Kobieta trzyma dłoń na szyi pod, pod którą zwizualizowano gruczoł tarczowy (tarczycę)
Alicja Świątek

Jodek potasu – działanie, dawkowanie, profilaktyka. Kiedy i dlaczego należy go użyć?

Określoną dla danej grupy wiekowej ilość jodku potasu należy przyjąć w jednorazowej dawce dobowej, która umożliwi wysycenie tarczycy i jej ochronę przed radioaktywnym jodem. Przyjęcie odpowiedniej ilości jodku potasu chroni przed narażeniem popromiennym przez maksymalnie 24 godziny od przyjęcia dawki wysycającej. Czy profilaktyczne zażywanie jodku potasu jest wskazane i bezpieczne?

W wyniku narażenia na pochodzącą z katastrofy nuklearnej chmurę radioaktywnego jodu może dojść do nagromadzenia tego pierwiastka w tarczycy, a w konsekwencji do rozwoju nowotworu tego gruczołu. W celu zmniejszenia ryzyka napromieniowania tarczycy wskazane jest przyjęcie tabletek z jodkiem potasu w jak najkrótszym czasie od momentu ogłoszenia narażenia.

Co to jest jodek potasu?

Jodek potasu (symbol chemiczny KI) jest nieorganicznym związkiem chemicznym. Występuje w postaci bezbarwnych kryształów, które są łatwo rozpuszczalne w wodzie. Jodek potasu wykorzystywany jest w analizach chemicznych, spektroskopii i syntezach chemicznych. Niewielkie ilości tego związku dodawane są do soli kuchennej w celu wzbogacenia jej w jod. Jod jest niezwykle ważny dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Warunkuje wytwarzanie hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3) niezbędnych dla właściwego działania całego organizmu. Jodek potasu jest składnikiem leków, takich jak: płyn Lugola, tabletki stosowane w przypadku ogłoszenia katastrofy jądrowej czy maści. Podawany doustnie wykazuje działanie wykrztuśne poprzez bezpośrednie działanie na gruczoły oskrzelowe.

Dowiedz się więcej i przeczytaj o tym, jak można sprawdzić poziom tyroksyny, wykonując badanie krwi.

Jak działa jodek potasu?

Jodek potasu podany doustnie powoduje wysycenie tarczycy nieradioaktywnym jodem. Jest to kluczowe w przypadku narażenia na skażenie radioaktywnym jodem. Podanie w odpowiednim czasie jodku potasu hamuje wychwyt popromiennego jodu ze źródeł jego emisji, jak zanieczyszczone powietrze, woda, płyny, żywność.

Przeciwdziała to dostaniu się do tarczycy radioaktywnego jodu, który mógłby powodować jej uszkodzenie. W sytuacji wystąpienia katastrofy jądrowej podanie jodku potasu powinno nastąpić jak najszybciej, maksymalnie w ciągu 1 godziny. Przyjęcie jodku potasu w ciągu godziny od momentu zdarzenia umożliwia wysycenie tarczycy nieskażonym jodem w minimum 85%. Zastosowanie jodku potasu w późniejszym czasie zmniejsza procent wysycenia. Po upływie 3 godzin od narażenia na jod uwolniony w wyniku katastrofy jądrowej wysycenie tarczycy wynosi jedynie 50%. Natomiast przyjęcie jodku potasu po upływie 6 godzin od zdarzenia nie daje żadnych pozytywnych rezultatów. Dlatego w sytuacji katastrofy jądrowej niezbędne jest jak najszybsze poinformowanie ludności oraz rozdysponowanie nieradioaktywnego jodu.

Polecane dla Ciebie

Jodek potasu – wskazania do zażycia

W przypadku narażenia na radioaktywny jod uwolniony w wyniku katastrofy jądrowej podanie jodku potasu wskazane jest u wszystkich osób znajdujących się w strefie skażenia oraz na terenie zagrożonym skażeniem (w tym również dzieci, kobiet ciężarnych i w okresie laktacji). Jodek potasu przyjmuje się także w trakcie badań medycyny nuklearnej, przed zastosowaniem związku znakowanego radioaktywnym jodem, który ulega przemianom do jodku lub jest zanieczyszczony jodem radioaktywnym.

Przeciwwskazania do stosowania jodku potasu

Jak w przypadku innych leków przeciwwskazaniem do przyjmowania jodku potasu jest nadwrażliwość na substancję czynną lub jakąkolwiek substancję pomocniczą. Nie należy stosować jodku potasu samodzielnie bez wskazań odpowiednich służb rządowych zawiadamiających o katastrofie jądrowej i wydających odpowiednie zarządzenia w kwestii przyjęcia tabletek z jodkiem potasu.

Ponadto niebezpieczne dla zdrowia jest przyjmowanie doustne jodu w postaci płynu Lugola, który jest przeznaczony jedynie do stosowania zewnętrznego.

Czy profilaktyczne zażywanie jodku potasu jest bezpieczne?

Najlepsze rezultaty z profilaktycznego przyjęcia jodu obserwuje się u osób młodych. Po przeliczeniu na jednostkę dawki radioaktywnego jodu, wystąpienie nowotworu tarczycy obarczone jest większym ryzykiem u płodu, noworodka i małych dzieci niż u osób dorosłych. Przeważnie nie rekomenduje się profilaktycznego przyjęcia jodku potasu dorosłym po 40. roku życia. Spowodowane jest to niewielkim ryzykiem zachorowania na nowotwór tarczycy u tych osób. Natomiast w tej grupie wzrasta częstość pojawiania się chorób tarczycy, dlatego prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań tarczycowych po przyjęciu jodku potasu jest wyższe niż ryzyko nowotworu tarczycy na skutek narażenia na radioaktywny jod. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wchłonięta dawka osiąga poziom około 5 Gy, niebezpieczny dla właściwego funkcjonowania tarczycy.

W badaniach na szczurach odnotowano, że jednorazowa duża dawka jodu wywołuje efekt teratogenny. Stwierdzono również, że codzienne dawkowanie dużych ilości jodu przyczynia się do zahamowania porodu, braku laktacji oraz obniżenia aktywności macierzyńskiej. Natomiast w eksperymencie na świniach nie odnotowano efektu teratogennego po podaniu jodu. W długotrwałym badaniu, w którym przez dwa lata szczurom podawano wodę pitną zawierającą jodek potasu, zaobserwowano wystąpienie płaskonabłonkowego raka gruczołów ślinowych.

Jak dawkować jodek potasu?

W sytuacji zagrożenia wchłonięcia radioaktywnego jodu uwolnionego w wyniku katastrofy jądrowej ilość podawanego jodku potasu dostosowuje się zgodnie z planami operacyjno-ratowniczymi oraz według wcześniej zaplanowanych operacyjnych poziomów interwencyjnych. Przed podaniem produktu leczniczego z jodem konieczna jest analiza stosunku korzyści do ryzyka, związanych z przyjęciem jodu. W pierwszej grupie, której należy podać stabilny jod, znajdują się: kobiety ciężarne, mamy w okresie laktacji oraz niemowlęta i dzieci.

W przypadku katastrofy jądrowej z uwolnieniem radioaktywnego jodu należy niezwłocznie, maksymalnie w przeciągu godziny, podać jodek potasu wszystkim osobom narażonym. Wymagane dawki jodku potasu rekomendowane po ogłoszeniu katastrofy nuklearnej różnią się w zależności od wieku:

  • noworodki poniżej jednego miesiąca: 16 mg jodku potasu, zawierającego 12,5 mg jodu,
  • dzieci od 1. miesiąca życia do 3 lat: 32 mg jodku potasu, zawierającego 25 mg jodu,
  • dzieci w wieku od 3 do 12 lat: 65 mg jodku potasu, zawierającego 50 mg jodu,
  • dzieci w wieku powyżej 12 lat: 130 mg jodku potasu, zawierającego 100 mg jodu,
  • osoby dorosłe oraz w wieku podeszłym: 130 mg jodku potasu, zawierającego 100 mg jodu.

Określoną dla danej grupy wiekowej ilość jodku potasu należy przyjąć w jednorazowej dawce dobowej, która umożliwi wysycenie tarczycy i jej ochronę przed radioaktywnym jodem. Przyjęcie odpowiedniej ilości jodku potasu chroni przed narażeniem popromiennym przez maksymalnie 24 godziny od przyjęcia dawki wysycającej.

W przypadku osób z nadwrażliwością na jod oraz kiedykolwiek leczonych z powodu zaburzeń tarczycy należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym przed zażyciem KI. W związku ze zwiększoną wrażliwością tarczycy płodu i noworodków na duże ilości jodu niewskazane jest wielokrotne przyjmowanie stabilnego jodu przez kobiety ciężarne, w okresie laktacji oraz noworodki.

Podawanie kolejnych dawek jodu nie jest wymagane u noworodków. Natomiast u kobiet w okresie ciąży oraz karmiących piersią rekomendowane jest przyjęcie maksymalnie dwóch dawek. Stosując lek z jodkiem potasu u dzieci, przed podaniem można pokruszyć tabletki i wymieszać z wodą, mlekiem lub innym płynem.

  1. CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO, https://gl-pharma.com/wp-content/uploads/2021/05/20211006-Jodek-potasu-SPC.pdf, [dostęp:] 03.10.2022 r.
  2. Karta charakterystyki substancji chemicznej – potasu_jodek, http://chempur.pl/pliki/karty_charakterystyk/potasu_jodek.pdf, [dostęp:] 03.10.2022 r.
  3. Komunikat MSWiA na temat dystrybucji jodku potasu, gov.pl [online], https://www.gov.pl/web/uw-warminsko-mazurski/komunikat-mswia-na-temat-dystrybucji-jodku-potasu, [dostęp:] 03.10.2022 r.
  4. Dystrybucja jodku potasu - konferencja z udziałem wiceministra Błażeja Pobożego, gov.pl [online], https://www.gov.pl/web/mswia/dystrybucja-jodku-potasu---konferencja-z-udzialem-wiceministra-blazeja-pobozego, [dostęp:] 03. 10. 2022 r.
  5. K. Łącka, A. Czyżyk, Leczenie nadczynności tarczycy, akademiamedycyny.pl [online], http://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/05/200802_Farmacja_004.pdf, [dostęp:] 03.10.2022 r.
  6. B. Pyka, Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu — w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami, journals.viamedica.pl [online] https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/download/FC.2019.0020/48371, [dostęp:] 03. 10. 2022 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czym jest i jak działa żeń-szeń? Zastosowanie i przeciwwskazania do stosowania Panax ginseng

    Żeń-szeń, nazywany również ginsengiem lub wszechlekiem, jest jednym z najlepiej opisanych adaptogenów. Według medycyny chińskiej powinno się go stosować jedynie w miesiącach zimowych. Żeń-szeń wpływa na poprawę funkcji kognitywnych (poznawczych), poprawia samopoczucie i pamięć, łagodzi stres oraz działa korzystnie na skórę i potencję seksualną. Na rynku można kupić wiele preparatów z żeń-szeniem, zarówno w formie tabletek czy kapsułek, jak i płynnych ekstraktów. Który preparat z żeń-szeniem wybrać, jaka jest dzienna zalecana dawka tego adaptogenu oraz w jakiej porze dnia należy zażywać ten suplement? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Gotu kola (wąkrotka azjatycka) – czym jest i jak działa? Właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania

    Sproszkowane ziele wąkrotki azjatyckiej, czyli adaptogenu nazywanego także gotu kola lub brahmi, zaleca się stosować u osób mających problemy z koncentracją i pamięcią. Wąkrotkę można przyjmować zarówno w formie kapsułek, czyli dojelitowo, jak i bezpośrednio na skórę w przypadku wystąpienia problemów dermatologicznych. Gotu kola działa także przeciwlękowo, łagodzi napięcie i niepokój. Jak dawkować gotu kola, ile kosztuje ten adaptogen i czy kobiety w ciąży mogą przyjmować wąkrotkę azjatycką? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Bacopa monnieri – działanie ekstraktu roślinnego eliksiru życia. Czy suplementowanie pomaga szybciej się uczyć?

    Bacopa monnieri, czyli bakopa drobnolistna, jest suplementem diety polecanym przed istotnymi egzaminami, jak matura czy sesja, ponieważ wspomaga pamięć i koncentrację. Korzystnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Suplementowanie Bacopa zalecane jest także w trakcie terapii chorób neurodegradacyjnych, takich jak Alzhaimer lub Parkinson. Przez niektórych roślina nazywana jest „eliksirem życia”, ponieważ poprawia samopoczucie, łagodzi stres i napięcie. Dodatkowo ma także działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Jak suplementować Bacopa monnieri? Czy kobiety w ciąży mogą zażywać ten preparat? Na jaki procent standaryzacji suplementu zwrócić uwagę, kupując brahmi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

  • Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

    Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij