcze, dlatego wskazany jest do odkażania skóry, otarć naskórka, niewielkich zadrapań oraz brzegów ran. Po wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu, na wniosek Centralnego Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie, bezpłatnie wydawano płyn Lugola wielu obywatelom Polski (zwłaszcza dzieciom). Roztwór był wówczas stosowany doustnie. Miało to przeciwdziałać wchłanianiu promieniotwórczego izotopu jodu z opadów chmury popromiennej powstałej w wyniku katastrofy. Wysycenie jodem przyjętym z płynem Lugola miało zapobiegać wychwytowi przez tarczycę oraz wbudowywaniu radioaktywnego jodu w strukturę hormonów tarczycy (tyroksyny, trijodotyroniny T3).

Jakie zastosowanie ma płyn Lugola?

Jod jest kluczowym pierwiastkiem dla prawidłowego działania tarczycy. Jest konieczny do wytwarzania hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3) – które są niezbędne do właściwego funkcjonowania wszystkich komórek ludzkiego organizmu. W zależności od przyjętej dawki może stymulować lub hamować aktywność tarczycy. Płyn Lugola zawierający stabilny jod wskazany jest do stosowania zewnętrznego. Nierozcieńczony roztwór posiada silne właściwości antyseptyczne, dzięki czemu może być z powodzeniem stosowany do odkażania nieuszkodzonej skóry, niewielkich zadrapań i otarć naskórka oraz brzegów ran. Zmienione chorobowo miejsce przemywa się nierozcieńczonym roztworem. Po rozcieńczeniu kilku kropel płynu Lugola w 100 ml wody roztwór może być stosowany jako środek odkażający do płukania gardła.

Polecane dla Ciebie

Picie płynu Lugola a zagrożenie radioaktywne. Czy profilaktyczne picie jodu jest bezpieczne?

W ostatnim czasie istnieje wzmożone zainteresowanie płynem Lugola. Jednakże profilaktyczne, doustne przyjmowanie płynu Lugola wobec braku zagrożenia radioaktywnym promieniowaniem może być niebezpieczne i stanowić zagrożenie dla zdrowia. Spożywanie produktów ze stabilnym jodem ma na celu przeciwdziałanie wchłanianiu w tarczycy radioaktywnych izotopów jodu, które mogłyby się pojawić w atmosferze. Zgodnie z aktualnymi badaniami nie obserwuje się obecności izotopów promieniotwórczych w powietrzu Polski oraz poza granicami kraju. Państwowa Agencja Atomistyki w przypadku braku zagrożenia radiacyjnego nie zaleca picia płynu Lugola ani innych produktów ze stabilnym jodem. Płyn Lugola jest preparatem przeznaczonym przede wszystkim do stosowania zewnętrznego, a przyjmowanie go doustnie bez wskazań lekarza może wywołać owrzodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego oraz choroby tarczycy. Dodatkowo z racji, że nie jest to produkt do stosowania wewnętrznego i brak jest informacji co do jego doustnego dawkowania na ulotce lub opakowaniu preparatu, bardzo łatwo przedawkować jod zawarty w płynie Lugola oraz doprowadzić do groźnego dla życia zatrucia.

Jakie działania niepożądane ma picie płynu Lugola?

Picie płynu Lugola wskazane jest jedynie w przypadku wystąpienia konkretnych zaleceń. Przyjmowanie zbyt dużych dawek stabilnego jodu może doprowadzić do nadmiernego pobudzenia tarczycy, a w konsekwencji do jej nadczynności. Nadczynność tarczycy może być szczególnie groźna dla osób z chorobami układu krążenia, a w przypadku chorych na wole endemiczne może przyczynić się do nadmiernego poziomu hormonów tarczycy w organizmie i rozwoju tyreotoksykozy. W niektórych przypadkach długotrwałe, nadmierne spożywanie płynu Lugola może spowodować wystąpienie alergii miejscowej lub ogólnej, a także opornego na leczenie trądziku jodowego (na skutek wiązania jodu z lipidami oraz białkami strukturalnymi i wydzielniczymi skóry wywołuje podrażnienie tkanek i stan zapalny). W przypadku nadwrażliwości na jod może pojawić się podrażnienie śluzówki w obrębie jamy nosowo-gardłowej, stany zapalne skóry, pęcherze, świąd, wrzodziejące nadżerki. Niekiedy mogą wystąpić: gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka, a nawet wstrząs. Ze względu na znaczne wchłanianie jodu przez skórę, płyn Lugola podany zewnętrznie u noworodków lub niemowląt może prowadzić do wystąpienia neutropenii, niedoczynności tarczycy oraz kwasicy metabolicznej.

Sprawdź, jakie leki na gorączkę znajdziesz na DOZ.pl

Przewlekłe podawanie płynu Lugola lub używanie go na znaczne obszary skóry może prowadzić do nadczynności tarczycy u osób z ukrytymi zaburzeniami czynności tarczycy, zwłaszcza u pacjentów w starszym wieku. Chory może odczuwać nadmiar jodu w postaci: metalicznego posmaku oraz pieczenia w jamie ustnej, zwiększonego wydzielania śliny, duszności, obrzęku płuc, ostrego nieżytu nosa, zaburzeń depresyjnych, problemów ze snem, impotencji, bólu głowy, dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Wypicie znacznej ilości płynu Lugola może doprowadzić do ostrego zatrucia objawiającego się:

  • uszkodzeniem śluzówki przewodu pokarmowego,
  • wymiotami,
  • biegunką, 
  • bólami brzucha,
  • pojawieniem się krwi w kale,
  • przyspieszeniem akcji serca,
  • wstrząsem,
  • hipotensją,
  • podwyższoną temperaturą ciała,
  • kwasicą metaboliczną,
  • niewydolnością nerek,

Co bardzo istotne zatrucie płynem Lugola może także doprowadzić do śmierci.

Stosowanie płynu Lugola – przeciwwskazania

Płynu Lugola nie należy stosować u noworodków i niemowląt, w przypadku nadczynności tarczycy, gruźlicy płuc i niewydolności nerek, nadwrażliwości na jod lub którykolwiek składnik preparatu. Nierozcieńczonego roztworu nie zaleca się używać bezpośrednio na oparzenia i rany. Ponadto przeciwwskazane jest podawanie produktów zawierających płyn Lugola kobietom ciężarnym, w okresie laktacji oraz gruźlikom.

  1. K. Łącka, A. Czyżyk, Leczenie nadczynności tarczycy, akademiamedycyny.pl [online], http://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/200802_Farmacja_004.pdf, [dostęp:] 21.03.2022.
  2. B. Pyka, Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu — w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami, journals.viamedica.pl [online] https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/download/FC.2019.0020/48371, [dostęp:] 21.03.2022.
  3. Komunikat Państwowej Agencji Atomistyki, gov.pl [online], https://www.gov.pl/web/paa/komunikat-paa-w-sprawie-preparatow-ze-stabilnym-jodem, [dostęp:] 21.03.2022. http://orka.sejm.gov.pl/izo7.nsf/www1/i30158o0/$File/i30158o0.pdf, [dostęp:] 21.03.2022.
  4. M. Górska, 30 lat od katastrofy w Czarnobylu, umb.edu.pl [online], https://www.umb.edu.pl/medyk/polecane/30_lat_od_katastrofy_w_czarnobylu, [dostęp:] 21.03.2022.
  5. P. Petryszyn, Hormony i leki działające na czynność gruczołów wydzielania wewnętrznego, umed.wroc.pl [online], https://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/struktura/farmacja/farmakologia/Hormonoterapia.pdf, [dostęp:] 21.03.2022.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij