Dlaczego kobiety po 30. roku życia częściej rodzą bliźnięta?

Średni wiek, w którym Europejki rodzą pierwsze dziecko to 29 lat. Według standardów biologicznych zdecydowana większość współczesnych kobiet to więc matki „starsze”, co wiąże się z podwyższonym ryzykiem komplikacji okołociążowych. Okazuje się jednak, że późne macierzyństwo ma jeszcze jedną cechę charakterystyczną, czyli częstsze występowanie dwujajowych ciąż bliźniaczych, a podłoże tego zjawiska odkryli naukowcy z Australii. 

Ewolucyjny mechanizm przetrwania

Zgodnie z danymi Eurostatu (Europejskiego Urzędu Statystycznego), kobiety w Polsce rodzą pierwsze dziecko średnio w wieku 27 lat, uśredniony współczynnik dla całej Unii Europejskiej wynosi natomiast 29 lat, a we Włoszech, gdzie decyzje o posiadaniu dziecka zapadają najpóźniej, przekracza on 30. W ginekologii i położnictwie istnieje nawet pojęcie "stara pierwiastka", oznaczające kobietę, która po raz pierwszy zachodzi w ciążę po trzydziestce.

Na dojście do takich wniosków pozwoliło badanie prowadzone przez międzynarodowy zespół, którego członkowie zasymulowali rozmaite scenariusze uwzględniające statystyki przeżywalności bliźniąt i dzieci z ciąż pojedynczych przez kobiety, które zaszły w ciążę naturalnie. Efekty zestawiono ze statystykami dotyczącymi płodności kobiet w różnych grupach wiekowych oraz prawdopodobieństwem podwójnej owulacji, w której wyniku dochodzi do narodzin bliźniąt dwujajowych. Jak się okazało, podwójna owulacja, a więc skutkująca uwolnieniem nie jednego, ale dwóch jajeczek naraz, z wiekiem występuje częściej, co tłumaczy, dlaczego matki rodzące po 30. roku życia częściej wydają na świat bliźnięta. Zjawisko to jest obserwowane na całym świecie i stanowi ewolucyjną strategię mającą zwiększyć szanse urodzenia zdrowego potomstwa. 

Symulacja pokazała także, że taki stan rzeczy jest stosunkowo nowy. Mowa o sytuacji, gdy z dwóch wypuszczonych jajeczek powstaje ciąża bliźniacza. U naszych przodków podwójna owulacja także stawała się częstsza wraz z postępującym wiekiem kobiety, jednak w przeszłości w takim wypadku do ciąż bliźniaczych dochodziło zdecydowanie rzadziej niż obecnie. Można powiedzieć, że bliźnięta dwujajowe są swoistym „efektem ubocznym” procesu ewolucji, w której dominantą jest zapłodnienie tylko jednego jajeczka w cyklu. 

Paradoks ewolucyjny?

Do powstania takiej ciąży mnogiej dochodzi, gdy jajeczko po zapłodnieniu dzieli się wewnętrznie, co pozwala na wykształcenie się dwóch identycznych płodów. W przypadku bliźniąt dwujajowych (dizygotycznych) zapłodnione zostają obie komórki jajowe (osobnymi plemnikami), co skutkuje narodzinami dwójki dzieci o różnym kodzie genetycznym, często różnych płci. Rozwijające się ten sposób płody mają osobne worki owodniowe i oddzielne łożyska. Co więcej, w przypadku podwójnej owulacji istnieje prawdopodobieństwo zapłodnienia jajeczek przez plemniki pochodzące od różnych ojców. W Polsce odnotowano, jak dotąd, jeden taki przypadek, a na świecie nie więcej niż 10. 

Większa szansa na ciążę bliźniaczą

Prawdopodobieństwo zajścia w ciążę bliźniaczą zwiększa:

• późny wiek zajścia w pierwszą ciążę, zwłaszcza po 30–35. roku życia,
• długotrwałe przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej przed zajściem w ciążę,
• posiadanie bliźniaczego rodzeństwa lub bliźniąt w najbliższej rodzinie (gdy np. jedno z rodziców lub dziadków było bliźniakiem, bądź też rodzeństwo matki lub ojca to bliźnięta),
• wcześniejsze urodzenie bliźniąt, w przypadku kolejnej ciąży,
• zajście w ciążę za pomocą procedury in vitro, która zakłada uwalnianie większej liczby jajeczek w celu zwiększenia prawdopodobieństwa zapłodnienia,
• zapłodnienie w końcowej fazie cyklu miesiączkowego.