mężczyzna z opryszczką nakłada maść z acyklowirem
Alicja Świątek

Jak działa acyklowir? Czy jest bezpieczny dla kobiet w ciąży i dzieci?

Acyklowir to pochodna guanozyny, którą z powodzeniem stosuje się podczas leczenia opryszczki, półpaśca, ospy wietrznej, cytomegalii i wirusa EBV. Występuje w formie tabletek i kremów i roztworów do infuzji. Kto może stosować acyklowir, a jakie są przeciwwskazania i czy kobiety w ciąży oraz matki karmiące mogą bezpiecznie sięgać po acyklowir w preparatach bez recepty? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Acyklowir stosowany jest przede wszystkim w leczeniu zakażenia wirusem opryszczki HSV. Rzadziej stosowany jest w łagodzeniu objawów ospy wietrznej czy półpaśca. W aptekach acyklowir dostępny jest przede wszystkim w postaci tabletek doustnych oraz kremu do stosowania zewnętrznego w terapii opryszczki. Większość dostępnych leków z acyklowirem można kupić bez recepty.

Czym jest acyklowir?

Acyklowir jest substancją czynną powszechnie stosowaną w zakażeniach wirusem opryszczki pospolitej. Podawany jest także w zakażeniach innymi wirusami, jak: ospy wietrznej, półpaśca, cytomegalii, Epsteina-Barra. Występuje w lekach, w postaci dożylnych roztworów do infuzji, tabletek oraz kremów.

Większość preparatów doustnych i zewnętrznych (w formie maści i kremów) na opryszczkę dostępna jest w aptekach bez recepty.  Pozostałe, w tym roztwory do infuzji wydawane są wyłącznie z przepisu lekarza.

Jak działa acyklowir?

Acyklowir wykazuje aktywność przeciwwirusową. Przede wszystkim hamuje replikację wirusów opryszczki typu 1 (HSV-1) i 2 (HSV-2). Słabiej działa na wirusa ospy wietrznej, czy półpaśca (VZV), wirusa Epsteina i Barr (EBV) oraz wirusa cytomegalii (CMV). Acyklowir w zakażonych komórkach ulega przemianie do postaci czynnej, która powoduje zahamowanie syntezy wirusowego DNA. Jednocześnie substancja czynna nie wpływa na komórki osoby zakażonej.

U Pacjentów z obniżoną odpornością częste powtarzanie terapii acyklowirem lub stosowanie acyklowiru przez długi czas może doprowadzić do selekcji szczepów wirusa wykazujących zmniejszoną wrażliwość na lek.

Polecane dla Ciebie

Acyklowir – przeciwwskazania

Podstawowym przeciwwskazaniem do stosowania leków z acyklowirem jest nadwrażliwość na tę substancję lub walacyklowir. Należy zachować ostrożność u osób starszych oraz z niewydolnością nerek. Z dostępnych badań nie wynika jednoznacznie, aby przyjmowanie acyklowiru przez kobiety w okresie ciąży mogą zwiększać ryzyko pojawienia się wad wrodzonych u płodu. Dlatego nie należy stosować tego leku u ciężarnych bez konsultacji z lekarzem. Niewskazane jest także doustne przyjmowanie acyklowiru przez kobiety karmiące, ponieważ istnieją doniesienia, że substancja może przenikać do mleka matki.

Acyklowir – interakcje z innymi lekami

Równoczesne przyjmowanie acyklowiru i zymetydyny (lek stosowany u chorych zakażonych wirusem HIV) może prowadzić do zaburzeń świadomości. Podczas terapii preparatami wpływającymi na czynność nerek, jak:  cyklosporyna, takrolimus, mykofenolan mofetylu (działającymi immunosupresyjnie) i jednoczesnego podawania  acyklowiru w postaci roztworu do infuzji należy zachować ostrożność i kontrolować czynność nerek. Ponieważ acyklowir jest usuwany z organizmu głównie z moczem, w wyniku aktywnego wydalania w nerkach inne substancje wydalane w ten sam sposób, jak np. cymetydyna (bloker receptorów H2, stosowany dawniej w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy), probenacyd (zwiększa wydalanie kwasu moczowego, stosowany w leczeniu dny moczanowej i hiperurykemii) mogą wpływać na wzrost stężenia acyklowiru we krwi. Jednak ze względu na wysoki profil bezpieczeństwa nie ma potrzeby zmniejszania dawki leku.

Czy kobiety w ciąży mogą stosować acyklowir na opryszczkę?

Acyklowir zaliczany jest do kategorii B pod kątem bezpieczeństwa stosowania u ciężarnych. Dlatego lek z tą substancją można podawać kobietom w ciąży jedynie po zaordynowaniu przez lekarza prowadzącego, wyłącznie w przypadku stwierdzenia, że przewidywane korzyści dla matki są znacznie większe niż potencjalne zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Acyklowiru nie zaleca się stosować ogólnoustrojowo u kobiet karmiących piersią, ponieważ istnieją doniesienia, że lek może przenikać do mleka kobiecego. Natomiast używanie substancji czynnej w postaci kremu lub maści do oczu powoduje przeniknięcie śladowych ilości.

Czy acyklowir jest bezpieczny dla dzieci?

Acyklowir jest substancją dobrze tolerowaną i powszechnie stosowaną u dzieci. W postaci roztworu do infuzji stosowany jest u dzieci powyżej 6. miesiąca życia. Niekiedy podawany jest już u noworodków w zakażeniach wywołanych przez wirusa opryszczki pospolitej. W przypadku dzieci, w wieku od 3. miesięcy do 12. lat dawkę leku przelicza się na powierzchnię ciała. Przed zastosowaniem acyklowiru u dzieci zawsze należy skonsultować się z lekarzem, celem doboru właściwej dawki i zachowania bezpieczeństwa oraz skuteczności terapii.

Działania niepożądane po stosowaniu acyklowiru?

Acyklowir wykazuje wysoki indeks terapeutyczny, oznaczający stosunek dawki leku powodującej objawy zatrucia do dawki skutecznej leczniczo. Dlatego uznawany jest za bezpieczny i dobrze tolerowany. Skutki uboczne występują rzadko. Najczęściej obserwowanymi działaniami niepożądanymi są: zawroty i ból głowy, uczucie zmęczenia, gorączka, nudności i wymioty, bóle brzucha, biegunka, nadwrażliwość na światło. Rzadziej mogą pojawić się: pokrzywka, nadmierne wypadanie włosów, duszność, reakcje anafilaktyczne, zwiększone stężenie mocznika, kreatyniny lub bilirubiny, a także nadmierna aktywność enzymów wątrobowych. Należy pamiętać, aby w trakcie leczenia wirusowego zapalenia rogówki nie należy używać soczewek kontaktowych. Dodatkowo warto zachować ostrożność u osób z zaburzeniami czynności nerek, pacjentów po 65. roku życia oraz ze znacznym spadkiem odporności. W tych grupach pacjentów przed podaniem leku warto skonsultować się z lekarzem.

  1. Szenborn L. i in., Polish consensus guidelines on the use of acyclovir in the treatment and prevention of VZV and HSV infections, „pubmed.ncbi.nlm.nih.gov” [online], https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26643900/, [dostęp:] 25.11.2021 r.
  2. Lesiak A. i in., Walacyklowir w leczeniu opryszczki twarzy, półpaśca i miejsc inymnych – wygodne dawkowanie i wyższa biodostępność, „wiadomoscidermatologiczne.pl” [online], https://www.wiadomoscidermatologiczne.pl/artykul/walacyklowir-w-leczeniu-opryszczki-twarzy-polpasca-i-miejsc-intymnych-wygodne-dawkowanie-i-wyzsza-biodostepnosc, [dostęp:] 25.11.2021
  3. Cernik C. i in., The treatment of herpes simplex infections: an evi-dence-based review,Arch Intern Med.” 2008 (11), s. 1137–1144.
  4. Lesiak A. i in., Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, „Forum Dermatologicum” 2017 (3), s. 147–151.
  5. Lennecke K. i in., Opieka farmaceutyczna w samoleczeniu wybranych chorób, MedPharm, Wrocław 2012, s. 184–186.
  6. Janiec W., Kompendium farmakologii, PZWL, Warszawa, 2010, s. 518.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Witamina B2 (ryboflawina) – funkcja w organizmie, suplementacja, niedobór, nadmiar

    Pękające kąciki ust, chroniczne zmęczenie, pogorszony wzrok – to tylko kilka przykładów objawów, które niesie za sobą niedobór witaminy B2. Ryboflawina bierze udział w wielu procesach metabolicznych organizmu i jest rozpuszczalna w wodzie. Zażywana wraz z innymi witaminami aktywuje ich działanie w organizmie. Jakie produkty zawierają w sobie ryboflawinę? Kiedy i jak zażywać witaminę B2 w formie suplementów diety? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Statyny na cholesterol – szkodliwość, dawkowanie i skutki uboczne

    Podstawowym celem stosowania statyn jest obniżanie poziomu cholesterolu i zapobieganie wystąpienia miażdżycy wśród pacjentów bez chorób sercowo-naczyniowych, ale znajdujących się w grupach wysokiego ryzyka. Pomaga to zapobiegać zawałom, udarom i chorobom naczyniowym, które rozwijają się wraz ze wzrostem blaszek miażdżycowych w tętnicach.

  • Ubichinol – co to jest? Wskazania do stosowania koenzymu Q10, dawkowanie, efekty

    Ubichinol to aktywna forma koenzymu Q10, przez niektórych określana mianem „superpaliwa” dla organizmu. Jest związkiem chemicznym z grupy chinonów, który wpływa na funkcjonalność komórek, dbając o ich prawidłowy rozwój. Aby uzupełnić niedobory koenzymu Q10, warto wybierać suplementy zawierające jego aktywną postać, która uważana jest za łatwiej przyswajalną niż postać utleniona – ubichinon. Kiedy stosować ubichinol, jak dawkować koenzym Q10 i na jakie efekty można liczyć, zażywając go regularnie?

  • Tetracykliny na trądzik pospolity – jak zwiększyć skuteczność antybiotyków?

    Tetracykliny stosowane są zazwyczaj w leczeniu trądziku pospolitego (łac. acne vulgaris) o średnim i dużym nasileniu, ze zmianami zapalnymi w postaci grudek, krost, guzków, cyst, nacieków, a także trądziku różowatego (łac. acne rosacea). Podawane są w formie tabletek doustnych lub maści zewnętrznej. Zazwyczaj terapię przeciwtrądzikową z wykorzystaniem tetracyklin ordynuje dermatolog. Dzieje się tak wówczas, kiedy dotychczas zażywane produkty do stosowania zewnętrznego były nieskuteczne.

  • Genisteina – działanie przeciwrobacze, komórkowe i hormonopodobne. Kiedy należy przyjmować?

    Genisteina to związek chemiczny z grupy izoflawonów, należący do klasy fitoestrogenów, czyli substancji roślinnych o działaniu podobnym do estrogenów. Genisteina występuje naturalnie w roślinach strączkowych, takich jak soja, groch, fasola czy ciecierzyca, oraz w niektórych innych roślinach, np. w czerwonej koniczynie. Wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne, może też oddziaływać na poziom hormonów płciowych i korzystnie wpływać na układ krążenia. Ponadto badania sugerują, że genisteina może mieć działanie przeciwnowotworowe, zwłaszcza w przypadku raka piersi, prostaty i jelita grubego, jednak potrzebne są dalsze badania w celu potwierdzenia tych wyników.

  • Jak działają plastry antykoncepcyjne? Co zrobić, kiedy się odklei? Czy jest skuteczny?

    Plastry antykoncepcyjne to jedna z metod hormonalnej antykoncepcji, która działa poprzez dostarczanie organizmowi kobiety hormonów – progesteronu i estrogenów. Plastry antykoncepcyjne są naklejane na skórę i powinny być stosowane przez trzy tygodnie z rzędu, po czym następuje jednotygodniowa przerwa. Hormony zawarte w plastrach m.in. hamują owulację, czyli uwalnianie dojrzałego jaja z jajnika, co uniemożliwia zapłodnienie przez plemniki.

  • Zastrzyki antykoncepcyjne – czy są skuteczne? Na jak długo wystarcza i jakie są skutki uboczne?

    Według badań skuteczność zastrzyków antykoncepcyjnych wynosi około 99% w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami. Jednakże skuteczność ta może być niższa w przypadku nieregularnego stosowania lub gdy nastąpi opóźnienie w podaniu kolejnej dawki. Ważne jest, aby pamiętać, że zastrzyki antykoncepcyjne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc w przypadku ryzyka infekcji należy stosować dodatkową ochronę, taką jak na przykład prezerwatywy.

  • Jakie właściwości ma olejek z drzewa herbacianego? Jak go stosować na skórę?

    Olejek z drzewa herbacianego pozyskuje się na drodze destylacji z parą wodną surowca z rośliny łac. Melaleuca alternifolia. Kolonizatorzy australijscy odkryli tę roślinę w 1770 r. i, naśladując zamieszkujących tamte tereny Aborygenów, zaczęli wykorzystywać jej liście do zaparzania esencjonalnego napoju na wzór herbaty. Stąd też wzięła się nazwa rośliny. Kiedy, jak i na co stosować olejek z drzewa herbacianego? Czy olejek z drzewa herbacianego powinna stosować osoba, która ma trądzik?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij